Μπορεί το βασικό μέτωπο της Τουρκίας να ήταν στραμμένο προς τα νότια σύνορά της, ποτέ όμως δεν έπαψε να παρεμβαίνει στα Βαλκάνια και να τα θεωρεί τμήμα του ζωτικού της χώρου. Από την εποχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας μέχρι σήμερα, όλες οι κυβερνήσεις της Άγκυρας προσπάθησαν να διευρύνουν την επιρροή της, κυρίως στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς, προσπερνώντας κράτη, θεσμούς, συμφωνίες και ισορροπίες. Στην επιχείρηση αυτή, επιστρατεύτηκαν πακτωλός χρημάτων, πολεμικό υλικό, ανέγερση τζαμιών και πολιτιστικές δραστηριότητες. Τα τελευταία χρόνια, η ερντογανική Τουρκία εντάσσει ανοιχτά πια την εξάπλωση της επιρροής της στα Βαλκάνια στη γενικότερη νεο-οθωμανική πολιτική της. Στη γενικευμένη όξυνση και αστάθεια που παρατηρείται στην περιοχή τον τελευταίο χρόνο, όχι μόνο δεν απουσιάζει αλλά τη βλέπει σαν ευκαιρία για να προωθήσει τα σχέδιά της.
Η σχέση της Τουρκίας με την Αλβανία, τη χώρα που πολλές φορές λειτουργεί ως εμπρηστής στα δυτικά Βαλκάνια, είναι ιδιαίτερα στενή. Επίσκεψη του ίδιου του Ερντογάν για να επισφραγίσει πολιτικές, πολιτιστικές, οικονομικές και στρατιωτικές συμφωνίες (με όρο βέβαια το ξήλωμα των «επενδύσεων» Γκιουλέν που απ’ ό,τι φαίνεται ήταν ο κύριος μοχλός μέχρι τώρα), πυκνές ανταλλαγές κυβερνητικών αξιωματούχων των δύο πλευρών σε όλους τους τομείς, δημόσια αναγνώριση από Αλβανούς διανοούμενους του ρόλου της Τουρκίας υπέρ της χώρας τους σε όλες τις πρόσφατες διαμάχες με γείτονες χώρες.
Λαμβάνοντας ως βάση αυτή τη συνεργασία, η Τουρκία εξαπλώνει με σταθερό και μελετημένο τρόπο ένα δίκτυο παρεμβάσεων και στις υπόλοιπες χώρες. Αναπτύσσει σημαντική παρουσία στο Κόσσοβο, με τελευταία την υπόσχεση για στρατιωτικό εξοπλισμό στην προσπάθειά του να δημιουργήσει τακτικό στρατό – κατά παράβαση αποφάσεων του ΟΗΕ. Συζητά με τα μειονοτικά αλβανικά κόμματα της ΠΓΔΜ για τη στάση τους αναφορικά με το μέλλον της χώρας. Ενισχύει τη μειονότητα των Αλβανών στη Σερβία. Έχει, τέλος, προνομιακές σχέσεις φυσικά με τη μουσουλμανική Βοσνία.
Αν σε αυτές τις χώρες η Άγκυρα προσπαθεί να εμφανιστεί σαν η προστάτιδα των μουσουλμανικών πληθυσμών γενικότερα, σε Ελλάδα και Βουλγαρία κάνει λόγο ανοιχτά για τουρκική μειονότητα και παραδοσιακά αφήνει ανοιχτά θέματα διεκδικήσεων που φτάνουν μέχρι και σε εδαφικές αμφισβητήσεις. Για τη χώρα μας είναι γνωστές οι κατά καιρούς προκλητικές δηλώσεις και αμφισβητήσεις περί Θράκης που φουντώνουν ανάλογα τη συγκυρία και έρχονται να προστεθούν στις γκρίζες ζώνες του Αιγαίου και τη διχοτόμηση της Κύπρου. Στη Βουλγαρία, όπου παραδοσιακά υπάρχει μεγάλη μειονότητα πολιτών τουρκικής καταγωγής, αλλά ενταγμένη στο πολιτικό σύστημα της χώρας (με το κόμμα που την εξέφραζε να συμμετέχει μέχρι και στην κυβέρνηση), η ύπαρξη νέου μειονοτικού κόμματος στις πρόσφατες εκλογές με τις ευλογίες και την παρότρυνση του Ερντογάν, προκάλεσε έντονη πολιτική κρίση μεταξύ των δύο χωρών, αφού θεωρήθηκε απροκάλυπτη επέμβαση στα εσωτερικά της Βουλγαρίας.
Η Τουρκία εκτιμά, όπως και πολλοί αναλυτές στη Δύση, ότι μια ανάφλεξη στα Βαλκάνια είναι αρκετά πιθανή. Ενισχύει λοιπόν την παρουσία της, όχι μόνο διπλωματικά αλλά και οικονομικά και υλικά, ώστε να αξιοποιήσει όλα τα δίκτυα που έστηνε χρόνια τώρα προς όφελός της, αδιαφορώντας φυσικά για τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ειρήνη που συνεχώς λέει ότι υπηρετεί ως περιφερειακή δύναμη.
Γιώργος Τζαφέρης
