Μικρή αναφορά στο έργο του Παναγιώτη Κονδύλη. Γράφει ο Κώστας Σταυρόπουλος
Από ιδεολογικότροφος της ανοιχτής Αριστεράς άρχισε το βίο του ο Παναγιώτης Κονδύλης. Από τα ίδια σημεία οράσεως βιο-ρύθμισε και τις σπουδές του. Χαρισματικός τελικά του θεωρητικού συγγραφικού πανεπιστημιακού κριτικού στοχασμού.
Η συνολική ταυτότητα συνείδησης της στοχαστικής συγγραφικής του δημιουργίας είναι το τελευταίο του βιβλίο: Από τον 20ό στον 21ο αιώνα. Βιβλίο καιόμενη βάτος του ιερού πείσματος, επιχειρεί να δώσει μια συνολική σύγχρονη απάντηση πού πάει ο κόσμος σήμερα, κλείνοντας οριστικά κι αμετάκλητα το βίο του ο επαναστατημένος ακραία 20ός αιώνας, παραδίδοντας τη σκυτάλη του στον 21ο ηλεκτρονικό αιώνα, γνήσιο τέκνο της σημερινής κυρίαρχης ηλεκτρονικής τεχνολογικής επανάστασης.
Θα σας παραθέσω το σύντομο και πυκνό βιογραφικό του διάγραμμα κι αυτό θα σας πληροφορήσει άμεσα και ουσιαστικά για το ποιος είναι ο Κονδύλης, που αποφάσισα να σας τον παρουσιάσω, όπως τους τρεις πρώτους Άρη Αλεξάνδρου, Διαμαντή Διαμαντόπουλο και Άρη Πουλιανό.
Ο Π. Κονδύλης γεννήθηκε στην Αρχαία Ολυμπία το 1943 και πέθανε στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1998. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στον Πανεπιστήμιο Αθηνών και Φιλοσοφία, Νεότερη Ιστορία και Πολιτικές Επιστήμες στα Πανεπιστήμια της Φρανκφούρτης και της Χαϊδελβέργης. Στη Χαϊδελβέργη, μάλιστα, αναγορεύθηκε διδάκτορας της Φιλοσοφίας. Βιβλία του μεταφρασμένα σε ελληνική γλώσσα είναι: Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη (1983), Ο Μαρξ και η αρχαία Ελλάδα (1984), Ο Ευρωπαϊκός διαφωτισμός (1987), Ο νεοελληνικός διαφωτισμός (1988), Ισχύς και απόφαση (1991), Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού (1991), Πλανητική πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο (1992), Η ηδονή, η ισχύς, η ουτοπία (1992), Η θεωρία του πολέμου (1997).
Βιβλία του στη γερμανική γλώσσα είναι τα εξής: Die Entstechung der Dialektik (1979), Die Aufklαrung (1981, β΄ έκδ. 1986), Macht und Entsecheidung (1984), Konservativismus (1986), Marx und die griechische Antike (1987), Theorie des Krieges (1988), Dei neuzeitliche Metaphysikkritik (1990), Der Niedergang der burgerlichen Denk-und Lebensform (1991), Planetarische Rolitik nach dem Kalten Krieg (1992), Montesquieu und der Geist der Gesetze (1996).
Με την ευκαιρία να αναφέρω ότι τα περισσότερα έργα του δεν έχουν μεταφραστεί ακόμα στην Ελλάδα, καίτοι του έχει απονεμηθεί το Μετάλλιο Γκαίτε και το Βραβείο Χούμπολντ. Διετέλεσε, δε, Εταίρος του Ιδρύματος Ανωτάτων Σπουδών του Βερολίνου. Μέχρι το θάνατό του διηύθυνε τη Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη των Εκδόσεων Γνώση και τη σειρά Ο Νεότερος Ευρωπαϊκός Πολιτισμός των Εκδόσεων Νεφέλη.
Το τελευταίο του βιβλίο Από τον 20ό στον 21ο αιώνα το φιλοξένησε ο Εκδοτικός Οίκος Θεμέλιο, άτυπος κληρονόμος αυτού του ιστορικού βιβλιοπωλείου της Αριστεράς είναι σήμερα ο Θόδωρος Μαλικιώσης.
Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι οι περισσότερες κομματικές εκδοτικές επιχειρήσεις και τα βιβλιοπωλεία τους περνούν απ’ τα χέρια του κόμματος στα χέρια των αποχωρησάντων μελών του, αποχαιρετώντας το κι από ‘δω πάνε οι άλλοι.
Τα βιβλιοπωλεία Ελευθερουδάκη, Γκοβόστη, Θεμέλιο, Καραβία, Σπανού κι άλλα που δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή πέρασαν απ’ τα κομματικά στα ιδιωτικά χέρια και τσιμουδιά για το διαπραχθέν «αδίκημα».
Κλείνοντας την παρένθεση, έρχομαι στο τελευταίο βιβλίο του Π. Κονδύλη, που μ’ αυτό ανοίγει καινούργιο δρόμο στο στοχασμό της σύγχρονης Αριστεράς στην Ελλάδα ως Έλληνας αλλά και σ’ όλο τον κόσμο ως οικουμενικός συγγραφέας στο είδος του.
Δεν υποτιμώ τα άλλα του βιβλία, καλά και πολλά. Υπογραμμίζω κατ’ ανάγκη το βιβλίο του Από τον 20ό στον 21ο αιώνα, γιατί βάζει επειγόντως την Αριστερά στο νέο ιδεοδρόμιο του καιρού μας.
Δεν μιλάει αφελής για την παραδοσιακή Αριστερά, που βρίσκεται παγιδευμένη στα κλειστά ενυδρεία του κρυσταλλωμένου παρελθόντος κι ούτε τον ενδιαφέρει σε ποια θέση έκατσε στα έδρανα του αστικού Κοινοβουλίου, αριστερά ή δεξιά, πριν από 200 χρόνια. Η σύγχρονη Αριστερά του Παναγιώτη Κονδύλη θέλει να είναι έκφραση των καινούργιων ιστορικών και κοινωνικών δεδομένων.
Αποδέχεται ευθέως την κυριαρχία της ηλεκτρονικής τεχνολογικής κοινωνικής επανάστασης μετά το 1950. Η ρήξη κεφαλαίου κι εργατικής τάξης πέρασε σε δεύτερη ιστορική μοίρα, παιδί της βιομηχανικής και της ταξικής κοινωνικής επανάστασης (1850-1950). Καινούργια παιδιά της τεχνολογικής επανάστασης είναι σήμερα οι ηλεκτρονικές μεταβιομηχανικές κοινωνίες. Η μια πλευρά τους εκφράζει το ανθρώπινο πρόσωπο ως ηλεκτρονικός μεταβιομηχανικός τεχνολογικός πολιτισμός, αντίπαλο δέος στην αρνητική πλευρά τους, στον ηλεκτρονικό τεχνολογικό ολοκληρωτισμό, τροφός του θηριώδους κοινωνικού κομφορμισμού, του ηλεκτρονικού μετα-καπιταλισμού.
Σήμερα έχουν μεταφερθεί οι κοινωνίες απ’ τη ρήξη κεφαλαίου κι εργατικής τάξης, άλλοτε μοχλό της παραγωγής του κοινωνικού προϊόντος. Τώρα ο κόσμος βρίσκεται στη νέα μετωπική και συνολική ρήξη κοινωνίας και φύσης. Μοχλός κι εργαλείο παραγωγής του κοινωνικού προϊόντος είναι τα ηλεκτρονικά τεχνολογικά κέντρα. Η εργατική τάξη έχασε τον πρωταγωνιστικό της ρόλο, όπως τον είχε αναλύσει και προσδιορίσει ο Καρλ Μαρξ από τα σημεία οράσεως του ιστορικού υλισμού. Σήμερα δεν βασίζεται η παραγωγή στις μυϊκές δυνάμεις και στην ταξική ηθική της εργατικής τάξης, αλλά στα ηλεκτρονικά τεχνολογικά κέντρα, που επενδύουν τη δράση τους στην έρευνα.
Η ρήξη κοινωνίας και φύσης προκαλείται από την αλόγιστη καπιταλιστική εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά καινούργιο θύμα του είναι και η εκμετάλλευση της γης στη μεγαλύτερη δυνατή έντασή της, ζωτικός χώρος των πολυεθνικών εργοστασιακών εγκαταστάσεων. Διασπάται, έτσι, δραματικά η οικολογική ισορροπία του πλανήτη μας, καθιστώντας τον ανίκανο, ως άρρωστο πορτοκάλι, να φιλοξενήσει τον άνθρωπο πάνω του, όπως το ’χε προφητέψει ο Κιούμπρικ στην ταινία του.
Σ’ αυτή τη λογική εντάσσεται κι ο βίαιος ξεριζωμός του ανθρώπου από την παραδοσιακή φύση, οδηγώντας τον θλιβερό μετανάστη στην τεχνητή φύση.
Το τελευταίο βιβλίο του Π. Κονδύλη αυτή την πραγματικότητα και θέση αποκαλύπτει, ζητώντας απ’ τη σύγχρονη Αριστερά να δράσει από το νέο ενοραματικό προσανατολισμό του πολιτικού και ιδεολογικού στοχασμού της.
Αν δεν ανταποκριθεί στο σύγχρονο αυτό αίτημα, τότε δεν θα ’ναι Αριστερά. Η ηλεκτρονική δημοκρατία και η ηλεκτρονική γραμματική και το συντακτικό της επαναπροσδιορίζουν την επανάγνωση, μέσα απ’ το ηλεκτρονικό νοείν, του καινούργιου ανοιχτού δρόμου της Αριστεράς.
Το βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη και τις ριζοσπαστικές του ιδέες τις φοβάται ιδιαιτέρως και τις παραγκωνίζει μέσω της συνωμοσίας της σιωπής ο κατεστημένος πανεπιστημιακός στοχασμός.
Η συνολική ταυτότητα συνείδησης της στοχαστικής συγγραφικής του δημιουργίας είναι το τελευταίο του βιβλίο: Από τον 20ό στον 21ο αιώνα. Βιβλίο καιόμενη βάτος του ιερού πείσματος, επιχειρεί να δώσει μια συνολική σύγχρονη απάντηση πού πάει ο κόσμος σήμερα, κλείνοντας οριστικά κι αμετάκλητα το βίο του ο επαναστατημένος ακραία 20ός αιώνας, παραδίδοντας τη σκυτάλη του στον 21ο ηλεκτρονικό αιώνα, γνήσιο τέκνο της σημερινής κυρίαρχης ηλεκτρονικής τεχνολογικής επανάστασης.
Θα σας παραθέσω το σύντομο και πυκνό βιογραφικό του διάγραμμα κι αυτό θα σας πληροφορήσει άμεσα και ουσιαστικά για το ποιος είναι ο Κονδύλης, που αποφάσισα να σας τον παρουσιάσω, όπως τους τρεις πρώτους Άρη Αλεξάνδρου, Διαμαντή Διαμαντόπουλο και Άρη Πουλιανό.
Ο Π. Κονδύλης γεννήθηκε στην Αρχαία Ολυμπία το 1943 και πέθανε στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1998. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στον Πανεπιστήμιο Αθηνών και Φιλοσοφία, Νεότερη Ιστορία και Πολιτικές Επιστήμες στα Πανεπιστήμια της Φρανκφούρτης και της Χαϊδελβέργης. Στη Χαϊδελβέργη, μάλιστα, αναγορεύθηκε διδάκτορας της Φιλοσοφίας. Βιβλία του μεταφρασμένα σε ελληνική γλώσσα είναι: Η κριτική της μεταφυσικής στη νεότερη σκέψη (1983), Ο Μαρξ και η αρχαία Ελλάδα (1984), Ο Ευρωπαϊκός διαφωτισμός (1987), Ο νεοελληνικός διαφωτισμός (1988), Ισχύς και απόφαση (1991), Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού (1991), Πλανητική πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο (1992), Η ηδονή, η ισχύς, η ουτοπία (1992), Η θεωρία του πολέμου (1997).
Βιβλία του στη γερμανική γλώσσα είναι τα εξής: Die Entstechung der Dialektik (1979), Die Aufklαrung (1981, β΄ έκδ. 1986), Macht und Entsecheidung (1984), Konservativismus (1986), Marx und die griechische Antike (1987), Theorie des Krieges (1988), Dei neuzeitliche Metaphysikkritik (1990), Der Niedergang der burgerlichen Denk-und Lebensform (1991), Planetarische Rolitik nach dem Kalten Krieg (1992), Montesquieu und der Geist der Gesetze (1996).
Με την ευκαιρία να αναφέρω ότι τα περισσότερα έργα του δεν έχουν μεταφραστεί ακόμα στην Ελλάδα, καίτοι του έχει απονεμηθεί το Μετάλλιο Γκαίτε και το Βραβείο Χούμπολντ. Διετέλεσε, δε, Εταίρος του Ιδρύματος Ανωτάτων Σπουδών του Βερολίνου. Μέχρι το θάνατό του διηύθυνε τη Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη των Εκδόσεων Γνώση και τη σειρά Ο Νεότερος Ευρωπαϊκός Πολιτισμός των Εκδόσεων Νεφέλη.
Το τελευταίο του βιβλίο Από τον 20ό στον 21ο αιώνα το φιλοξένησε ο Εκδοτικός Οίκος Θεμέλιο, άτυπος κληρονόμος αυτού του ιστορικού βιβλιοπωλείου της Αριστεράς είναι σήμερα ο Θόδωρος Μαλικιώσης.
Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι οι περισσότερες κομματικές εκδοτικές επιχειρήσεις και τα βιβλιοπωλεία τους περνούν απ’ τα χέρια του κόμματος στα χέρια των αποχωρησάντων μελών του, αποχαιρετώντας το κι από ‘δω πάνε οι άλλοι.
Τα βιβλιοπωλεία Ελευθερουδάκη, Γκοβόστη, Θεμέλιο, Καραβία, Σπανού κι άλλα που δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή πέρασαν απ’ τα κομματικά στα ιδιωτικά χέρια και τσιμουδιά για το διαπραχθέν «αδίκημα».
Κλείνοντας την παρένθεση, έρχομαι στο τελευταίο βιβλίο του Π. Κονδύλη, που μ’ αυτό ανοίγει καινούργιο δρόμο στο στοχασμό της σύγχρονης Αριστεράς στην Ελλάδα ως Έλληνας αλλά και σ’ όλο τον κόσμο ως οικουμενικός συγγραφέας στο είδος του.
Δεν υποτιμώ τα άλλα του βιβλία, καλά και πολλά. Υπογραμμίζω κατ’ ανάγκη το βιβλίο του Από τον 20ό στον 21ο αιώνα, γιατί βάζει επειγόντως την Αριστερά στο νέο ιδεοδρόμιο του καιρού μας.
Δεν μιλάει αφελής για την παραδοσιακή Αριστερά, που βρίσκεται παγιδευμένη στα κλειστά ενυδρεία του κρυσταλλωμένου παρελθόντος κι ούτε τον ενδιαφέρει σε ποια θέση έκατσε στα έδρανα του αστικού Κοινοβουλίου, αριστερά ή δεξιά, πριν από 200 χρόνια. Η σύγχρονη Αριστερά του Παναγιώτη Κονδύλη θέλει να είναι έκφραση των καινούργιων ιστορικών και κοινωνικών δεδομένων.
Αποδέχεται ευθέως την κυριαρχία της ηλεκτρονικής τεχνολογικής κοινωνικής επανάστασης μετά το 1950. Η ρήξη κεφαλαίου κι εργατικής τάξης πέρασε σε δεύτερη ιστορική μοίρα, παιδί της βιομηχανικής και της ταξικής κοινωνικής επανάστασης (1850-1950). Καινούργια παιδιά της τεχνολογικής επανάστασης είναι σήμερα οι ηλεκτρονικές μεταβιομηχανικές κοινωνίες. Η μια πλευρά τους εκφράζει το ανθρώπινο πρόσωπο ως ηλεκτρονικός μεταβιομηχανικός τεχνολογικός πολιτισμός, αντίπαλο δέος στην αρνητική πλευρά τους, στον ηλεκτρονικό τεχνολογικό ολοκληρωτισμό, τροφός του θηριώδους κοινωνικού κομφορμισμού, του ηλεκτρονικού μετα-καπιταλισμού.
Σήμερα έχουν μεταφερθεί οι κοινωνίες απ’ τη ρήξη κεφαλαίου κι εργατικής τάξης, άλλοτε μοχλό της παραγωγής του κοινωνικού προϊόντος. Τώρα ο κόσμος βρίσκεται στη νέα μετωπική και συνολική ρήξη κοινωνίας και φύσης. Μοχλός κι εργαλείο παραγωγής του κοινωνικού προϊόντος είναι τα ηλεκτρονικά τεχνολογικά κέντρα. Η εργατική τάξη έχασε τον πρωταγωνιστικό της ρόλο, όπως τον είχε αναλύσει και προσδιορίσει ο Καρλ Μαρξ από τα σημεία οράσεως του ιστορικού υλισμού. Σήμερα δεν βασίζεται η παραγωγή στις μυϊκές δυνάμεις και στην ταξική ηθική της εργατικής τάξης, αλλά στα ηλεκτρονικά τεχνολογικά κέντρα, που επενδύουν τη δράση τους στην έρευνα.
Η ρήξη κοινωνίας και φύσης προκαλείται από την αλόγιστη καπιταλιστική εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά καινούργιο θύμα του είναι και η εκμετάλλευση της γης στη μεγαλύτερη δυνατή έντασή της, ζωτικός χώρος των πολυεθνικών εργοστασιακών εγκαταστάσεων. Διασπάται, έτσι, δραματικά η οικολογική ισορροπία του πλανήτη μας, καθιστώντας τον ανίκανο, ως άρρωστο πορτοκάλι, να φιλοξενήσει τον άνθρωπο πάνω του, όπως το ’χε προφητέψει ο Κιούμπρικ στην ταινία του.
Σ’ αυτή τη λογική εντάσσεται κι ο βίαιος ξεριζωμός του ανθρώπου από την παραδοσιακή φύση, οδηγώντας τον θλιβερό μετανάστη στην τεχνητή φύση.
Το τελευταίο βιβλίο του Π. Κονδύλη αυτή την πραγματικότητα και θέση αποκαλύπτει, ζητώντας απ’ τη σύγχρονη Αριστερά να δράσει από το νέο ενοραματικό προσανατολισμό του πολιτικού και ιδεολογικού στοχασμού της.
Αν δεν ανταποκριθεί στο σύγχρονο αυτό αίτημα, τότε δεν θα ’ναι Αριστερά. Η ηλεκτρονική δημοκρατία και η ηλεκτρονική γραμματική και το συντακτικό της επαναπροσδιορίζουν την επανάγνωση, μέσα απ’ το ηλεκτρονικό νοείν, του καινούργιου ανοιχτού δρόμου της Αριστεράς.
Το βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη και τις ριζοσπαστικές του ιδέες τις φοβάται ιδιαιτέρως και τις παραγκωνίζει μέσω της συνωμοσίας της σιωπής ο κατεστημένος πανεπιστημιακός στοχασμός.
* Ο Κώστας Σταυρόπουλος είναι τεχνοκριτικός
Σχόλια
