Ένα εργασιακό μνημόνιο για 26 + 2 χώρες-μέλη
Οι πρωτοβουλίες που προέρχονται από τις Βρυξέλλες, έχουν, κατά την διαδεδομένη έκφραση, «πολύ ψωμί». Συνήθως πρόκειται για πρωτοβουλίες που δηλώνουν πως έχουν στόχο να αυξήσουν το ψωμί στο τραπέζι των εργαζομένων. Όμως, διαβάζοντας πίσω από τις γραμμές, και κυριότερα εξετάζοντας τις προτάσεις και τις πρωτοβουλίες των Βρυξελλών, γίνεται αντιληπτό πως η πραγματικότητα είναι ελαφρώς διαφορετική. Ας εξετάσουμε αναλυτικά το θέμα.
Μόνιμος μηχανισμός «εξετάσεων»
Ξεκινώντας, οφείλουμε να αναφέρουμε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στα μέσα Νοεμβρίου, οργάνωσε ένα «εργαστήρι» για τους «διαμορφωτές πολιτικής» που καταπιάνονται με την εργασία και τις συντάξεις. Αντικείμενό της, να συλλέξει την εμπειρία αυτών των «διαμορφωτών πολιτικών», και μέσω της συγκέντρωσης της συλλογικής τους γνώσης, η κατάστρωση πολιτικών, όπως αναφέρεται, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου σχετικά με τον μακρύτερο εργασιακό βίο και την υψηλότερη ηλικία συνταξιοδότησης.
Τι είναι όμως το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο; Με λίγα λόγια, ο μηχανισμός που παράγει και συντονίζει τις πολιτικές των κρατών-μελών, προκειμένου αυτά να πιάσουν τους στόχους της «Ευρώπης 2020». Η «Ευρώπη 2020» είναι μια δεκαετής στρατηγική που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 3 Μαρτίου του 2010, που στοχεύει σε μια «έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη», με μεγαλύτερο συντονισμό μεταξύ των εθνικών και των ευρωπαϊκών πολιτικών. Αποτελεί συνέχεια της στρατηγικής της Λισαβόνας για τα 10 προηγούμενα έτη. Μέσω των παραπάνω πρωτοβουλιών, συλλαμβάνονται, επικοινωνούνται και εισάγονται εν τέλει στα κράτη-μέλη πολλά από τα αντεργατικά μέτρα και νομοθετήματα, όπως και πρωτοτυπίες τύπου «voucher».
Εδώ μπαίνει το «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο», ένας ετήσιος κύκλος συντονισμού πάνω στα «μακροοικονομικά και τις δομικές πολιτικές σχετικά με την ανάπτυξη». Τα κύρια στάδιά του είναι τα εξής: Τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει την Ετήσια Έκθεση Ανάπτυξης, που θέτει τις προτεραιότητες για τον επόμενό χρόνο σχετικά με την εργασία. Τον Φεβρουάριο, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συζητούν για αυτήν, ενώ τον Μάρτιο, οι ηγέτες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων μαζί με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκδίδουν τις γενικότερες κατευθύνσεις που κάθε χώρα πρέπει να ακολουθήσει για την πλήρωση των στόχων. Τον Απρίλιο, τα κράτη-μέλη υποβάλλουν τα σχέδιά τους για «ασφαλή δημόσια οικονομικά» και για «μεταρρυθμίσεις και μέτρα». Τον επόμενο μήνα η Επιτροπή αξιολογεί αυτά τα σχέδια. Τον Ιούνιο, η Επιτροπή παρέχει ειδικές προτάσεις σε κάθε χώρα. Αυτές, στο επόμενο διάστημα, υιοθετούνται από το Συμβούλιο της Ευρώπης και το φθινόπωρο οι κυβερνήσεις παρουσιάζουν το προσχέδιο του Προϋπολογισμού στα κοινοβούλιά τους.
Αυτό που αξίζει σχολιασμού, είναι πρώτο το δημοκρατικό έλλειμμα, μια και καταστρώνονται πολιτικές για την εργασία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία και διατηρεί την ουσιαστική εξουσία.
Πέρα από τα παραπάνω όμως, ας δούμε πόσο σφιχτή είναι η διαδικασία. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, λοιπόν, πρέπει να παράξουν δύο εκθέσεις κάθε χρόνο τον Απρίλιο, που θα εξηγούν τι θα κάνουν για να κινηθούν προς τους στόχους. Οι κυβερνήσεις επίσης, καλούνται να στέλνουν τα προσχέδια των προϋπολογισμών τους, τον Οκτώβριο, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να διασταυρωθεί ότι βρίσκονται σε σύμπνοια με τις «δημοσιονομικές και μακροοικονομικές δεσμεύσεις τους και τους στόχους του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου».
Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και εργασία
Εξετάσαμε μια από τις Εκθέσεις που εκδόθηκαν τον Απρίλιο, που θέτει το γενικότερο μείγμα πολιτικής που ακολουθήθηκε και θα ακολουθηθεί… μέχρι την επόμενη χρονιά. Το κύριο πρόβλημα δεν είναι απλώς ο νεοφιλελεύθερος πατερναλισμός και αντίληψη της εργασίας, που ουσιαστικά μεταφράζεται σε επισφάλεια. Αλλά και το γεγονός πως η πολιτική για την εργασία, παρά το ότι στο χαρτί φαίνεται λογική, στην πράξη είτε δεν είναι, είτε φαίνεται να αντιφάσκει. Ας εξετάσουμε μερικά στοιχεία. Όπως αναφέρεται, «το νέο θεσμικό πλαίσιο επιζητά να ενδυναμώσει τις επιχειρήσεις που αναπροσαρμόζονται, προκειμένου να διατηρηθεί η βιωσιμότητά τους, αποφεύγοντας την ίδια στιγμή τη μετατροπή των θέσεων μόνιμης εργασίας σε προσωρινές». Έτσι, θεσπίστηκε μια χρονική περίοδος 3 μηνών, πριν μια εταιρία να μπορεί να απολύσει εργαζομένους και την πρόσληψη νέων από εργολάβους. Και όμως, την ίδια στιγμή, «προκειμένου να αρθούν οι περιορισμοί στην προσωρινή απασχόληση, καταργήθηκαν οι κανονισμοί που επέτρεπαν τη χρησιμοποίηση προσωρινής εργασίας μόνο σε περίπτωση που μια εταιρία είχε ανάγκη να καλύψει την εποχική ζήτηση».
Ακόμη, παρά τους διακηρυγμένους στόχους της «Ευρώπη 2020» για τη μείωση της φτώχειας, ειδικά σε ηλικιακές ομάδες άνω των 55, διαβάζουμε πως «με κοινή Υπουργική απόφαση, άλλαξαν τα κριτήρια και τα ηλικιακά όρια για τα επιδόματα ανεργίας των μακροχρόνια ανέργων, από το 2014, προκειμένου να ισχυροποιηθεί το δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας για τα πιο ευπαθή κοινωνικά στρώματα». Αμέσως μετά, διαβάζουμε πως «οι ωριμάνσεις για τους μακροχρόνια ανέργους μειώθηκαν, ώστε να διευκολυνθεί η επανένταξή τους στην αγορά εργασίας»… Επομένως, είτε η Ευρώπη μπερδεύτηκε, είτε η κυβέρνησή μας. Ή και τα δύο.
Μια ολόκληρη διαδικασία και ένας απίστευτος μηχανισμός έχει στηθεί στις Βρυξέλλες για να επιτευχθεί η ενιαία εμπέδωση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Κι όμως το ευρύ κοινό δεν ακούει γι’ αυτά τα θέματα. Για θέματα που ασχολούνται με μηχανισμούς που αποτελούν τη σπονδυλική στήλη των πρωτοβουλιών που επιφέρουν δυσμενείς αλλαγές στην εργασία. Βέβαια, στην περίπτωση της Ελλάδας όπως και της Κύπρου υπάρχει ένα κοινό μυστικό: βρίσκονται και οι δύο χώρες σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής. Επομένως, «για την αποφυγή αλληλεπικαλύψεων», δεν εκδίδονται ειδικές συστάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για Ελλάδα και Κύπρο. Για τον πολύ απλό λόγο δηλαδή ότι γι’ αυτές τις δύο χώρες Ευρωπαϊκό Εξάμηνο είναι το ίδιο το μνημόνιο.
