Τι προβλέπει το αμερικάνικο think tank για το 2012. Του Γιώργου Τοζίδη
Το Stratfor, μία από τις πιο γνωστές δεξαμενές σκέψης των ΗΠΑ με νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό, εξέδωσε πριν από λίγες μέρες τις παγκόσμιες προβλέψεις του για το 2012. Στο σημερινό άρθρο θα παρουσιαστούν οι προβλέψεις και τα συμπεράσματα της μελέτης για την Ευρωζώνη και την Ε.Ε. Γενικά, το Stratfor εκτιμά ότι η Ευρωζώνη δεν θα καταρρεύσει το 2012 και η κρίση θα σταθεροποιηθεί, τουλάχιστον προσωρινά, παρά την επιδείνωση της ύφεσης και την αυξανόμενη φυγή κεφαλαίων, ιδιαίτερα από τις χώρες της περιφέρειας.
Οι συντάκτες της μελέτης εκτιμούν ότι η Γερμανία θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την ισχυρή οικονομική θέση της και να μεταβάλει τη δομή της Ε.Ε. προς μια κατεύθυνση που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντά της. Η πρόταση για τη νέα διακυβερνητική συμφωνία, που επιβάλλει σκληρούς οικονομικούς ελέγχους και την εκχώρηση εξουσίας για την κατάρτιση των εθνικών προϋπολογισμών σε μια ξένη δύναμη, θα αποτύγχανε αν δεν υπήρχε η οικονομική κρίση.
Στην προσπάθειά της να διαμορφώσει, προς το συμφέρον της, τη νέα δομή της Ε.Ε., η Γερμανία έχει έξι βασικά πλεονεκτήματα:
1. Το 2012 είναι προγραμματισμένες λίγες εκλογικές αναμετρήσεις (Γαλλία, Σλοβακία, Σλοβενία). Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος αλλαγής των συσχετισμών εξουσίας στην Ε.Ε. που να δυσχεράνει τη γερμανική προσπάθεια. Όσον αφορά τη Γαλλία, είναι η μόνη χώρα για την οποία οι Γερμανοί είναι διατεθειμένοι να κάνουν υποχωρήσεις, προκειμένου να μη διαταραχθεί ο γαλλο-γερμανικός άξονας. Οπότε, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών, δύσκολα θα επηρεαστούν οι βασικές πτυχές του προγράμματός τους.
2. Η αξιόπιστη προώθηση της συμφωνίας απαιτεί την έγκρισή της μόνο από τις 17 χώρες της Ευρωζώνης. Η άρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν αποτελεί ουσιαστικό πρόβλημα για τη Γερμανία.
3. Το χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της συμφωνίας δίνει τη δυνατότητα χρονοτριβής στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που την αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό. Η συμφωνία πρόκειται να υπογραφεί μέχρι τον Μάρτιο. Στη συνέχεια να επικυρωθεί μέχρι τα μέσα του 2013 από τα κράτη-μέλη και τέλος, να εγκριθεί η επικύρωση από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
4. Η Γερμανία έχει τη δυνατότητα άσκησης οικονομικών πιέσεων για την αποδοχή της συμφωνίας, καθώς αποτελεί το βασικό εξαγωγικό προορισμό των μελών της Ε.Ε. Οι Αμερικανοί συντάκτες της μελέτης χρεώνουν στη Γερμανία την αντικατάσταση των εκλεγμένων κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Ιταλίας με «μη εκλεγμένους πρώην Ευρωπαίους γραφειοκράτες», που ανέλαβαν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα. Ακόμη, εκτιμούν ότι η αποδοχή της συμφωνίας μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα σε Ιρλανδία, Φινλανδία, Ολλανδία και Ισπανία καθώς:
α. Η Ιρλανδία θα απαιτήσει χαλάρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής απειλώντας ότι θα προσφύγει σε δημοψήφισμα,
β. στη Φινλανδία απαιτείται κοινοβουλευτική πλειοψηφία 2/3,
γ. στην Ολλανδία η αδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στηρίζεται στο «ευρωσκεπτικιστικό» κόμμα και
δ. η Ισπανία υποχρεώνεται να λάβει μέτρα αυστηρής λιτότητας που θα επιδεινώσουν την ύφεση και θα αυξήσουν ακόμη περισσότερο τα, ήδη πολύ υψηλά, ποσοστά ανεργίας.
Επίσης, αν η Ελλάδα πάει σε εκλογές «οι Ευρωπαίοι δανειστές θα προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι η νέα κυβέρνηση στην Αθήνα δεν θα τερματίσει τη συνεργασία της με την ΕΚΤ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ».
5. «Οι Ευρωπαίοι φοβούνται» και προτίθενται να κάνουν πράγματα που κανονικά δεν θα έκαναν. Λήψη μέτρων αυστηρής λιτότητας, επικύρωση συμφωνιών με τις οποίες δεν συμφωνούν και εκχώρηση κυριαρχίας προκειμένου να συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα. Η πραγματική πολιτική κρίση δεν θα ξεσπάσει μέχρις ότου η θυσία της κυριαρχίας περάσει από τη θεωρία στην πράξη. Αλλά, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί εντός του 2012 και αυτό εξηγεί την υποχωρητικότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που θέλουν να μεταθέσουν μια αβάστακτη οικονομική καταστροφή για «μια άλλη μέρα».
6. Στην αναβολή της οικονομικής καταστροφής τον πρωτεύοντα ρόλο θα παίξει η ΕΚΤ. Η οικονομική κρίση έχει δύο όψεις:
α. Τις υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που αγωνίζονται να αποφύγουν την αθέτηση πληρωμών που θα οδηγούσε σε κατάρρευση το ευρωπαϊκό σύστημα και β. τις ευρωπαϊκές τράπεζες, που είναι οι μεγαλύτεροι κάτοχοι του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους, είναι αναξιόχρεες και η κατάρρευσή τους θα είχε ανάλογα αποτελέσματα.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, η ΕΚΤ αποφάσισε τη διάθεση 20 δισ. ευρώ, την εβδομάδα, για την αγορά κρατικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά και τη χορήγηση απεριόριστης μακροπρόθεσμης ρευστότητας με χαμηλά επιτόκια στις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων είναι αρκετά υψηλό και εκτιμάται ότι καλύπτει τις ανάγκες αναχρηματοδότησης του 75% του ευρωπαϊκού χρέους για το 2012 ενώ, την πρώτη μέρα εφαρμογής, το πρόγραμμα δανεισμού των ευρωπαϊκών τραπεζών ανήλθε σε 490 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τη μελέτη, τα παραπάνω μέτρα που έλαβε η ΕΚΤ καθιστούν απίθανο το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της ευρωζώνης για το 2012 αλλά δημιουργούν προβλήματα στην ανταγωνιστικότητα και αποτελεσματικότητα της οικονομίας της.
Προς το παρόν, η ΕΚΤ αγοράζει: α) οικονομικό χρόνο: τα μέτρα λιτότητας θα μπορούσαν να είναι λιγότερο σκληρά και β) πολιτικό χρόνο: ευνοείται η προσπάθεια της Γερμανίας να πείσει για την υιοθέτηση της νέας δομής.
Στα συμπεράσματα της μελέτης για την Ευρώπη γίνεται παραδεκτό ότι κατά τη διαδικασία υλοποίησης της συμφωνίας, η εχθρότητα προς Γερμανία και Βρυξέλλες θα αυξάνεται. Σε διεθνές επίπεδο, η βασική αντίδραση θα προέλθει από την προσπάθεια των εθνικών κρατών να προστατευθούν από την αυξανόμενη και ανεπιθύμητη εμπλοκή των Γερμανών στα εσωτερικά τους. Σε εθνικό επίπεδο, η λιτότητα θα προκαλέσει αγανάκτηση ενάντια στις κυβερνήσεις. Ο συνδυασμός των δύο παραπάνω με την απουσία εκλογικών αναμετρήσεων, που θα εκτόνωναν τις αντιδράσεις, θα ενισχύσει «εθνικιστικά και εξτρεμιστικά κινήματα» και θα οδηγήσει σε κοινωνικές εξεγέρσεις.
Ποια συμπεράσματα προκύπτουν από τις εκτιμήσεις του Stratfor;
1. Δεν θα υπάρξει κατάρρευση της Ευρωζώνης το 2012.
2. Η κυριαρχία της Γερμανίας στην Ευρωζώνη και την Ε.Ε. έχει συντελεστεί και η νέα συμφωνία θα γίνει αποδεκτή, παρά τις αντιδράσεις.
3. Είναι σοβαρός ο «κίνδυνος» κοινωνικών εξεγέρσεων, παρ’ όλο που φαίνεται να πιστεύουν ότι δεν θα μεταβάλλει τον συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη.
4. Όσον αφορά την Ελλάδα, διατυπώνουν, έμμεσα, το φόβο τους ότι οι εκλογές μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα τον τερματισμό της «συνεργασίας» της χώρας μας με την τρόικα.
Τι πρέπει να κάνουμε; Μα το απλούστερο, να ανατρέψουμε τις εκτιμήσεις και τις βεβαιότητές τους και να επιβεβαιώσουμε τους φόβους τους.
Οι συντάκτες της μελέτης εκτιμούν ότι η Γερμανία θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την ισχυρή οικονομική θέση της και να μεταβάλει τη δομή της Ε.Ε. προς μια κατεύθυνση που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντά της. Η πρόταση για τη νέα διακυβερνητική συμφωνία, που επιβάλλει σκληρούς οικονομικούς ελέγχους και την εκχώρηση εξουσίας για την κατάρτιση των εθνικών προϋπολογισμών σε μια ξένη δύναμη, θα αποτύγχανε αν δεν υπήρχε η οικονομική κρίση.
Στην προσπάθειά της να διαμορφώσει, προς το συμφέρον της, τη νέα δομή της Ε.Ε., η Γερμανία έχει έξι βασικά πλεονεκτήματα:
1. Το 2012 είναι προγραμματισμένες λίγες εκλογικές αναμετρήσεις (Γαλλία, Σλοβακία, Σλοβενία). Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος αλλαγής των συσχετισμών εξουσίας στην Ε.Ε. που να δυσχεράνει τη γερμανική προσπάθεια. Όσον αφορά τη Γαλλία, είναι η μόνη χώρα για την οποία οι Γερμανοί είναι διατεθειμένοι να κάνουν υποχωρήσεις, προκειμένου να μη διαταραχθεί ο γαλλο-γερμανικός άξονας. Οπότε, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών, δύσκολα θα επηρεαστούν οι βασικές πτυχές του προγράμματός τους.
2. Η αξιόπιστη προώθηση της συμφωνίας απαιτεί την έγκρισή της μόνο από τις 17 χώρες της Ευρωζώνης. Η άρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν αποτελεί ουσιαστικό πρόβλημα για τη Γερμανία.
3. Το χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση της συμφωνίας δίνει τη δυνατότητα χρονοτριβής στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που την αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό. Η συμφωνία πρόκειται να υπογραφεί μέχρι τον Μάρτιο. Στη συνέχεια να επικυρωθεί μέχρι τα μέσα του 2013 από τα κράτη-μέλη και τέλος, να εγκριθεί η επικύρωση από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
4. Η Γερμανία έχει τη δυνατότητα άσκησης οικονομικών πιέσεων για την αποδοχή της συμφωνίας, καθώς αποτελεί το βασικό εξαγωγικό προορισμό των μελών της Ε.Ε. Οι Αμερικανοί συντάκτες της μελέτης χρεώνουν στη Γερμανία την αντικατάσταση των εκλεγμένων κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Ιταλίας με «μη εκλεγμένους πρώην Ευρωπαίους γραφειοκράτες», που ανέλαβαν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα. Ακόμη, εκτιμούν ότι η αποδοχή της συμφωνίας μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα σε Ιρλανδία, Φινλανδία, Ολλανδία και Ισπανία καθώς:
α. Η Ιρλανδία θα απαιτήσει χαλάρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής απειλώντας ότι θα προσφύγει σε δημοψήφισμα,
β. στη Φινλανδία απαιτείται κοινοβουλευτική πλειοψηφία 2/3,
γ. στην Ολλανδία η αδύναμη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στηρίζεται στο «ευρωσκεπτικιστικό» κόμμα και
δ. η Ισπανία υποχρεώνεται να λάβει μέτρα αυστηρής λιτότητας που θα επιδεινώσουν την ύφεση και θα αυξήσουν ακόμη περισσότερο τα, ήδη πολύ υψηλά, ποσοστά ανεργίας.
Επίσης, αν η Ελλάδα πάει σε εκλογές «οι Ευρωπαίοι δανειστές θα προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι η νέα κυβέρνηση στην Αθήνα δεν θα τερματίσει τη συνεργασία της με την ΕΚΤ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ».
5. «Οι Ευρωπαίοι φοβούνται» και προτίθενται να κάνουν πράγματα που κανονικά δεν θα έκαναν. Λήψη μέτρων αυστηρής λιτότητας, επικύρωση συμφωνιών με τις οποίες δεν συμφωνούν και εκχώρηση κυριαρχίας προκειμένου να συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα. Η πραγματική πολιτική κρίση δεν θα ξεσπάσει μέχρις ότου η θυσία της κυριαρχίας περάσει από τη θεωρία στην πράξη. Αλλά, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί εντός του 2012 και αυτό εξηγεί την υποχωρητικότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που θέλουν να μεταθέσουν μια αβάστακτη οικονομική καταστροφή για «μια άλλη μέρα».
6. Στην αναβολή της οικονομικής καταστροφής τον πρωτεύοντα ρόλο θα παίξει η ΕΚΤ. Η οικονομική κρίση έχει δύο όψεις:
α. Τις υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που αγωνίζονται να αποφύγουν την αθέτηση πληρωμών που θα οδηγούσε σε κατάρρευση το ευρωπαϊκό σύστημα και β. τις ευρωπαϊκές τράπεζες, που είναι οι μεγαλύτεροι κάτοχοι του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους, είναι αναξιόχρεες και η κατάρρευσή τους θα είχε ανάλογα αποτελέσματα.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, η ΕΚΤ αποφάσισε τη διάθεση 20 δισ. ευρώ, την εβδομάδα, για την αγορά κρατικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά και τη χορήγηση απεριόριστης μακροπρόθεσμης ρευστότητας με χαμηλά επιτόκια στις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων είναι αρκετά υψηλό και εκτιμάται ότι καλύπτει τις ανάγκες αναχρηματοδότησης του 75% του ευρωπαϊκού χρέους για το 2012 ενώ, την πρώτη μέρα εφαρμογής, το πρόγραμμα δανεισμού των ευρωπαϊκών τραπεζών ανήλθε σε 490 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τη μελέτη, τα παραπάνω μέτρα που έλαβε η ΕΚΤ καθιστούν απίθανο το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της ευρωζώνης για το 2012 αλλά δημιουργούν προβλήματα στην ανταγωνιστικότητα και αποτελεσματικότητα της οικονομίας της.
Προς το παρόν, η ΕΚΤ αγοράζει: α) οικονομικό χρόνο: τα μέτρα λιτότητας θα μπορούσαν να είναι λιγότερο σκληρά και β) πολιτικό χρόνο: ευνοείται η προσπάθεια της Γερμανίας να πείσει για την υιοθέτηση της νέας δομής.
Στα συμπεράσματα της μελέτης για την Ευρώπη γίνεται παραδεκτό ότι κατά τη διαδικασία υλοποίησης της συμφωνίας, η εχθρότητα προς Γερμανία και Βρυξέλλες θα αυξάνεται. Σε διεθνές επίπεδο, η βασική αντίδραση θα προέλθει από την προσπάθεια των εθνικών κρατών να προστατευθούν από την αυξανόμενη και ανεπιθύμητη εμπλοκή των Γερμανών στα εσωτερικά τους. Σε εθνικό επίπεδο, η λιτότητα θα προκαλέσει αγανάκτηση ενάντια στις κυβερνήσεις. Ο συνδυασμός των δύο παραπάνω με την απουσία εκλογικών αναμετρήσεων, που θα εκτόνωναν τις αντιδράσεις, θα ενισχύσει «εθνικιστικά και εξτρεμιστικά κινήματα» και θα οδηγήσει σε κοινωνικές εξεγέρσεις.
Ποια συμπεράσματα προκύπτουν από τις εκτιμήσεις του Stratfor;
1. Δεν θα υπάρξει κατάρρευση της Ευρωζώνης το 2012.
2. Η κυριαρχία της Γερμανίας στην Ευρωζώνη και την Ε.Ε. έχει συντελεστεί και η νέα συμφωνία θα γίνει αποδεκτή, παρά τις αντιδράσεις.
3. Είναι σοβαρός ο «κίνδυνος» κοινωνικών εξεγέρσεων, παρ’ όλο που φαίνεται να πιστεύουν ότι δεν θα μεταβάλλει τον συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη.
4. Όσον αφορά την Ελλάδα, διατυπώνουν, έμμεσα, το φόβο τους ότι οι εκλογές μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα τον τερματισμό της «συνεργασίας» της χώρας μας με την τρόικα.
Τι πρέπει να κάνουμε; Μα το απλούστερο, να ανατρέψουμε τις εκτιμήσεις και τις βεβαιότητές τους και να επιβεβαιώσουμε τους φόβους τους.
Σχόλια
