Διαβάστε τα προηγούμενα (Μέρος Α’ Μέρος Β’ )
του Δημήτρη Μπελαντή
Στην βάση της μαζικής ηθικής καταγγελίας, μπορεί κάποιος ή κάποια στην εποχή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) και της ευρείας δημοσιότητας, που είναι σε μεγάλο βαθμό αδηφάγα και ανθρωποφάγα, να καταστραφεί κοινωνικά και ηθικά, και βεβαίως και ψυχολογικά, ακόμη και αν είναι αθώος. Αποκλείεται να είναι αθώος ή εν μέρει αθώος (1); Ζούμε στην κοινωνία των παντελώς «υγιών κινήτρων» όπου το σύνολο των ηθικών καταγγελιών είναι ειλικρινείς καταγγελίες και όπου δεν υπάρχουν αμιγώς εκδικητικά ή και ανταγωνιστικά εξουσιαστικά και εμπορικά κίνητρα; Και αν μεν εικάσουμε ότι είναι ένοχος, θα πούμε καλά να πάθει. Περιπτώσεις αθώων αποκλείεται, όμως, να υπάρχουν; Θα δεχτούμε ένα σύστημα που καταστρέφει κάποιον κοινωνικά, χωρίς αυτός να μπορεί βάσιμα να ανταποδείξει την ενοχή του και να υπερασπίσει την προσωπικότητά του; Ή θα το ρυθμίσουν αυτό τα διάφορα πειθαρχικά όργανα επαγγελματικών χώρων, των οποίων η αμεροληψία είναι κάθε άλλο παρά δεδομένη (2); Ή τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης;
ΕΠΙΣΗΣ, η απονομή δικαιοσύνης νομικά αλλά σε μεγάλο βαθμό και ηθικά δεν συμπίπτει –δυστυχώς– με τους χρόνους αποκατάστασης των ψυχικών τραυμάτων των θυμάτων. Υπάρχουν άλλοι κοινωνικοί, ψυχοθεραπευτικοί και προσωπικοί μηχανισμοί και «δρόμοι» για τον σκοπό αυτόν. Αν μια γυναίκα –ή και ένας άνδρας– υποστεί π.χ. έναν ατομικό ή συλλογικό βιασμό, μπορεί να μην το ξεπεράσει ποτέ. Και ναι μεν στην περίπτωση αυτήν, το παραπάνω σχήμα μπορεί να λάβει μιαν ηθική εξαίρεση και να πούμε ότι έχει δικαίωμα να καταγγείλει τον βιαστή ηθικά οποτεδήποτε, γιατί είναι όντως μιαρός, είναι κάθαρμα, πρέπει να μην επαναλάβει το έγκλημά του κ.λπ . Όμως η «λεκτική παρενόχληση» είναι κάτι το τελείως υποκειμενικό, εκτός αν έχει έναν ισχυρό εξυβριστικό ή προσβλητικό πυρήνα. Που και πάλι, μετά από είκοσι ή σαράντα χρόνια δεν έχει κανένα νόημα να το επικαλεστείς ή καταγγείλεις. Είναι σωστό ηθικά να καταγγείλω επώνυμα μετά από σαράντα χρόνια τον δάσκαλό μου στο δημοτικό που μου επέβαλε σωματικές ποινές με τον χάρακα ή τη βίτσα, κάτι που τότε εθεωρείτο νόμιμο και αυτονόητο; Ακόμη και αν κατά τα λοιπά ήταν ένας εξαίρετος άνθρωπος; Ή θα πούμε ότι ήταν ένας ήπιος Χίτλερ; Μπορώ να καταγγείλω μετά από σαράντα χρόνια την δασκάλα που με είπε στην γυμναστική «αδέξιο βόδι», αν τυχόν θυμηθώ το όνομά της; Μπορώ μετά από τριάντα πέντε χρόνια ηθικά να καταγγείλω τον Κνίτη της σχολής μου που έλεγε περιφρονητικά ότι οι Ρηγάδες είναι/είμαστε «αδελφές» για να μας καταφρονήσει; Μπορώ ηθικά να καταγγείλω μετά από μισό αιώνα έναν συμμαθητή μου που με τρύπησε δύο-τρεις φορές στο γυμνάσιο με τον διαβήτη; Όλα αυτά έχουν νόημα;
Όσο και αν η δικαιοσύνη της αστικής δημοκρατίας σε μια ταξική κοινωνία όντως παρουσιάζει τέτοιου τύπου ταξικές δουλείες και δομικά μειονεκτήματα, δεν υπάρχει αυτήν την στιγμή, τουλάχιστον στο ποινικό δικαστικό επίπεδο, θεσμός που να είναι σχετικά προσφορότερος και δικαιότερος από την «αστική Δικαιοσύνη»
ΤΕΛΟΣ, υπάρχει και το επιχείρημα ότι ο περιορισμός στην ηθική καταγγελία γλυτώνει από τη βάσανο μιας εξουσιαστικής (αστικής, κατά την Αριστερά) Δικαιοσύνης που πάντοτε ευνοεί τους καταχρώμενους την εξουσία τους και τους βγάζει λάδι. Όσο και αν η δικαιοσύνη της αστικής δημοκρατίας σε μια ταξική κοινωνία όντως παρουσιάζει τέτοιου τύπου ταξικές δουλείες και δομικά μειονεκτήματα (πίεση των οικονομικά και κοινωνικά ισχυρών να ξεφύγουν την κύρωση, πίεση της εκτελεστικής εξουσίας για να μην θιγούν φιλικοί σε αυτήν μικροκυρίαρχοι κ.λπ.), δεν υπάρχει αυτήν την στιγμή, τουλάχιστον στο ποινικό δικαστικό επίπεδο, θεσμός που να είναι σχετικά προσφορότερος και δικαιότερος από την «αστική Δικαιοσύνη». Ποια θα ήταν η άκρα συνέπεια της παράκαμψης της αστικής Δικαιοσύνης; Τα «λαϊκά» δικαστήρια άνευ εγγυήσεων (1); Οι οπλοφόροι εκδικητές; Το λυντσάρισμα, που από ηθικό θα γίνει και υλικό για να είναι πιο «αποτελεσματικό»; Το συνεχές λιβάνισμα στα ΜΚΔ πότε θα συλληφθούν οι κακούργοι, να μην υπάρχουν παραθυράκια υπέρ τους, να πάει φυλακή ο δικηγόρος τους κ.λπ.; Δηλαδή μια λογική τύπου «δικαιωματικού» Τσαρλς Μπρόνσον; Και «αριστερού» κινήματος για Νόμο και Τάξη; (Law and Order, Recht und Ordnung [4]). Και ως προς την Χρυσή Αυγή, γιατί ζητάγαμε από την αστική Δικαιοσύνη να την καταδικάσει και χαρήκαμε για την καταδίκη τους; Έπρεπε να το συγκαλύψει για να λέμε ότι ορθά δεν την εμπιστευόμαστε; Ή έπρεπε να πάρουμε τη δικαιοσύνη στα χέρια μας;
Υποσημειώσεις
1) Όπως έγραψε κάποτε ο Μπρεχτ στο ποίημα του για τον φίλο του Σοβιετικό συγγραφέα Τρετιάκοφ, που έπεσε θύμα των σταλινικών εκκαθαρίσεων : « στους πενήντα ένοχους , υπάρχει ένας αθώος-κι αν αυτός ( ο Τρετικάκοφ) είναι αθώος; Ας υποθέσουμε ότι είναι αθώος» .
2) Ορισμένα μέλη του αναρτούν στα ΜΚΔ κρεμάλες
3) Παρεμπιπτόντως, τα γνήσια λαϊκά δικαστήρια στην Ελεύθερη Ελλάδα του ΕΑΜ είχαν νομικές εγγυήσεις , συνηγόρους, διαδικασίες κλπ και δεν εκτελούσαν απλώς με συνοπτικές διαδικασίες..
4) Σχετικά με το νεοσυντηρητικό κίνημα «κατά της εγκληματικότητας» του 1960-1975 με το όνομα Law and Order («Νόμος και Τάξη») , δες την σημαντική γερμανική μελέτη του G. Arzt “ Der Ruf nach Recht und Ordnung”, Tuebingen 1976, Paul Siebeck –Mohr Verlag. .Το κίνημα αυτό ζητούσε άρση των δικαστικών εγγυήσεων των κατηγορουμένων και επέκταση εφαρμογής της θανατικής ποινής.
