Μερικές σκέψεις για τη γερμανική πολιτική στην Ευρώπη
Του Κωνσταντίνου Σταυρουλάκη
«Λέτε για Ευρώπη, αλλά σκέφτεστε γη για στρατιώτες, σιτοβολώνες, ελεγχόμενες βιομηχανίες, καθοδηγημένη διανόηση. Μήπως υπερβάλλω; Τουλαχιστον όμως ξέρω ότι, όταν λέτε Ευρώπη, ακόμη και στις καλύτερες στιγμές σας, όταν παρασύρεστε από τα ίδια σας τα ψέματα, τίποτα δε σας εμποδίζει να σκέφτεστε ένα πλήθος απο πειθήνια έθνη που οδηγούνται απο μία Γερμανία αφεντάδων προς ένα απίστευτο και αιματοκυλισμένο μέλλον.
Θα ήθελα να συνειδητοποιήσετε καλά τούτη τη διαφορά: Η Ευρώπη είναι για εσάς αυτός ο τόπος που περιβάλλεται απο θάλασσες και βουνά, που χωρίζεται από φράγματα, ο σκαμμένος στα έγκατά του από ορυχεία, ο κατάσπαρτος με καλλιέργειες, όπου η Γερμανία παίζει μία παρτίδα με μοναδικό διακύβευμα το ίδιο το μέλλον της. Για εμάς, όμως, είναι η προνομιούχος αρένα όπου η πάλη του ανθρώπου της Δύσης ενάντια στον κόσμο, ενάντια στους θεούς, ενάντια στον εαυτό του, φτάνει σήμερα στην πιο συγκλονιστική φάση της».
Τα παραπάνω αποτελούν ένα μικρό απόσπασμα της συλλογής κειμένων του Albert Camus Γράμματα σε έναν φίλο Γερμανό. Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται τέσσερις επιστολές που έγραψε ο Camus σε έναν υποθετικό Γερμανό φίλο (από τον Ιούλιο του 1943 ώς τον Ιούλιο του 1944) ασκώντας έντονη κριτική στην ιδεολογική καρδιά της ναζιστικής Γερμανίας. Θα μπορούσαν, όμως, ακόμη και σήμερα να συμπυκνώσουν και να αποτυπώσουν την καρδιά της γερμανικής πολιτικής στα χρόνια της κρίσης, την οικονομική και πολιτική επικράτηση της Γερμανίας στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη.
Πάνω σε αυτήν την πολιτική αντίληψη φαίνεται πως έχει οικοδομηθεί στη Γερμανία ένα κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στην πολιτική ηγεσία της χώρας και το γερμανικό λαό, τουλάχιστον την πλειοψηφία του. Ακόμη κι αν λόγω των τραυμάτων που φέρουν οι Γερμανοί απο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι δύσκολο αυτό να γίνει παραδεκτό, οικοδομήθηκε τα τελευταία χρόνια ένας νέος γερμανικός εθνικισμός στηριγμένος στην «οικονομική ανωτερότητα» της Γερμανίας έναντι των υπολοίπων αποτυχημένων Ευρωπαίων. Αποτέλεσμα αυτού είναι η στήριξη της πλειοψηφίας στις κεντρικές πολιτικές επιλογές Μέρκελ, τόσο στα ζητήματα της Ελλάδας όσο και σε αυτά της Ουκρανίας που είναι και τα δύο κυρίαρχα στη γερμανική εξωτερική πολιτική.
Αυτόματα έρχεται, λοιπόν, η ερώτηση: Είναι οι Γερμανοί ναζί; Παρά την εύκολη συναισθηματική ταύτιση ανάμεσα στη σημερινή Γερμανία και το Τρίτο Ράιχ, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει ο Γερμανός ιστορικός Hans Kundnani η σημερινή κατάσταση εμφανίζει πολλές περισσότερες ομοιότητες με τη Γερμανία του Βίσμαρκ παρά με αυτήν του Χίτλερ. Η ένωση το 1871 αύξησε σημαντικά το ρόλο και τη δύναμή της στην Ευρώπη, όχι όμως σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορεί να επιβληθεί πλήρως οδηγώντας σε ένα καθεστώς «ημι-ηγεμονίας». Το αδιέξοδο αυτής της κατάστασης προσπάθηθηκε να λυθεί με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε αντίστοιχες συνθήκες οδήγησαν δύο πολύ πιο πρόσφατα γεγονότα, η ένωση της Γερμανίας και η δημιουργία της Ευρωζώνης. Η Γερμανία παλεύει να βρει, λοιπόν, λύση στο σημερινό καθεστώς ημι-ηγεμονίας που δημιούργησε.
Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να βρει διέξοδο στα σημαντικά αδιέξοδα που οδηγεί η σημερινή γερμανική πολιτική. Στο εσωτερικό μέτωπο, πρόσφατα ανακοινώθηκε η αύξηση του ποσοστού των πολιτών κάτω από το όριο της φτώχειας στη Βόρεια Ρινανία Βεστφαλεία από το 14% το 2006 στο 15,5% το 2013, ενώ ταυτόχρονα στην ίδια περιοχή η Opel ανακοίνωσε το κλείσιμο του εργοστασίου της στο Μπόχουμ, αφήνοντας σταδιακά 3.000 εργαζόμενους άνεργους. Στο εξωτερικό μέτωπο, ο στραγγαλισμός των οικονομιών της Ευρώπης μειώνει όλο και περισσότερο τους πιθανούς καταναλωτές γερμανικών προϊόντων.
Από τα παραπάνω, λοιπόν, φαίνεται πως για τη Γερμανία το ελληνικό ζήτημα αποτελεί μία μόνο όψη του προβλήματος. Η επικράτηση, όμως, του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα αποτελεί την πρώτη ανοιχτή φωνή αμφισβήτησης του νέου γερμανικού οικοδομήματος και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο η απάντηση της Γερμανίας θα είναι σκληρή. Ταυτόχρονα, θα πρέπει πλέον να γίνει ξεκάθαρο πως μια απαίτηση για επίλυση του ζητήματος χρέους εντός Ευρωζώνης αποτελεί ταυτόχρονη απαίτηση για πλήρη αναθεώρηση της κυρίαρχης γερμανικής πολιτικής σκέψης, όσο ρεαλιστικό και αν είναι αυτό. Στην πραγματικότητα, λοιπόν, η Ελλάδα αλλά και οι υπόλοιπες χώρες που θα βρεθούν στο γερμανικό στόχαστρο μπορούν να ελπίζουν μόνο σε μια συνολική διευθέτηση των ζητημάτων χρέους στην Ευρώπη. Ο δρόμος προς αυτήν, πάντως, δεν θα ’ναι στρωμένος με γερμανικά ροδοπέταλα.
