Παρά τις πρωτοφανείς διεργασίες για διάλυση ή ανασύνθεση της Ε.Ε., το κουαρτέτο αντιμετωπίζει τη χώρα ως απόλυτη εξαίρεση – Ο Ρέγκλινγκ γειώνει τις προσδοκίες για το χρέος
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Το γρήγορο πέρασμα του κουαρτέτου από την Αθήνα αυτή την εβδομάδα επιβεβαιώνει την εκτίμηση που διατυπώσαμε στο προηγούμενο φύλλο του Δρόμου για «Διπλή αξιολόγηση με “κόφτη” χρόνου». Θα προσθέταμε, μάλιστα, ότι η αξιολόγηση εξελίχθηκε σε τριπλή: πέραν των 15 προαπαιτουμένων που έχουν μείνει ως υπόλοιπα από την πρώτη αξιολόγηση και των βασικών κεφαλαίων (κυρίως το εργασιακό) από τα 43 προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης, στην προκρούστια κλίνη των δανειστών μπήκαν και οι εντελώς πρόσφατες εξαγγελίες του πρωθυπουργού από τη ΔΕΘ, όπως το πάγωμα οφειλών προς ασφαλιστικά ταμεία, ο ακατάσχετος λογαριασμός των επιχειρήσεων, ή τα αντισταθμιστικά μέτρα για όσους έχασαν ή τους μειώθηκε το ΕΚΑΣ κ.ά.
Από τις «μονομερείς» προτάσεις -και όχι ενέργειες- της κυβέρνησης προς το παρόν απορρίπτεται άνευ επαίνων ο ακατάσχετος επιχειρηματικός λογαριασμός, τα υπόλοιπα μπαίνουν υπό εξέταση σε τηλεδιασκέψεις με τους εκπροσώπους των δανειστών μέχρι τις 29/9, οπότε συνεδριάζει το EuroWorkingGroup.
Η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να κλείσει με ένα εφαρμοστικό νομοσχέδιο τις 15 «ουρές» της πρώτης αξιολόγησης από τις οποίες εξαρτάται η εκταμίευση της υποδόσης των 28 δισ.- ήδη κατατέθηκε προς επικύρωση η σύμβαση πώλησης του Ελληνικού, αλλά και οι «διορθώσεις» που επέβαλαν οι δανειστές στο ασφαλιστικό- με στόχο το αργότερο στις 10 Οκτωβρίου, οπότε συνεδριάζει το Eurogroup, να κλείσει οριστικά η πρώτη αξιολόγηση, να εκταμιευτεί η υποδόση και να μείνει «καθαρό» το πεδίο της δεύτερης αξιολόγησης από τις 17 Οκτωβρίου, οπότε επιστρέφει το κουαρτέτο στην Αθήνα, με επίκεντρο τα εργασιακά.
Σπουδή για κλείσιμο της αξιολόγησης
Η κυβέρνηση επιδεικνύει τη μέγιστη δυνατή προσαρμοστικότητα στις απαιτήσεις των δανειστών, ακόμη και στα υψηλού συμβολισμού ζητήματα, όπως για παράδειγμα το «τι γλώσσα θα μιλάει» το Εποπτικό Συμβούλιο του υπερταμείου αποκρατικοποιήσεων. Στο τρίπτυχο συλλογικές συμβάσεις, συνδικαλιστικός νόμος (απεργία) και ομαδικές απολύσεις, οι τελευταίες πιθανότατα θα είναι η αναγκαία «θυσία» για να σωθούν τα προσχήματα στα δύο πρώτα, μέσω της αναμενόμενης απόφασης του Ευρωδικαστηρίου στην υπόθεση ΑΓΕΤ, που ενδέχεται να «απαγορεύσει» πανευρωπαϊκά το κρατικό βέτο στις ομαδικές απολύσεις, ερμηνεύοντας τη σχετική κοινοτική οδηγία.
Η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει υπερ-επενδύσει προσδοκίες στη στήριξη των ευρωπαϊκών θεσμών, επικαλούμενη διαρκώς το «Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Μοντέλο» σε αντιπαράθεση με το «κακό» ΔΝΤ. Το ίδιο κάνει ευρύτερα η κυβέρνηση που διάβασε ως «σημαντική στροφή στην κοινωνική Ευρώπη» τις πρόσφατες δημόσιες παρεμβάσεις του Γιούνκερ και του Ντράγκι για ένα σχέδιο άμεσης δράσης, ώστε να αποτραπεί η αποσύνθεση της Ε.Ε.
Πίσω από την προσπάθεια εξωραϊσμού των εξελίξεων στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές στο εσωτερικό μέτωπο και υπερμεγέθυνσης των διεργασιών στο ευρωπαϊκό μέτωπο, η μεγάλη προσδοκία της κυβέρνησης είναι να έχει μέχρι το τέλος του έτους κάτι χειροπιαστό για το θέμα του χρέους. Επανειλημμένες απαντήσεις του Μοσκοβισί και άλλων αξιωματούχων στο πεδίο αυτό καταδεικνύουν ότι τα πράγματα δεν είναι διόλου σαφή, παρά το γεγονός ότι τόσο το ΔΝΤ όσο και η ΕΚΤ υποτίθεται ότι έχουν δρομολογήσει σύνταξη εκθέσεων βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους- το πρώτο για να αποφασίσει αν θα μπει ως δανειστής στο τρίτο Μνημόνιο, η δεύτερη για να αποφασίσει αν και πότε θα ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
ΔΝΤ, ΕΚΤ, ESM και λοιποί εμπλεκόμενοι θα έχουν ευκαιρία συζήτησης του θέματος, ως «Ουάσιγκτον Γκρουπ», κατά τη σύνοδο του ΔΝΤ στην αμερικανική πρωτεύουσα στις 7-9 Οκτωβρίου. Το κλειδί αυτού του παζαριού, θεωρητικά, το κρατά ο ESM που υποτίθεται ότι κάποια στιγμή, πριν το τέλος του έτους, πρέπει να δώσει σε όλους τις προτάσεις του για τα λεγόμενα «βραχυπρόθεσμα μέτρα αναδιάταξης» του ελληνικού χρέους, ώστε να κάνουν και οι υπόλοιποι τους λογαριασμούς τους.
Ο αποκαλυπτικός κ. Ρέγκλινγκ
Ωστόσο, μια διαφωτιστικότατη συνέντευξη του Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του ESM, σε σλοβακική εφημερίδα, αποκαλύπτει ότι ο ESM δεν έχει πρόθεση να κάνει κάτι που να ικανοποιεί πραγματικά τις έστω ελάχιστες απαιτήσεις του ΔΝΤ και της ΕΚΤ. «Η Ελλάδα δεν έχει πρόβλημα εξυπηρέτησης του χρέους της για τουλάχιστον 10-15 χρόνια», λέει ο Ρέγκλινγκ, προσθέτοντας, μάλιστα, ότι είναι «πολύ βέβαιος ότι η Ελλάδα θα είναι σε θέση να αρχίσει την έκδοση ομολόγων -ίσως το επόμενο έτος».
Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα -και αποκαλυπτική για τη γερμανική επιρροή στο σχέδιο «αναδιάταξης» του ελληνικού χρέους που ετοιμάζει ο ESM- είναι η σχεδόν σαρκαστική σύγκριση που κάνει με τη συμφωνία διαγραφής του γερμανικού χρέους το 1953. Απαντώντας σε ερώτημα για το εάν ένα χρέος θεωρείται εξυπηρετήσιμο εάν επιμηκύνεται αρκετά η λήξη του, ο Ρέγκλινγκ λέει: «Ναι, αλλά δεν χρειάζεται να υπερβάλλουμε. Πάρτε σαν παράδειγμα τη Γερμανία, η οποία είχε αντίστοιχη εμπειρία με τη συμφωνία του 1953 για το χρέος της, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το χρέος αποπληρώθηκε σε μία 50ετή περίοδο. Και αυτό ήταν αποτελεσματικό».
Πέραν του γεγονότος ότι ο Ρέγκλινγκ εμμέσως ειρωνεύεται την – αγνώστου στρατηγικής- ανακίνηση του θέματος των γερμανικών αποζημιώσεων από την κυβέρνηση, στο θέμα του χρέους «γειώνει» τις κυβερνητικές προσδοκίες. Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος που θα παρουσιάσει ο ESM θα το αντιμετωπίζουν ως βιώσιμο, κι αυτό είναι άγνωστο τι επιπλοκές μπορεί να έχει στη στάση που θα τηρήσουν το ΔΝΤ και το ESM.
Ενδεχομένως ο Κλάους Ρέγκλινγκ να έχει ήδη στείλει τα ανάλογα μηνύματα στην κυβέρνηση, όπως φάνηκε από την τοποθέτηση του αντιπροέδρου της Γ. Δραγασάκη, που επίσης προϊδέασε τους βουλευτές να κρατάνε μικρό καλάθι, παραπέμποντας σε μια διεργασία που «πάει πέρα από το 2018» και καταλήγει σε μια «πανευρωπαϊκή λύση που θα αφορά όλους».
Η Μέρκελ σε κλοιό(;)
Η «πανευρωπαϊκή λύση» στην οποία παραπέμπει ο Γ. Δραγασάκης σχετίζεται, φυσικά, με τις νέες ομαδοποιήσεις, συμμαχίες και ζυμώσεις που εμφανίζονται μεταξύ των 27 της Ε.Ε. Στην άτυπη Σύνοδο της Μπρατισλάβα έγινε η πρώτη καταγραφή των νέων συσχετισμών. Απέναντι στη συσπείρωση των χωρών του Βίζεγκραντ, εμφανίζεται το νεοπαγές μέτωπο Σοσιαλιστών ηγετών και των 7 του Νότου, το οποίο υποτίθεται ότι έχει πάρει υπό την αιγίδα του η Κομισιόν του Γιούνκερ, με μια υπόρρητη ενθάρρυνση από την ΕΚΤ του Ντράγκι.
Όλοι και όλα κινούνται γύρω από μια γερμανική ηγεσία σε πρωτοφανή κατατονία, προφανώς λόγω της εκλογικής πίεσης που υφίσταται το κόμμα της Μέρκελ, που έχει άλλη μια δοκιμασία την Κυριακή, στο Βερολίνο. Από όλους τους πρωταγωνιστές του δράματος «διάλυση ή διάσωση της Ε.Ε.», ο μόνος που εμφανίστηκε με ένα συγκεκριμένο πλάνο δράσης είναι ο Γιούνκερ. Όπως φάνηκε στην ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο, ο πρόεδρος της Κομισιόν προβάλλει έναν οδικό χάρτη μέτρων που έχει κάτι για τον καθένα: στρατιωτικοποίηση της Ε.Ε., ουσιαστική σφράγιση συνόρων, αστυνόμευση από τη μια για να προσελκυστούν οι ξενοφοβικές ηγεσίες, και από την άλλη διπλασιασμό του «ταμείου Γιούνκερ», υπόσχεση ευελιξίας στο Σύμφωνο Σταθερότητας και μερικές γενικόλογες αναφορές σε «πιο κοινωνική Ευρώπη» για να ικανοποιηθούν οι όψιμοι μαχητές της «αντι-λιτότητας».
Η εικόνα δίνει την εντύπωση ότι η γερμανική ηγεσία βρίσκεται σε κατάσταση πολιτικής πολιορκίας -ακόμη και το αμερικανικό πρόστιμο –μαμούθ των 12 δισ. στη Deutsche Bank που προκάλεσε χρηματιστηριακό πανικό μπαίνει στην ίδια εικόνα. Το πόσο πραγματική είναι θα φανεί στη συνέχεια.
Το παράδοξο είναι ότι στο κέντρο αυτών των πρωτοφανών διεργασιών στην Ε.Ε. πλασάρεται και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Αλλά αυτό δεν έχει την παραμικρή επίδραση στην πίεση που δέχεται να πιει το δηλητήριο του τρίτου Μνημονίου μέχρι τελευταίας σταγόνας.
