της Δήμητρας Γαβριηλίδου
Τις προάλλες, μετά από μια συνάντηση που πήρε λίγο αργά, ζήτησα από ένα φίλο να με «πετάξει» μέχρι το σταθμό του ηλεκτρικού γιατί ήταν λίγο ερημικά τα στενά της γύρω περιοχής. Αφήνοντας με στο σταθμό, με ρώτησε γιατί φοβάμαι, τι είναι αυτό που μπορεί να συμβεί και εν τέλει, συμβαίνει τόσο συχνά κάτι στις γυναίκες όταν κυκλοφορούν κάπου ερημικά μόνες; Η απορία του φίλου έδινε έμφαση στο γεγονός ότι κυρίαρχα η βία ενάντια στις γυναίκες προέρχεται από οικεία τους πρόσωπα, γεγονός που είναι αληθές. Όμως, είναι τόσο παράξενο τελικά μια γυναίκα που θέλει να αισθάνεται χειραφετημένη να φοβάται να περπατήσει αργά μόνη μερικά στενά;
Ως απάντηση γράφτηκε αυτό το κείμενο, σχεδόν εξ ολοκλήρου –μέσα στο μυαλό μου– σε ένα βαγόνι του ηλεκτρικού καθώς επέστρεφα σπίτι. Προσπαθούσα να απαντήσω αρχικά στο ερώτημα: Μας συμβαίνει συχνότερα κάτι στις γυναίκες όταν κυκλοφορούμε μόνες κάπου ερημικά, ή μας συμβαίνει κάτι συχνότερα στο σπίτι μας και άλλα αντίστοιχα οικεία μέρη; Μετά σκέφτηκα: Και τι εννοούμε με αυτό το κάτι; Αυτό το κάτι στο οποίο λανθάνει το: Καλά, και τι μπορεί να σου συμβεί δηλαδή; Ίσως υπερβάλλεις (;). Αυτό λοιπόν το κάτι –η έμφυλη βία– μπορεί να συμβεί σε μια γυναίκα, επειδή είναι γυναίκα, στο δρόμο, στη δουλειά, στο σπίτι της. Τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός χώρος συχνά για τις γυναίκες είναι ένας χώρος στον οποίο δεν είναι ασφαλείς. Όχι γιατί έτσι πιστεύουν. Όχι γιατί υπερβάλλουν. Αλλά το ζουν, το βλέπουν, το ακούν. Παρενόχληση, κακοποίηση, επίθεση, βιασμός, γυναικοκτονία. Εμπειρίες και εικόνες οικείες στο βίωμα των γυναικών, είτε για τις ίδιες είτε για κοντινά τους πρόσωπα. Οι γυναίκες μεγαλώνουν και ζουν γνωρίζοντας ότι δεν είναι ασφαλείς.
Προχωράει η σκέψη μου: Γιατί η ερώτηση είναι γιατί οι γυναίκες φοβούνται, και δεν είναι γιατί οι γυναίκες δεν είναι ασφαλείς; Είμαι εγώ φοβιτσιάρα, ή ζούμε σε μια κοινωνία στην οποία η έμφυλη βία είναι καθημερινή; Κανείς πάντως δε με έχει ρωτήσει τι θα με έκανε να νιώσω ασφαλής. Την άλλη μέρα συνέβη μια ακόμη γυναικοκτονία. Μετά από μερικές ημέρες, πριν καλά-καλά μιλήσουμε για αυτήν, συνέβη άλλη μία. Οι γυναικοκτονίες έρχονται πια στο προσκήνιο, τις συζητάμε, τις καταδικάζουμε. Συμβαίνουν όμως σε κοινωνικό κενό; Ζούμε σε μια κοινωνία στην οποία οι γυναικοκτονίες είναι ένα ακραίο φαινόμενο που αφορά μια μερίδα γυναικών; Ή ζούμε σε μια κοινωνία η οποία παράγει, αναπαράγει, αποδέχεται και συντηρεί μορφές έμφυλης βίας, με αποκορύφωμα τη γυναικοκτονία; Μήπως ζούμε σε μια κοινωνία που φροντίζει οι γυναίκες να φοβούνται;
Ακούω παντού: Πρέπει να μιλάνε οι γυναίκες. Να μη σωπαίνουν. Και ξανασκέφτομαι: να μιλήσουν πού; Και να ακούσει ποιος; Τη φετινή χρονιά έχουμε 16 γυναικοκτονίες και πέρα από την ορατότητα του ζητήματος, που είναι πολύ σημαντική, σε θεσμικό επίπεδο έχουμε μόνο διαπιστώσεις. Γνωρίζουμε τι χρειάζεται να κάνει μια γυναίκα για να καταγγείλει το βιασμό της; Γνωρίζουμε τι χρειάζεται να κάνει μια γυναίκα για να προστατευτεί από τον κακοποιητή της; Έχουμε ιδέα πόσα χρήματα και πόσος χρόνος χρειάζεται για να εκδοθούν ασφαλιστικά μέτρα ώστε να προστατευτεί; Έχουμε σκεφτεί ποτέ ότι γυναίκες βιάζονται και δολοφονούνται επειδή βγήκαν έξω ένα βράδυ; Ίσως καλύτερα να μη ρωτάμε και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε.
Ίσως χρειάζεται κάποιες στιγμές να σωπάσουμε. Να σωπάσουμε, όπως σωπαίνουν οι δολοφονημένες. Να σωπάσουμε, να ακούσουμε, γιατί οι γυναικοκτονίες αυτές λένε πολλά. Για εμάς, για την κοινωνία, για τους θεσμούς. Να σωπάσουμε για να ακούσουμε κραυγές γυναικών μέσα από το σπίτι τους. Φωνές κοριτσιών που βιάστηκαν σε πάρκα της γειτονιάς τους. Να μιλήσουμε όταν μια γυναίκα κινδυνεύει και όταν μπορούμε να κάνουμε κάτι για την ασφάλεια και τη ζωή της. Χθες μια γυναίκα και η κόρη της γλίτωσαν από τον κακοποιητή σύζυγο και πατέρα. Γιατί δεν ήταν μόνη. Γιατί όταν το ζήτησε βρήκαν υποστήριξη και αλληλεγγύη. Καθώς προχωράω προς το σπίτι από τον ηλεκτρικό, σε ένα αφώτιστο δρόμο, σκέφτομαι ναι, είμαι φοβισμένη. Μόνη μου μέσα στη νύχτα, είμαι. Όσο πιο μόνη, τόσο πιο φοβισμένη. Τα στατιστικά δείχνουν ότι οι γυναίκες δεν είμαστε ασφαλείς, ούτε στο δρόμο, ούτε στο σπίτι. Το φεμινιστικό κίνημα προσκαλεί: Στην έμφυλη βία καμιά ανοχή. Να μην αφήσουμε καμία μόνη.
