Όχι, η υπόθεση της Πάτρας δεν είναι κάτι που «ανακάλυψαν» τα ΜΜΕ ή κάτι ασήμαντο που απλώς το «φούσκωσαν» για να συγκαλύψουν άλλα θέματα. Με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν για το μεγαλύτερο κορίτσι, και όσα αποκαλύπτονται ήδη για τα δύο μικρότερα, μιλάμε για μια τριπλή δολοφονία μικρών παιδιών και μάλιστα, πιθανότατα, από το τελευταίο πρόσωπο που θα μπορούσε ποτέ να διαπράξει κάτι τέτοιο… Πρόκειται για κάτι ανήκουστο, πρωτόγνωρο, και δικαιολογημένα έχει συγκλονίσει τους πάντες.
Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι έχουμε μπει σε μια εποχή όπου πολλαπλασιάζονται τα «ακραία» εγκλήματα. Αυτό το παρατηρεί ο καθένας. Δεν είναι απλώς ότι «γίνονται πιο γνωστά» επειδή η πληροφορία κυκλοφορεί πολύ πιο γρήγορα και πιο εύκολα. Εγκλήματα όπως αυτά της Πάτρας, των Γλυκών Νερών και τόσο πολλά ακόμα, δεν συνέβαιναν με τη σημερινή συχνότητα. Ούτε, για παράδειγμα, είχαμε ποτέ 17 γυναικοκτονίες μέσα σε ένα έτος, όπως έγινε το 2021.
Αυτό συνιστά και μια μεγάλη αντίφαση. Από τη μια μεριά, στον επίσημο λόγο κυριαρχεί το «πολίτικαλ κορέκτ», γίνονται μεγάλες εκστρατείες κατά του μπούλινγκ, της σεξουαλικής παρενόχλησης, κάθε υπόνοιας παιδικής κακοποίησης, της βίας γενικότερα κ.λπ. και φαίνεται να έχει εγκαθιδρυθεί ένα πλαίσιο επιβολής θετικών πρακτικών. Την ίδια ακριβώς στιγμή, από την άλλη μεριά, ποτέ δεν ήταν πιο διαδεδομένα τα φαινόμενα ακραία παραβατικών συμπεριφορών, και μάλιστα από πολύ μικρές ηλικίες, κακοποίησης και ενδοοικογενειακής βίας.
Δεν είναι η μόνη αντίφαση ανάμεσα στο «επίσημο πλαίσιο» και την πραγματική ζωή (ας δούμε π.χ. το παράδειγμα με τα προσωπικά δεδομένα, των οποίων ο βαθμός παραβίασης είναι σε ευθεία αναλογία με την διόγκωση της φιλολογίας –αλλά και της νομοθεσίας– για την προστασία τους). Οι αντιφάσεις αυτές δεν είναι χωρίς εξήγηση. Τα κοινωνικά προβλήματα αντιμετωπίζονται όλο και λιγότερο στην ουσία και τις αιτίες τους. Και όλο και περισσότερο, η ίδια η αντιμετώπισή τους μετατρέπεται σε εμπόρευμα, για να ανατεθεί στη συνέχεια σε έναν γαλαξία ειδικών, εταιριών, ΜΚΟ ή ΜΜΕ.
Την ίδια στιγμή, πίσω από την αστραφτερή «βιτρίνα», τα 2/3 της κοινωνίας ζουν σε έναν άλλο κόσμο που καθημερινά δείχνει το σκληρό πρόσωπό του. Μακριά από οποιοδήποτε πλαίσιο προστασίας από κάθε είδους βίαιες συμπεριφορές και πρακτικές.
Η «αποϊεροποίηση» του προσώπου της μητέρας που σε μέγιστο βαθμό συντελέστηκε από την ίδια την αδιανόητη πράξη, έρχεται τώρα να συμπληρωθεί από τον πλήρη ευτελισμό, από μια διαχείριση του θέματος στη δημόσια σφαίρα, τέτοια που με την ποιότητά της μετατρέπει ένα τραγικό γεγονός σε φτηνό θέαμα του συρμού
Διαχείριση και «θέαμα»
Δεύτερη παρατήρηση, πιο εμφανής, τα ΜΜΕ ξεσάλωσαν στην περίπτωση της Πάτρας. Και συνεχίζουν. Μετέτρεψαν το τραγικό γεγονός σε ένα καθημερινό σήριαλ κλειδαρότρυπας, σε ένα χωνευτήρι όπου ανακατεύτηκαν πραγματικά στοιχεία και δεδομένα με άσχετα κουτσομπολιά, αμφίβολες δηλώσεις με αλλοιωμένες φωνές από χαρτορίχτρες, πρώην ερωμένες ή πεθερές πρώην εραστών και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί. Μαζί με μια στρατιά από σχετικούς άσχετους αστυνομικούς, ιατροδικαστές, ψυχολόγους και ψυχίατρους, αναλυτές γλώσσας σώματος ή ζωγραφιών. Η εικόνα του Ευαγγελάτου με το ολόγραμμα ενός από τα μικρά κορίτσια, σαν να ήταν ζωντανό δίπλα του στο στούντιο, έφτασε την ξεφτίλα στο απόγειο, αλλά δεν ήταν η μόνη.
Η «αποϊεροποίηση» του προσώπου της μητέρας που σε μέγιστο βαθμό συντελέστηκε από την ίδια την αδιανόητη πράξη, έρχεται τώρα να συμπληρωθεί από τον πλήρη ευτελισμό, από μια διαχείριση του θέματος στη δημόσια σφαίρα, τέτοια που με την ποιότητά της μετατρέπει ένα τραγικό (με την πιο βαθιά έννοια του όρου) γεγονός σε φτηνό θέαμα του συρμού. Είναι χοντρό δηλαδή να πούμε ότι αυτή η διαχείριση ετοιμάζει, εκκολάπτει τα επόμενα τέτοιου είδους φαινόμενα;
Η αγκαλιά μας;
Τρίτον, η υπόθεση της Πάτρας δείχνει και την πλήρη διάλυση που επικρατεί σε κρατικό και κοινωνικό επίπεδο. Από πού να το πρωτοπιάσει κανείς; Από την καταγγελία για κακοποίηση ήδη από το 2014, η οποία φαίνεται να έγινε τον Αύγουστο και να εξετάστηκε τον Οκτώβριο με μια επίσκεψη της κοινωνικής υπηρεσίας του δήμου, ίσα για να καταγραφεί; Από τις παραπομπές του θέματος από τον έναν κοινωνικό φορέα στον άλλον, όταν αργότερα υπήρξαν υποψίες για τους απανωτούς θανάτους; Από τις ιατροδικαστικές εκθέσεις που, τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να μην παρείχαν τα στοιχεία στην έκταση που υπήρχαν και τώρα αποκαλύπτονται; Να πιάσουμε μήπως το θέμα της μεταφοράς υλικού ιατροδικαστικού ενδιαφέροντος από την Πάτρα στα Ιωάννινα από τον ίδιο τον πατέρα με ιδιωτικό φορτηγάκι γιατί δεν υπήρχε, λέει, διαθέσιμο περιπολικό ή άλλο ειδικό όχημα;
Είναι τραγικό να τίθεται με τέτοιους όρους, αλλά σκέφτεται κανείς ότι ειδικά το τρίτο θύμα, το μεγαλύτερο κορίτσι, θα μπορούσε να είχε γλυτώσει. Γιατί αν για τον πρώτο θάνατο δεν θα ήταν δυνατό κανείς να σκεφτεί τίποτα, ο δεύτερος είχε πλέον εγείρει υποψίες που όμως γρήγορα ξεχάστηκαν. Ακόμα όμως κι όταν το τρίτο κορίτσι αντιμετώπισε ένα «ανεξήγητο» σοβαρό επεισόδιο, ούτε τότε κανείς προέβη σε οποιαδήποτε ενέργεια. Κι ας βγαίνει τώρα με θράσος και μαγκιά ο κάθε Μπαλάσκας να διαφημίζει τα τσακάλια και τα λαγωνικά της αστυνομίας (τα ίδια έκανε και σε άλλες υποθέσεις που τελικά κατέληξαν σε φιάσκο).
Αλλά και η ίδια η τοπική κοινωνία δεν χτύπησε κανένα καμπανάκι ενώ εκ των υστέρων διάφοροι μιλούν για πράγματα και πρόσωπα που εξαρχής φαίνονταν παράξενα και ιδιαίτερα. Αυτό δεν σημαίνει γενικό ανάθεμα προς όλους. Γιατί είδαμε και πρόσφατα πολλές και πολύ εύκολες καταδίκες του «όχλου» (και μάλιστα με μια επιλεκτικότητα σε σχέση με άλλα περιστατικά). Δεν ξεμπερδεύει κανείς έτσι, χρειάζεται μια πιο σεμνή και βαθιά αυτοκριτική στάση που δεν θα τα έριχνε όλα στην «πλέμπα».
Και βέβαια πρέπει να πούμε ούτε τα νοσοκομεία τα κατάφεραν, παρά τις συνεχόμενες νοσηλείες και τα απανωτά ανεξήγητα και σπάνια περιστατικά… Το είπε την Παρασκευή ο Ανδρέας Ηλιάδης, εντατικολόγος του νοσοκομείου του Ρίου, που κι ο ίδιος προσωπικά φαίνεται ότι είχε δώσει μάχη για την ανάνηψη του κοριτσιού, σε μια συγκινητική του δήλωση βγαίνοντας από την ανακρίτρια: «Δυστυχώς η αγκαλιά μας δεν ήταν τόσο μεγάλη»… Ας κρατήσουμε αυτά τα λόγια, κάτι παραπάνω έχουν να πουν.
Γ. Π.
