Η αποξένωση κοινωνίας και πολιτικού συστήματος
Του Ρούντι Ρινάλντι
Σε μια πυκνή περίοδο γεγονότων ήρθε να προστεθεί η προσφυγή στην κάλπη και μάλιστα με διαδικασίες εξπρές. Η ιδέα του Αλέξη Τσίπρα ήταν απλή: οι αριθμοί δεν βγαίνουν για μια ομαλή διακυβέρνηση, έχει χαθεί η δεδηλωμένη, τα μέτρα που θα εφαρμοστούν από Σεπτέμβρη θα φέρουν τεράστια φθορά, άρα πάμε γρήγορα σε εκλογές και παίρνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε: πρωτιά, μπόνους 50 εδρών καθώς αξιοποιούμε τη συμπάθεια που ακόμα απολαμβάνουμε μέσα στο λαό. Έτσι συνεχίζουμε να πρωταγωνιστούμε.
Σήμερα ξέρουμε ότι ο σχεδιασμός αυτός δεν περπατά γιατί δεν είχαν υπολογιστεί σωστά όλα τα δεδομένα. Δεν είχε υπολογιστεί η φθορά του ΣΥΡΙΖΑ, δεν είχε υπολογιστεί το ποια είναι η εικόνα του Τσίπρα μετά από όσα έγιναν, δεν είχε τέλος υπολογιστεί καθόλου, η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια ευρύτατων στρωμάτων του πληθυσμού προς το πολιτικό σύστημα συνολικά.
Όποιος έχει μια έστω μικρή γείωση με την κοινωνία, θα μπορούσε να έχει εντοπίσει αυτές τις τάσεις χωρίς να χρειαστεί να περιμένει την καταγραφή από τις δημοσκοπήσεις. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο από τα ποιοτικά δεδομένα των δημοσκοπικών ερευνών είναι η επανεμφάνιση του «Κανένα» στις απαντήσεις των πολιτών, η ευρύτατη δυσπιστία προς το πολιτικό σύστημα και η διαίσθηση ότι η συνολική κατάσταση των πραγμάτων θα χειροτερεύσει δραματικά.
1. Η κοινωνία δεν έχει πειστεί για τη σημασία και το τι πρόκειται να επιλύσουν οι επερχόμενες εκλογές
Είναι εντυπωσιακό ότι σχεδόν κανένας σκεπτόμενος άνθρωπος δεν βλέπει τι πρόκειται να επιλύσουν οι επόμενες εκλογές. Ίσως επιτείνουν το γενικευμένο ρημαδιό, ίσως γίνονται μόνο για τους συσχετισμούς ανάμεσα στα κόμματα και τους παράγοντες κι όχι για να λύσουν κάποιο μεγάλο ζήτημα. Μάλλον θα εμπεδωθεί η σημερινή μνημονιακή κατάσταση και στη συνέχεια θα μπουν μπροστά οι μηχανές για να εφαρμόσουν με συνοπτικές διαδικασίες τα προγράμματα που προβλέπει το 3ο Μνημόνιο.
Στο ερώτημα για το αν θα ωφελήσει ή θα βλάψει τη χώρα η διεξαγωγή των εκλογών, το 60,5% απαντά ότι θα βλάψει, το 24% ότι θα ωφελήσει, ούτε θα βλάψει ούτε θα ωφελήσει 10,5% και Δεν γνωρίζω/Δεν απαντώ 5%.
Στο ερώτημα «Μέσα στους επόμενους 12 μήνες πιστεύετε πως θα βελτιωθεί η θα χειροτερεύσει η οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού σας;» οι απαντήσεις είναι οι ακόλουθες: 32% σίγουρα θα χειροτερεύσει, 33,5 μάλλον θα χειροτερεύσει, 4,5% θα εξαρτηθεί από τις πολιτικές εξελίξεις, 25% ούτε θα βελτιωθεί ούτε θα χειροτερεύσει, 4,5% θα βελτιωθεί και 0,5 σίγουρα θα βελτιωθεί.
(Έρευνα Πανεπιστήμιου Μακεδονίας, τέλη Αυγούστου)
2. Πέφτει κατακόρυφα η αξιοπιστία του Τσίπρα – Έντονα κριτική η γνώμη των πολιτών για την 7μηνη διακυβέρνηση
Ένα στοιχείο που δεν αξιολόγησε σωστά το επιτελείο του Α. Τσίπρα είναι η τεράστια φθορά που έχει υποστεί τόσο από τη διακυβέρνηση όσο και από την ανυπαρξία πολιτικών για τα κρίσιμα ζητήματα. Όπως φαίνεται, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που έβλεπε με συμπάθεια τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Α. Τσίπρα, μεταστρέφεται, αλλάζει γνώμη, επανεκτιμά όλη την πορεία από τον Γενάρη μέχρι σήμερα και είναι έντονα επικριτικό για τις κύριες επιλογές. Όσο κι αν οι δημοσκοπικές εταιρίες θέτουν με έναν ορισμένο τρόπο τις ερωτήσεις και χειρίζονται τα θέματα, δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε πως καταγράφουν πλαστά ένα δεδομένο που συναντάμε σε όλες τις συζητήσεις και επαφές με τον κόσμο.
Στο ερώτημα πώς κρίνετε την διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με τους δανειστές η απάντηση είναι: θετικά -μάλλον θετικά 30,3% και αρνητικά- μάλλον αρνητικά 66,5%. (GPO)
Στο ερώτημα πώς κρίνετε το επτάμηνο διακυβέρνησης από ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ, οι γνώμες είναι: σίγουρα θετικά 10%, μάλλον θετικά 18%, μάλλον αρνητικά 18%, σίγουρα αρνητικά 50% και ΔΓ/ΔΑ 4%. (Pulse)
Στο ερώτημα «Τελικά πιστεύετε πως η απόφαση για την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου ωφέλησε ή έβλαψε την χώρα;» οι απαντήσεις είναι έβλαψε 66.5%, ωφέλησε 16,5%, ούτε έβλαψε ούτε ωφέλησε 14,5%, ΔΓ/ΔΑ 2.5%
3. Ο «Κανένας» ξανακάνει έντονα την εμφάνισή του
Ο «Κανένας» είναι μια διάχυτη κοινωνική «φιγούρα» που στέκεται κριτικά, δύσπιστα, θυμωμένα απέναντι στο πολιτικό σύστημα και εκφράζει σε μεγάλο βαθμό την αποξένωση μεγάλου μέρους της κοινωνίας από το πολιτικό σύστημα και στην συνέχεια από το πολιτικό πεδίο συνολικά.
Για όποιον θυμάται, ο «Κανένας» είχε ξαναεμφανιστεί στα πρώτα μεγάλα βήματα του αντιμνημονιακού κινήματος και στην συνέχεια είχε υποχωρήσει όταν ξεπρόβαλλε ως ρεαλιστική λύση μια άλλη κυβέρνηση, αυτή του ΣΥΡΙΖΑ, που πιθανά θα σταματούσε το κακό και πιθανά να βελτίωνε την κατάσταση των πιο αδύναμων.
Τώρα έχοντας διαψευστεί όλες οι προσδοκίες, αλλά και ο τρόπος που έγινε η διάψευση με τις «κωλοτούμπες», την αθέτηση όλων των υποσχέσεων και την πλήρη προσχώρηση στο μνημονιακό στρατόπεδο, ο «Κανένας» επανεμφανίζεται, ρωμαλέος και κουρασμένος, θρυμματισμένος αλλά και θυμωμένος με τα καμώματα των πολιτικών και των κομμάτων και θα καθορίσει την εκλογική του συμπεριφορά ανάλογα. Είναι αναμενόμενο, αν και δεν καταγράφεται καθαρά και δεν τονίζεται, πως η αποχή θα αυξηθεί, όπως θα αυξηθούν και οι λευκές και άκυρες ψήφοι.
Στο ερώτημα ποιος πιστεύετε ότι μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα τη συμφωνία-μνημόνιο, οι απαντήσεις είναι 28,8% ο Αλέξης Τσίπρας, 27,1% ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, 30% Κανένας. (GPO)
Στο ερώτημα ποιον εμπιστεύεστε περισσότερο για πρωθυπουργό, οι απαντήσεις είναι 32% Α. Τσίπρας, 28% Β. Μειμαράκης, 37% Κανέναν και 3% ΔΓ/ΔΑ. (ALCO)
Στο ερώτημα «Ποια κυβέρνηση που θα προκύψει εμπιστεύεστε συνολικά περισσότερο;» οι απαντήσεις είναι: 27% με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, 27% με κορμό την Ν.Δ., 27% καμία και 13% άλλη.
Στο ερώτημα «Ποια κυβέρνηση μπορεί να πετύχει το καλύτερο στην διαπραγμάτευση για το χρέος;» οι απαντήσεις είναι: 27% με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, 26% με κορμό την Ν.Δ., 27% καμία και 14% άλλη.
Στο ερώτημα ποια κυβέρνηση θα προωθήσει καλύτερα τις μεταρρυθμίσεις οι απαντήσεις είναι: 26% με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, 27% με κορμό την Ν.Δ., 26% Καμία και 14% άλλη.
Για να τονιστεί η κατάσταση σύγχυσης στην οποία βρίσκεται μεγάλο μέρος της κοινωνίας, στην ερώτηση ποιες είναι οι παράμετροι που καθορίζουν την εκλογική σας συμπεριφορά, οι απαντήσεις που δόθηκαν είναι οι ακόλουθες: 24% τιμωρία όλων των παλαιών πολιτικών, 15% να στηριχθεί ο Α. Τσίπρας, 14% να τιμωρηθούν οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, 9% να στηριχτούν δυνάμεις που επιμένουν στο όχι μνημόνιο και 38% ΔΓ/ΔΑ. (ALCO)
Αυτό το ιδιαίτερα μεγάλο 38% του ΔΓ/ΔΑ, είναι σημαντικό γιατί σε επίπεδο κοινωνίας λείπουν κριτήρια, λείπουν αξιακά και ηθικά στοιχεία, λείπουν οραματικά πλαίσια και στόχοι και έτσι πολύς κόσμος βρίσκεται στην κατάσταση να μην ξέρει τι να ψηφίσει και κυρίως γιατί να το ψηφίσει.
4. Ο πολιτικός κόσμος, ως απλός διαχειριστής και ίσως σφετεριστής
Από όσα είδαμε ως στοιχεία, αλλά και όσα απίστευτα αλλά αληθινά συμβαίνουν με τη ρευστοποίηση του πολιτικού σκηνικού και τον απόλυτο πολιτικαντισμό, ένα γεγονός ξεχωρίζει δραματικά: ο πολιτικός κόσμος, το πολιτικό πεδίο, η πολιτική σκηνή και πολύ περισσότερο η προεκλογική κονίστρα, ουδόλως στέκονται, ενδιαφέρονται, έχουν κάτι να πουν για τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας και της χώρας. Κραυγαλέο παράδειγμα των ημερών είναι το ιστορικών διαστάσεων ζήτημα των μεταναστών-προσφύγων, η τεράστια σημασία που έχει για τη χώρα μας και η αφασιακή αντιμετώπιση από τα τηλεοπτικά πάνελ που προεκλογικά ερίζουν για τα ψηφοδέλτια, τις μικροπολιτικές και το πώς θα πείσουν για τη διαιώνιση και αναπαραγωγή μηχανισμών, πολιτικής πελατείας, κοινοβουλευτικών ομάδων, προσωπικών καριέρων.
Αναφέρουμε το προσφυγικό-μεταναστευτικό, γιατί, συμβολικά η συνέχεια για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία θα προσομοιάζει με εικόνες δυστυχίας που βλέπουμε στις οθόνες οι Αθηναίοι, και βιώνουν τραγικά οι πολίτες των νησιών. Η εικόνα της εξαθλίωσης θα απλωθεί στην κοινωνία, θα επεκταθεί το φαινόμενο ανθρώπων που αναζητούν την τροφή τους στα σκουπίδια ή στις ουρές των συσσιτίων. Μπροστά σ’ αυτήν την εθνική και κοινωνική καταστροφή ο πολιτικός κόσμος αυτοδιαφημίζεται για το ποιος θα είναι καλύτερος διαχειριστής της, χωρίς καμιά ιδέα, στόχο, αξία, ήθος, σχέδιο. Αυτή είναι η αλήθεια. Έτσι καταντά ένας χώρος που σφετερίζεται την πολιτική εξουσία σε βάρος της κοινωνίας σε συνθήκες κρίσιμες και σε συνθήκες που μεγάλο τμήμα της κοινωνίας διαισθάνεται ότι μάλλον είναι ανίκανο και δεν έχει τη θέληση να οδηγήσει σε οποιαδήποτε διέξοδο.
Μπορεί να αποτελέσει την ελπίδα…
Κάτω από αυτούς τους όρους η επιστροφή του «Κανένα» δεν είναι αρνητικό στοιχείο. Ο «Κανένας» έχει διαίσθηση, είναι υποκείμενο και αντικείμενο, από τα μνημόνια και τα προαπαιτούμενά τους. Όσο πιο γρήγορα ξεπεράσει την σύγχυση, τον αποπροσανατολισμό, την απογοήτευση, όσο πιο γρήγορα αισθανθεί υποκείμενο για τον εαυτό του και δυνατός να παρέμβει, μπορεί να πετύχει πολλά και να αποτελέσει μιαν ελπίδα.
Η Αριστερά αντί να εγκλωβίζεται στο πολιτικό παιχνίδι, αντί να γίνεται διαχειρίστρια δύναμη, θα έπρεπε να έχει σχέσεις με τον «Κανέναν» και τα πιο πρωτοπόρα στοιχεία του. Για παράδειγμα ένα μεγάλο μέρος του 62% του «όχι» θα συμπεριφερθεί όπως ο «Κανένας» και δεν ψάχνει σώνει και καλά εκπροσώπηση στην επόμενη Βουλή. Μάλλον δεν θέλει να μιλά κανένας πολιτικός σχηματισμός στο όνομά του. Η γείωση με την πραγματικότητα, η μη φυγή από αυτήν θα δοθεί στο πεδίο της κοινωνίας και των κινημάτων που θα αναπτυχτούν, των προτάσεων που θα προκύψουν για το πολιτικό πεδίο και την πολιτική μέσα από την κριτική και τον απολογισμό των αποτυχημένων πρόσφατων εγχειρημάτων. Η αποξένωση της κοινωνίας από την πολιτική σφαίρα δεν λύνεται με γιατροσόφια. Αφορά και την οικοδόμηση ενός λαού μέσα από τη δική του πείρα και συσπείρωση σε στόχους και αξίες. Δεν είναι πολιτικό κόλπο διαιώνισης «μαγαζιών».
* Τα στοιχεία που παραθέτουμε είναι από δημοσκοπήσεις που έγιναν από 29/8-3/9
