Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Το 2019 είχε δημοσιευθεί στο ScienceDirect μια μελέτη για τον υπολογισμό του δυναμικού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά σε στέγες με χωρική ανάλυση 100 m2 σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι στέγες της Ε.Ε. θα μπορούσαν να παράγουν το 24,4% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, τα δύο τρίτα της οποίας με κόστος χαμηλότερο από τα τότε οικιακά τιμολόγια. Όπως σημειώνεται στη μελέτη, το σύνολο της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγονταν από φωτοβολταϊκά σε στέγες το 2016 αντιστοιχούσε μόλις στο 3,94%.
Στο Σχήμα 8 φαίνονται οι χώρες στις οποίες προτεινόταν να αρχίσει αμέσως η εφαρμογή. Είναι οι χώρες στις οποίες τα φωτοβολταϊκά συστήματα στέγης θα μπορούσαν να καλύψουν ένα σημαντικό (>30%) μερίδιο της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας με ανταγωνιστικό κόστος: Κύπρος, Πορτογαλία, Μάλτα, Ελλάδα, Ιταλία, ενώ μια δεύτερη ομάδα κρατών μελών (Γαλλία, Ισπανία και Γερμανία) θα μπορούσε να καλύψει ποσοστό άνω του 20%. [1]
Η μελέτη αυτή δεν είχε ως αφετηρία την προαγωγή της αποκεντρωμένης παραγωγής, της ενεργειακής δημοκρατίας ή την αντιμετώπιση του τεράστιου προβλήματος της αλλαγής χρήσης της αγροτικής γης σε βιομηχανικό τοπίο θηριωδών φωτοβολταϊκών έργων. Βασική της μέριμνα ήταν να δώσει μια απάντηση στο πως η τότε αναδιατυπωμένη οδηγία της Ε.Ε. για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που είχε θέσει ως στόχο για το 2030 την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 32%, θα μπορούσε να υλοποιηθεί γρήγορα και αποτελεσματικά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση για τα φωτοβολταϊκά σε στέγες
Τρία χρόνια μετά, το 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο REPowerEU, ως απάντηση «στις δυσχέρειες και τη διαταραχή της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία» και με σκοπό το μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης «για τον τερματισμό της εξάρτησης της Ε.Ε. από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα». Μεταξύ των μέτρων του σχεδίου, στο στόχο για την «επιτάχυνση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας» περίοπτη θέση κατείχαν «Μια ειδική στρατηγική της ΕΕ για την ηλιακή ενέργεια» και «Μια πρωτοβουλία ηλιακών στεγών». [2]
Στη Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ηλιακή ενέργεια [3] αναφέρεται ο στόχος εγκατάστασης πάνω από 320 GW ηλιακών φωτοβολταϊκών έως το 2025 –υπερδιπλασιασμός σε σύγκριση με το 2020– και σχεδόν 600 GW έως το 2030, προκειμένου να υποκατασταθεί κατανάλωση 9 bcm φυσικού αερίου ετησίως έως το 2027. Επισημαίνεται, επίσης, ότι «ο τομέας ηλιακής ενέργειας όχι μόνο δημιουργεί ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα από ανανεώσιμες πηγές, αλλά και θέσεις εργασίας, νέα επιχειρηματικά μοντέλα και νεοφυείς επιχειρήσεις» και ότι «η μαζική ανάπτυξη ηλιακής ενέργειας είναι επίσης μια ευκαιρία να ενισχυθεί η βιομηχανική υπεροχή της Ε.Ε.» με την κατασκευή εξοπλισμού φωτοβολταϊκών μονάδων, συνδυάζοντας και τη μείωση της εξάρτησης των εισαγωγών από την Κίνα.
Επειδή όλα αυτά «έπρεπε» να γίνουν γρήγορα παρουσιάστηκαν τέσσερις πρωτοβουλίες με σκοπό τη βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση των προκλήσεων» για:
- Γρήγορη και μαζική εγκατάσταση φωτοβολταϊκών μέσω της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας στις στέγες,
- Διαδικασίες αδειοδότησης συντομότερες και απλούστερες,
- Μεγάλης κλίμακας ενωσιακή σύμπραξη δεξιοτήτων για τις χερσαίες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και
- Δημιουργία Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για τον κλάδο των φωτοβολταϊκών στον τομέα της κατασκευής φωτοβολταϊκών.
Στην «Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας στις στέγες» μνημονεύεται η μελέτη που είχε γίνει το 2019 για τα φωτοβολταϊκά σε στέγες ως εξής: «Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, τα φωτοβολταϊκά στέγης θα μπορούσαν να παρέχουν περίπου το 25 % της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. – ποσοστό μεγαλύτερο από το μερίδιο του φυσικού αερίου σήμερα. Οι εγκαταστάσεις αυτές –σε οικιστικές, δημόσιες, εμπορικές και βιομηχανικές στέγες– μπορούν να προστατεύσουν τους καταναλωτές από τις υψηλές τιμές ενέργειας, συμβάλλοντας στη δημόσια αποδοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μπορούν να αναπτυχθούν πολύ γρήγορα, καθώς αξιοποιούν υφιστάμενες δομές και αποφεύγουν τις συγκρούσεις με άλλα δημόσια αγαθά, όπως το περιβάλλον.». Επιχειρεί δηλαδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αντιμετωπίσει, παράλληλα, δύο σοβαρά προβλήματα που της φέρνουν πονοκέφαλο, αυτό της εξασφάλισης δημόσιας αποδοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αυτό των συγκρούσεων χρήσεων γης των έργων ΑΠΕ με άλλα δημόσια αγαθά, όπως το περιβάλλον! Παράλληλα ανοίγει το δρόμο για περαιτέρω αύξηση του στόχου της για το 2030 όσον αφορά το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας!
Η «Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας στις στέγες» καθιστά υποχρεωτική την εγκατάσταση συστημάτων ηλιακής ενέργειας σε στέγες για όλα τα νέα δημόσια και εμπορικά κτίρια με ωφέλιμη επιφάνεια δαπέδου άνω των 250 m2 έως το 2026, όλα τα υφιστάμενα δημόσια και εμπορικά κτίρια με ωφέλιμη επιφάνεια δαπέδου άνω των 250 m2 έως το 2027 και όλα τα νέα οικιστικά κτίρια έως το 2029, και ζητά τη συνεργασία των κρατών-μελών με σκοπό:
- Την εξάλειψη των διοικητικών εμποδίων για οικονομικά αποδοτικές επεκτάσεις ήδη εγκατεστημένων συστημάτων,
- Τη σύσταση μίας τουλάχιστον ενεργειακής κοινότητας βασισμένης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε κάθε δήμο με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων έως το 2025,
- Τη διασφάλιση ότι οι ενεργειακά φτωχοί και ευάλωτοι καταναλωτές έχουν πρόσβαση στην ηλιακή ενέργεια, π.χ. μέσω εγκαταστάσεων κοινωνικής στέγασης, ενεργειακών κοινοτήτων ή χρηματοδότησης στήριξης για μεμονωμένες εγκαταστάσεις,
- Τη στήριξη φωτοβολταϊκών ενσωματωμένων σε κτίρια, τόσο για νέα κτίρια όσο και για ανακαινίσεις.
Παράλληλα ζητείται από τα κράτη-μέλη να θεσπίσουν εύρωστα πλαίσια στήριξης για τα συστήματα στέγης, μεταξύ άλλων σε συνδυασμό με την αποθήκευση ενέργειας και τις αντλίες θερμότητας, με βάση προβλέψιμους χρόνους απόσβεσης μικρότερους των 10 ετών και να θεσπίσουν εθνικό πρόγραμμα στήριξης ώστε να διασφαλίζονται από το επόμενο έτος:
- Η μαζική ανάπτυξη συστημάτων ηλιακής ενέργειας στις στέγες, με προτεραιότητα στα πλέον κατάλληλα κτίρια για ταχείες παρεμβάσεις (κατηγορίες πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης Α, Β, Γ ή Δ),
- Ο συνδυασμός της ανάπτυξης της ηλιακής ενέργειας με ανακαινίσεις στέγης και αποθήκευση ενέργειας που θα υλοποιηθεί μέσω υπηρεσίας μίας στάσης.
Η «Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας στις στέγες» υποσχέθηκε ότι έτσι θα καλυφθεί ο αυξημένος στόχος της συμμετοχής των ΑΠΕ στο 55%, κι αυτό για να κατευνάσει τις έντονες αντιδράσεις χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είχαν εκφραστεί την εποχή εκείνη, ότι θα κινηθεί η οικονομία με πρόσθετες επενδύσεις σε ηλιακά φωτοβολταϊκά που θα ανέλθουν σε 26 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2027 και ότι θα υπάρξουν χρηματοδοτήσεις από διάφορους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς χρηματοδότησης.
Η «Στρατηγική για την ηλιακή ενέργεια» για τα μεγάλα ηλιακά έργα
Η Στρατηγική για την ηλιακή ενέργεια δεν περιορίστηκε, βέβαια, μόνο στα φωτοβολταϊκά στις στέγες, αλλά ζήτησε από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την ταχεία αδειοδότηση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, «να προβούν σε χαρτογράφηση ώστε να εντοπίσουν κατάλληλες τοποθεσίες για τις εγκαταστάσεις των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που απαιτούνται ώστε να επιτευχθεί συλλογικά ο αναθεωρημένος στόχος της Ε.Ε. για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2030» και «να προσδιορίσουν τις περιοχές πρώτης επιλογής για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στις οποίες η αδειοδότηση θα είναι απλούστερη και ταχύτερη από αλλού, ταυτόχρονα δεν θα περιορίζονται οι επιπτώσεις σε άλλες χρήσεις γης και θα διατηρείται η προστασία του περιβάλλοντος».
Επιπλέον, εισήγαγε την «πολλαπλή χρήση του χώρου», δηλαδή «το συνδυασμό της γεωργικής χρήσης της γης με την παραγωγή ηλιακής ενέργειας» (αγροφωτοβολταϊκά), τα πλωτά φωτοβολταϊκά σε θάλασσα και τεχνητές λίμνες, τα φωτοβολταϊκά σε υποδομές μεταφορών, (αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικές γραμμές) και τη στήριξη σε «Καινοτόμες μορφές ανάπτυξης» όπως φωτοβολταϊκά ενσωματωμένα σε οχήματα και σε κτίρια.
Συνεχίζεται
Παραπομπές
[1] A high-resolution geospatial assessment of the rooftop solar photovoltaic potential in the European Union, sciencedirect.com
[2] REPowerEU: ένα σχέδιο για ταχεία μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης, ec.europa.eu
[3] Στρατηγική της ΕΕ για την ηλιακή ενέργεια, eur-lex.europa.eu
