Μία από τις θεμελιώδεις αρχές του Διαφωτισμού αποτελούσε η αντιστοιχία μεταξύ φύσεως και κοινωνίας. Ο Βολταίρος διατύπωνε την απορία: Πώς είναι δυνατόν όλη η φύση και τα άστρα να υπακούουν σε αιώνιους νόμους και να υπάρχει ένα μικρό ζώο, ο άνθρωπος, το οποίο παρά τους νόμους αυτούς, μπορεί πάντα να ενεργεί σύμφωνα με τις ιδιοτροπίες του;
Απόρροια αυτής της αρχής ήταν η αντίληψη, ότι η ελευθερία και η βούληση του ανθρώπου, ως αυθεντικά βιώματα, δεν μπορούν να εκφρασθούν ατομικά αλλά μόνο συλλογικά. Με αυτή την έννοια τόσο ο ιστορικός υλισμός όσο και ο φασισμός αποτελούν ιδεολογικά τέκνα του Διαφωτισμού με κοινά χαρακτηριστικά: την ύπαρξη κοινωνικών κανόνων που έχουν την ισχύ των φυσικών νόμων, την μαζικοποίηση του ανθρώπου ως βιολογικού είδους και την ιεράρχηση των αναγκών και των επιλογών του, γενικά την τυποποίηση του τρόπου σκέψεως και ζωής του ανθρώπου. Άρα μία ορθολογική και κανονιστική οργάνωση της ζωής του ανθρώπου είναι δυνατή και επιβεβλημένη Ο σοσιαλισμός κληρονομεί αυτά τα χαρακτηριστικά, στο ποσοστό που ταυτίζεται με τον ιστορικό υλισμό.
Για την πολιτική πρακτική του Μαρξισμού η βάση της πραγματικότητας δεν είναι ο άνθρωπος ως πολυπρισματική, εν μέρει και άγνωστη, ύπαρξη αλλά οι δεδομένες, ορατές και μετρήσιμες συνθήκες της ζωής του μέσα στην βιομηχανική κοινωνία.
Με δεδομένο, ότι οι συνθήκες ζωής του ανθρώπου είναι γενικώς αρνητικές για την ύπαρξη του και εμπεριέχουν το στοιχείο της εξαθλιώσεως ή έστω της απαξιώσεως, ο άνθρωπος ενεργοποιεί την συνείδησή του ως οργή και την συντονίζει «αντικειμενικά» με την βούληση των άλλων ανθρώπων. Έτσι διαμορφώνεται η συλλογική βούληση ως ρήξη τόσο με τις υπάρχουσες δομές εξουσίας όσο και με την κοινωνική συνάρτηση. Το αποτέλεσμα είναι η διάσπαση της πραγματικότητας σε δύο πόλους. Ο ένας είναι ο υπάρχων αρνητικός πόλος που εκφράζει το παρελθόν, τις εκμεταλλευτικές δομές εξουσίας και τα δεινά του ανθρώπου και ο άλλος είναι ο θετικός πόλος, που εκφράζει το μέλλον του ανθρώπου και την ευτυχία του ως καταξίωση τόσο της συλλογικής όσο και της ατομικής του υπάρξεως. Αυτό το όραμα μόνο το «Κόμμα» μπορεί να πραγματοποιήσει ως συμπυκνωτής της συλλογικής βουλήσεως και οργής του ανθρώπου.
Επομένως η πολιτική δράση του ανθρώπου πρέπει να εκφράζεται ως ρήξη τόσο με την υπάρχουσα εξουσία όσο και με την κοινωνία. Πράξεις κοινωνικής αλληλεγγύης με ατομική πρωτοβουλία, όπως αυτή των νοσηλευτριών της Κρήτης, αλλοτριώνουν την συλλογική βούληση και την εκφυλίζουν σε περιπτωσιολογία και υποκειμενισμό.
Μετά απορούμε, γιατί το «Κόμμα», ως παλαιός ιδεολογικός, δογματικός τρόπος σκέψεως, έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα και την κοινωνία.
