της Μαρίας Πλευράκη (επισκέπτρια Υγείας ΠΓΝ Αττικόν)
Σήμερα, στις ήδη υπάρχουσες μορφές εθισμού έρχεται να προστεθεί ο εθισμός στο Διαδίκτυο, ένας εθισμός που χρήζει έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης. Συχνά, συναντάμε τους όρους προβληματική χρήση, κατάχρηση, εθισμός. Σαφώς, κάθε πρόβλημα που αφορά στην ορθή χρήση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί και ως εθισμός. Η ερευνητική ομάδα του Σιώμου και των συνεργατών του (Νευρολογία, 2010), κατέληξε στην εξής διαβάθμιση:
– Τυπική χρήση: Χρήση για λόγους εκπαίδευσης ή αναψυχής.
– Προβληματική χρήση: Παρατεταμένη χρήση που δεν εξυπηρετεί κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, προειδοποιώντας για πιθανή κατάχρηση.
– Κατάχρηση: Έκπτωση της λειτουργικότητας του εφήβου, που οφείλεται στην παρατεταμένη χρήση του Διαδικτύου.
– Εξάρτηση: Καταναγκαστική χρήση του Διαδικτύου που συνοδεύεται από απώλεια ελέγχου της χρήσης, παρά τις δυσμενείς ψυχολογικές ή σωματικές συνέπειες. Συνοδεύεται από συναισθήματα ενοχής, συμπτώματα στέρησης και παραίτησης από σημαντικές καθημερινές δραστηριότητες.
– Εθισμός: Το Διαδίκτυο αποκτά μεγαλύτερη σημασία και προτεραιότητα στη ζωή του χρήστη, από την οικογένεια, τους φίλους, το σχολείο – κυριαρχεί στην καθημερινότητά του, αποτελώντας τη μοναδική πηγή ευχαρίστησης.
Η παρέμβαση της οικογένειας θεωρείται υψίστης σημασίας, τόσο στην πρόληψη όσο στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση. Αναφορικά με τις στρατηγικές πρόληψης που μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς, οι ειδικοί προτείνουν τρεις τύπους μεσολάβησης:
1. Περιοριστική μεσολάβηση: Οι γονείς περιορίζουν τις δραστηριότητες των παιδιών καθώς και το χρόνο που αυτά ξοδεύουν στο Διαδίκτυο.
2. Ενεργητική μεσολάβηση: Οι γονείς σχολιάζουν και συζητούν με τα παιδιά τους για θέματα που τα απασχολούν και σχετίζονται με το διαδίκτυο.
3. Ενεργή συμμετοχή των γονέων: Οι γονείς συμμετέχουν ενεργά στις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών τους.
Τα προειδοποιητικά σημάδια που θα πρέπει να αναγνωρίζουν οι γονείς, είναι:
α) Σταδιακή αύξηση ωρών ενασχόλησης με το Διαδίκτυο.
β) Μείωση σχολικής απόδοσης, λόγω της παρατεταμένης χρήσης.
γ) Μείωση της κοινωνικότητας του παιδιού και σημάδια απομόνωσης.
Σε περιπτώσεις εθισμού, οι γονείς θα πρέπει:
– Να συνεργαστούν με τους ειδικούς και το ίδιο το παιδί.
– Να κρατήσουν κοινή στάση απέναντι στο πρόβλημα.
– Να δείξουν ενδιαφέρον προς το παιδί.
– Να τοποθετήσουν τον Η/Υ σε κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού.
– Να καλλιεργήσουν εναλλακτικές δραστηριότητες.
Εξίσου σημαντικός κρίνεται και ο ρόλος των εκπαιδευτικών. Στο πλαίσιο των μαθημάτων, μπορούν να παρέχουν πληροφορίες ασφαλούς πλοήγησης και να ενθαρρύνουν τη σωστή χρήση του Διαδικτύου, αναπτύσσοντας δράσεις. Ακόμη, καθώς οι μαθητές περνούν τη μισή μέρα στο σχολείο, οι εκπαιδευτικοί είναι ίσως οι πρώτοι που θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν το πρόβλημα και να δράσουν προληπτικά αλλά και θεραπευτικά, σε συνεργασία με τους γονείς και τους ειδικούς θεραπευτές.
Ο ρόλος της πολιτείας:
– Να ενισχύει τον ψηφιακό αλφαβητισμό στη μαθησιακή διαδικασία όσο και στους ενήλικες.
– Να διαβουλεύεται με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και να παρεμβαίνει προληπτικά με εξειδικευμένα προγράμματα και καμπάνιες ενημέρωσης, τόσο σε επίπεδο μαθητικής κοινότητας όσο και σε επίπεδο οικογένειας.
– Να παρέχει επιστημονικές μεθόδους θεραπευτικής αντιμετώπισης, να ενισχύει τις δομές που παρέχουν συμβουλευτική και ψυχοθεραπευτική παρέμβαση και σε σοβαρές περιπτώσεις, να παρέχει τη δυνατότητα νοσηλείας σε παιδοψυχιατρική κλινική.
Οι υπάρχουσες δομές που παρέχουν στήριξη και θεραπευτική αντιμετώπιση, είναι:
– Μονάδα Εφηβικής Υγείας, Γραμμή Βοήθειας, ΥποΣΤΗΡΙΖΩ: 800 11 800 15.
– Τμήμα Παθολογικής Χρήσης Διαδικτύου, Μονάδα Απεξάρτησης 18 Άνω.
– Ψυχιατρικό Ιατρείο Παιδιών & Εφήβων, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.
– Φοιτητική λέσχη του ΑΠΘ, συμβουλευτικές υπηρεσίες για εξαρτημένους φοιτητές.
– Ελληνική Εταιρία Μελέτης της Διαταραχής του Εθισμού στο Διαδίκτυο.
Ιστοσελίδες: www.hasiad.gr // www. esafe.org // www. Safeinternet.gr
Ο Εθισμός στο Διαδίκτυο αναγνωρίζεται πια ως ψυχοσωματική διαταραχή. Χρήζει, δε, ειδικής θεραπευτικής αντιμετώπισης που θα στοχεύει στην απεξάρτηση, και παράλληλα στην κοινωνική ενσωμάτωση των εφήβων εκείνων, που προηγουμένως κατανάλωναν όλη την ενέργειά τους σε «εικονικούς κόσμους».
