Το κοινά αγαθά και η Διαβούλευση για την Συνταγματική Αναθεώρηση
του Γιώργου Αρχοντόπουλου *
Η Διαβούλευση για την Συνταγματική Αναθεώρηση είναι μια διαδικασία που θα έπρεπε να αγκαλιαστεί από την μεγάλη πλειονότητα της κοινωνίας, μιας κοινωνίας που κατηγορείται ότι καθισμένη σε ένα καναπέ κοιτά και δεν πράττει. Είναι όμως έτσι; Είναι πράγματι απαθής η κοινωνία ή μήπως βολεύει να την απαξιώνουμε;
Ας πάρουμε το παράδειγμα της πώλησης της ΕΥΑΘ και τους αγώνες του νερού. 220.000 συμμετείχαν στο Δημοψήφισμα του Νερού, 3.300.000 μέηλ στάλθηκαν σε όλους του βουλευτές τις παραμονές της ένταξης της ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο, 62.000 είδαν την καμπάνια για τη διαβούλευση και την προστασία του νερού συνταγματικά, 36.000 υπέγραψαν την καμπάνια για το νερό ως Ανθρώπινο Δικαίωμα, κατατάσσοντας την Ελλάδα μία από της επτά χώρες που κάλυψαν τις προϋποθέσεις για να αποσταλούν σχεδόν 2.000.000 υπογραφές στην Κομισιόν.
Για ποιον καναπέ μιλάμε λοιπόν; Ας το πάρουμε ανάποδα:
Τι απέγινε εκείνη η υπογραφή στο προεδρικό διάταγμα (που εκκρεμεί από το 2007) για τα τοπικά δημοψηφίσματα; Ποιος θέλει τελικά τους πολίτες άβουλους; Πόσο αμεσοδημοκρατικά θα είναι – αν και όποτε ισχύσουν – τα τοπικά δημοψηφίσματα όταν θεωρούνται μια «απλή έκφραση γνώμης» και όταν δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα όπως συμβαίνει σε τόσες άλλες χώρες;
Στη Σλοβενία μόλις τον περασμένο Νοέμβρη κατοχυρώθηκε συνταγματικά το νερό ως ανθρώπινο δικαίωμα, επιβάλλοντας την διαχείριση από το κράτος, ξεκάθαρα. Μια διαδικασία που ξεκίνησε από τα κάτω, όπως και στην Ουρουγουάη, η οποία επίσης το κατοχύρωσε συνταγματικά. Στο Βερολίνο με δύο τοπικά δημοψηφίσματα έσπασαν το μοντέλο Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) στη διαχείριση του νερού και έστειλαν την Veolia σπίτι της.
Συνταγματική Αναθεώρηση και δημόσια διαβούλευση λοιπόν, μια ματιά στις ερωτήσεις όπως τίθενται στην επίσημη ιστοσελίδα του διαλόγου (https://www.syntagma-dialogos.gov.gr/?page_id=20111) φτάνει για να καταλάβει κάποιος ότι δεν είναι αυτό ακριβώς που μας παρουσιάζεται: «Ενότητα Ε. Συλλογικές Ελευθερίες και Κοινωνικά δικαιώματα. Ερώτηση 7) Πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρξει συνταγματική πρόβλεψη για την αναγνώριση, κατοχύρωση και προαγωγή κοινωνικών συνεταιρισμών και άλλων δομών κοινωνικής οικονομίας;» Τι γίνεται με την ΒΙΟ.ΜΕ και το περίφημο μοντέλο που θα νομοθετούνταν από την νέα κυβέρνηση; Όταν φοβάσαι να το νομοθετήσεις πώς θα το συνταγματοποιήσεις;
Επόμενη ερώτηση στην ίδια ενότητα «8) Για ποια από τα παρακάτω βασικά κοινωνικά αγαθά και κοινωνικές υπηρεσίες πιστεύετε ότι το Σύνταγμα πρέπει να κατοχυρώνει καθολικό δικαίωμα πρόσβασης: α. Νερό, β. Ενέργεια, γ. Στέγη, δ. Παιδεία, ε. Υγεία, στ. Κανένα από τα παραπάνω.»
Οι ΕΥΑΘ, ΕΥΔΑΠ και ΔΕΗ είναι υπό ιδιωτικοποίηση, άμεση ή έμμεση μέσω ΣΔΙΤ, οι πλειστηριασμοί κατοικιών συνεχίζονται, με το πιο φιλικό σενάριο, τα 3 από τα 5 βασικά κοινωνικά αγαθά είναι ήδη παρελθόν.
Πάμε σε άλλη ενότητα: «ΣΤ. Κοινά, Δημόσιος Χώρος, Πολιτισμός. 2) Πιστεύετε ότι πρέπει να κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα ο δημόσιος χαρακτήρας και η ακώλυτη πρόσβαση όλων στα κοινά και κοινόχρηστα πράγματα (πλατείες, λιμάνια, λίμνες, παραλίες κλπ);» Μια βόλτα στις φραγμένες παραλίες θα πείσει και τον πιο καλοπροαίρετο για το νόημα αυτού το ερωτήματος, όταν οι δεκάδες νόμοι που υπάρχουν απλά δεν εφαρμόζονται. Το λιμάνι του Πειραιά πουλήθηκε και έχει σειρά η Θεσσαλονίκη.
Τα παραπάνω δεν γράφονται για να απαξιώσουμε κάτι, γράφονται για να τονίσουμε ότι χωρίς αυταπάτες εξαντλούμε όλες τις δυνατότητες που μας παρέχονται για να αλλάξουμε μία κατάσταση. Και ακόμη περισσότερο, δημιουργούμε εμείς τις δυνατότητες αυτές με τη συμμετοχή μας και απαιτώντας ακόμη περισσότερα. Πόσο καλύτερο να γίνει το Σύνταγμα σε μια χώρα υπό επιτροπεία; Γιατί υπάρχει η αίσθηση ότι αν τελικά προχωρήσει η συνταγματική αναθεώρηση, το αποτέλεσμα θα είναι να αλλάξουν – προς το χειρότερο – οι διατάξεις που εμποδίζουν την τρόικα να ολοκληρώσει την καταστροφή; Όταν – τα πάντα – όλα θα έχουν ιδιωτικοποιηθεί, «τι χρείαν έχομεν μαρτύρων» για τις προθέσεις της – προσχηματικής – διαβούλευσης.
Τα κινήματα και η κοινωνία θα κάνει την ουσιαστική αναθεώρηση, και όπως είπε στην εκδήλωση «το Νερό στο Σύνταγμα» ο αντιπρόεδρος του ΣτΕ που ήταν ομιλητής: «Όπως και να φτιάξεις τους νόμους και το Σύνταγμα, η λαϊκή βούληση είναι που επιβάλλει την ουσία, και αυτό το ξέρετε πολύ καλά εδώ στη Θεσσαλονίκη που κάνατε το δημοψήφισμα για το νερό».
* Ο Γιώργος Αρχοντόπουλος είναι πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων της ΕΥΑΘ
