Συνέντευξη στον Κώστα Στοφόρο
Είχα γράψει κάποια λόγια σε προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας για τα Πληγωμένα όνειρα του Γιώργου Παπαδόπουλου – Κυπραίου, μυθιστόρημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο διατρέχει την ιστορία της Κύπρου από το 1868 μέχρι το 1967. Εκατό χρόνια που σημάδεψαν το νησί…
Όσο κι αν διαβάζεις για τα γεγονότα, η προσωπική ματιά, η μικρο-ιστορία, τελικά είναι αυτές που σε βοηθούν να κατανοήσεις περισσότερα για τα όσα συνέβησαν. Και κατανοείς την πικρία των ανθρώπων που αγωνίστηκαν με κάθε μέσον για να δουν τις ελπίδες τους να διαψεύδονται.
Μπορεί κανείς, διαβάζοντας, να έχει τις διαφωνίες ή τις επιφυλάξεις του. Κάθε αγώνας έχει και τις σκοτεινές του πλευρές και στην περίπτωση της ΕΟΚΑ ήταν αρκετές. Όμως αυτό δεν ακυρώνει τα όσα σημαντικά έγιναν. Ούτε τις θυσίες.
Το βιβλίο αυτό, ειλικρινές, τεκμηριωμένο και γλαφυρό, θα σας αποκαλύψει αθέατες πλευρές του Κυπριακού ζητήματος. Πιστεύω πως αξίζει τόσο να το διαβάσουμε όσο και να ακούσουμε αυτά που έχει ο να μας πει ο συγγραφέας του που έζησε τον αγώνα, αλλά και τη διάψευση…
Γιατί δώσατε τη μορφή μυθιστορήματος και όχι αυτοβιογραφίας στα Πληγωμένα όνειρα;
Το βιβλίο μου Πληγωμένα Όνειρα, περιέχει πράγματι στοιχεία αυτοβιογραφίας, αλλά δεν είναι αυτοβιογραφία. Αναφέρεται, στο μεγαλύτερο μέρος του, σε γεγονότα και καταστάσεις που δεν αποτελούν μέρος της αυτοβιογραφίας. Ακόμα, θα πρέπει να τονιστεί ότι στη θέση του Γιώργου θα μπορούσε να είναι ένας οποιοσδήποτε άλλος, ο οποίος να έζησε και να συμμετείχε στα γεγονότα. Γιατί ο αγώνας της ΕΟΚΑ ήταν αγώνας όλου του λαού. Και δεν ήταν όλοι μέλη της ΕΟΚΑ, αλλά είχαν την υποστήριξη και τη συνδρομή όλου του κόσμου. Κι αυτός ήταν και ο λόγος που μια αυτοκρατορία με τριάντα χιλιάδες εμπειροπόλεμους στρατιώτες δεν μπόρεσε να καταστείλει τον αγώνα της ΕΟΚΑ.
Γιατί σήμερα ένα τέτοιο βιβλίο και όχι πριν από δέκα ή είκοσι χρόνια;
Για το γράψιμό των βιβλίων μου χρειάστηκε χρόνος για έρευνα και διασταύρωση στοιχείων, κάτι που δεν είχα όταν οι επαγγελματικές μου απασχολήσεις απαιτούσαν πολλές ώρες δουλειάς, τόσο στο γραφείο όσο και στο σπίτι. Δεν είναι τυχαίο που άρχισα να γράφω μετά τη συνταξιοδότησή μου.
Ένας άλλος σημαντικός λόγος είναι ότι τώρα, δεκαετίες μετά το δημοψήφισμα του 1950 και όσα επακολούθησαν, υπάρχουν οι πληροφορίες εκείνες και τα στοιχεία που προκύπτουν από τα έγγραφα που αποδεσμεύονται από υπηρεσίες διαφόρων κρατών, και επιτρέπουν στον συγγραφέα να διασταυρώσει και να εξακριβώσει πράγματα που αποκρύπτονται από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων. Γι’ αυτό, εξάλλου, η ιστορία γράφεται πολλές δεκαετίες αργότερα, όταν θα έχουν γίνει γνωστές όλες οι λεπτομέρειες και οι πρωταγωνιστές τους έχουν φύγει από τη ζωή.
Τι θα κάνατε ξανά και τι θα αποφεύγατε αν μπορούσατε να γυρίσετε πίσω τον χρόνο;
Αν μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω και να έχω τη γνώση και τις εμπειρίες που έχω σήμερα, θα ήμουν, γενικά, περισσότερο ώριμος να αντιμετωπίσω τη ζωή. Δεν είμαι σίγουρος, όμως, ότι θα άλλαζα κάτι σημαντικό. Ίσως να έκανα διαφορετικά κάποια πράγματα στην προσωπική μου ζωή. Έδειξα μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, από ότι άξιζαν, σε κάποιους ανθρώπους και την εκμεταλλεύτηκαν.
Νομίζω ότι έζησα μια ζωή πλήρη και σε γενικές γραμμές θα έκανα περίπου τα ίδια. Ακόμα κι αυτά που με δυσκόλεψαν, που με πλήγωσαν, έμαθα να τα εκτιμώ εκ των υστέρων, γιατί αυτά μου έδωσαν τα πιο σημαντικά μαθήματα ζωής.
Οι σημερινοί νέοι πιστεύετε πως θα μπορούσαν να ακολουθήσουν χνάρια σαν τα δικά σας;
Δεκατρείς στους δεκαπέντε νέους που ρωτήθηκαν τι γιορτάζουμε στις 25 Μαρτίου δεν γνώριζαν. Γιατί, όμως;
Τα σημερινά παιδιά είναι πιο έξυπνα από ότι εμείς στην ηλικία τους. Έχουν περισσότερα ερεθίσματα και ευκαιρίες από ότι εμείς τότε. Γιατί, λοιπόν, σήμερα τα παιδιά δεν δείχνουν ενδιαφέρον για το τι γίνεται στη χώρα τους;
Πιστεύω πως τη μεγαλύτερη ευθύνη φέρουν οι γονείς και τα σχολεία και, γιατί όχι, και η εκκλησία. Όταν άρχισε ο αγώνας της ΕΟΚΑ οι νέοι ήμασταν έτοιμοι να ενταχθούμε και να αγωνιστούμε για την εθνική αποκατάσταση του νησιού μας, για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, γιατί οι γονείς μας, τα σχολεία, τα κατηχητικά και οι Ορθόδοξες Χριστιανικές Ενώσεις (ΟΧΕΝ) μας ενέπνευσαν την αγάπη για την πατρίδα και σφυρηλάτησαν τους χαρακτήρες μας.
Ναι, λοιπόν, οι νέοι μας θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τα χνάρια των προγόνων τους, αρκεί οι οικογένειες τους και οι φορείς να παίξουν σωστά τον δικό τους ρόλο.
Τι είναι αυτό που σας πληγώνει σήμερα και τι αυτό που σας δίνει χαρά σε σχέση με την Κύπρο;
Με λυπεί και με πληγώνει το γεγονός ότι από λάθη των ηγεσιών της Κύπρου και της Ελλάδας, η Κύπρος δεν πέτυχε την Ένωση, για την οποία οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ έδωσαν τη ζωή τους και ο Παπανδρέου έστειλε μια μεραρχία στρατού στην Κύπρο. Με πληγώνει το γεγονός ότι με λάθη της ελληνικής πλευράς η Τουρκία εισέβαλε και κατάκτησε το 38% της Κύπρου, ενώ η Ελλάδα «ανακάλυψε» ότι το νησί «κείται μακράν». Με πληγώνει το γεγονός ότι οι Κύπριοι αδιαφορούν και δεν αντιδρούν στα όσα λαμβάνουν χώρα, στις συνομιλίες για τη λύση του Κυπριακού.
Χαρά κι ελπίδα μού δίνει η πεποίθηση πως δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο αυτή η αδιαφορία των Κυπρίων για το τι γίνεται γι’ αυτούς, χωρίς αυτούς, και πως όπου να ‘ναι θα ξυπνήσει ο «Έλληνας» μέσα τους και θα πει φτάνει πια…
Θα μπορούσε να υπάρξει λύση για το Κυπριακό στη σημερινή συγκυρία;
Έχοντας την εμπειρία της λύσης που δόθηκε με τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, μετά τον επικό αγώνα της ΕΟΚΑ, η οποία υπήρξε εμφανώς άδικη και μη λειτουργική, και γνωρίζοντας τα δεινά που επισώρευσε στην Κύπρο, θα έπρεπε να ήμασταν σοφότεροι.
Αντίθετα, εξακολουθούμε να κάνουμε τα ίδια λάθη. Μυστική διπλωματία… Συνεχείς υποχωρήσεις… Καμιά ενημέρωση του λαού… Διαρροές για τα τεκταινόμενα, ώστε να προετοιμάσουν ψυχολογικά τον κόσμο…
Οι διαπραγματεύσεις, στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, διεξάγονται εδώ και σχεδόν πενήντα χρόνια. Σε κάθε παραχώρησή μας η άλλη πλευρά διεκδικεί ακόμα περισσότερα. Οι Τούρκοι επιζητούν μια λύση που θα καταστήσει την Κύπρο υποχείριό τους, για να μπορέσουν κάποια στιγμή να την κατακτήσουν ολόκληρη, με ή χωρίς πόλεμο.
Εναλλακτική λύση θα ήταν να αλλάξει η βάση των συνομιλιών σε λύση Ενός, Ενιαίου Κράτους, με αναγνώριση και εξασφάλιση όλων των διεθνώς αναγνωρισμένων δικαιωμάτων της μειοψηφίας.
