«Εθελοντισμός είναι η ενσυνείδητη και ανιδιοτελής προσφορά της ανθρώπινης ενέργειας για τη θεραπεία της ανάγκης του πλησίον». Αυτός είναι ο ορισμός της έννοιας του εθελοντισμού σε site εθελοντικής οργάνωσης. Δυστυχώς, δεν αποτελεί τη μοναδική πια εκδοχή της πραγματικότητας. Είναι γεγονός πως ο εθελοντισμός έχει υποστεί σταδιακή αλλοίωση ως προς το περιεχόμενο και την έντασή του.
Άνεργοι, νέοι που αναζητούν εργασία αναγκάζονται να καταφύγουν στη «λύση» του εθελοντισμού. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να τον περιγράψουμε ως μια νέα, άκρως ελαστική μορφή εργασίας. Οι εθελοντές- εργαζόμενοι καλούνται να δουλέψουν κανονικά σε θέσεις μερικής ή ακόμα και πλήρους απασχόλησης, χωρίς ωστόσο αμοιβή και φυσικά χωρίς ασφάλιση ή κανένα άλλο εργασιακό δικαίωμα.
Αμοιβή των εθελοντών αποτελεί η βεβαίωση εργασίας που τους χορηγείται και αποτελεί αποδεικτικό της εμπειρίας και της προϋπηρεσίας τους, που είναι απαραίτητο προσόν για έναν υποψήφιο εργαζόμενο σε οποιαδήποτε θέση. Επιπλέον, αποτελεί μορφή πρακτικής εκπαίδευσης, διαδικασία απόκτησης εμπειρίας και γνώσεων που, υποτίθεται, πως κάποιος θα αποκτούσε στο πανεπιστήμιο.
Πρόκειται, επομένως, για μια αρκετά «βολική» για τους εργοδότες ή το κράτος μορφή εργασίας, καθώς εκμεταλλεύονται την ανάγκη των ανθρώπων αυτών και καλύπτουν τα κενά στις διάφορες οργανωμένες δομές, προγράμματα, εταιρίες. Κάποιοι «κάνουν λόγο για δωρεάν εργατικά χέρια». Εύλογη είναι, λοιπόν, η παρατήρηση πως η περιγραφή της εργασίας αυτής με τη χρήση του όρου εθελοντισμός εμπεριέχει το στοιχείο της ειρωνείας.
Ολόκληρες κοινωνικές δομές βασίζονται στην εθελοντική εργασία και για άλλη μια φορά το κράτος όχι μόνο δεν δίνει ευκαιρίες εργασίας και προσωπικής ανάπτυξης στους νέους, αλλά αποφεύγει να αντιμετωπίσει αυτό το φαινόμενο εκμετάλλευσης. Βολεύει, άλλωστε, καθώς καλύπτει αρκετές από τις ανεπάρκειες του!
Είναι πάρα πολλοί οι νέοι και οι άνεργοι που, προκειμένου να μένουν άπραγοι, αποφασίζουν να εργαστούν υπό αυτές τις συνθήκες. Κάποιοι μάλιστα είναι για χρόνια εγκλωβισμένοι σε αυτό το εργασιακό αδιέξοδο. Ιδιαίτερα οι απόφοιτοι των τμημάτων κοινωνικών-ανθρωπιστικών σπουδών. Ρεκόρ σημειώνεται σε οργανωμένες δομές ψυχολογικής υποστήριξης ατόμων από την εργασία εθελοντών κοινωνιολόγων, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών.
Η συνεχώς αυξανόμενη προσφορά θέσεων εθελοντικής εργασίας βασίζεται στην ανάγκη των νέων-ανέργων για δημιουργικότητα, παραγωγή έργου, στην επιθυμία τους να ασχοληθούν με το αντικείμενό τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της απόγνωσης των νέων αυτών είναι η επί μακρόν παραμονή τους σε λίστες αναμονής για μια τέτοια θέση.
Στόχος αυτού του άρθρου δεν είναι να μειώσει την ανθρωπιστική αξία του εθελοντισμού η οποία είναι, βεβαίως, δεδομένη. Είναι άμεση ανάγκη, όμως, να αντιληφθούμε τα όρια, να προασπίσουμε τα εργασιακά δικαιώματα τα οποία τόσο ύπουλα υποσκάπτονται και, τέλος, να ενισχύσουμε τον ίδιο το θεσμό προστατεύοντας τους νέους από υστερόβουλες προσπάθειες εργασιακής εκμετάλλευσης. Άλλο η προσφορά βοήθειας στο συνάνθρωπο και άλλο η εργασία.
Αμοιβή των εθελοντών αποτελεί η βεβαίωση εργασίας που τους χορηγείται και αποτελεί αποδεικτικό της εμπειρίας και της προϋπηρεσίας τους, που είναι απαραίτητο προσόν για έναν υποψήφιο εργαζόμενο σε οποιαδήποτε θέση. Επιπλέον, αποτελεί μορφή πρακτικής εκπαίδευσης, διαδικασία απόκτησης εμπειρίας και γνώσεων που, υποτίθεται, πως κάποιος θα αποκτούσε στο πανεπιστήμιο.
Πρόκειται, επομένως, για μια αρκετά «βολική» για τους εργοδότες ή το κράτος μορφή εργασίας, καθώς εκμεταλλεύονται την ανάγκη των ανθρώπων αυτών και καλύπτουν τα κενά στις διάφορες οργανωμένες δομές, προγράμματα, εταιρίες. Κάποιοι «κάνουν λόγο για δωρεάν εργατικά χέρια». Εύλογη είναι, λοιπόν, η παρατήρηση πως η περιγραφή της εργασίας αυτής με τη χρήση του όρου εθελοντισμός εμπεριέχει το στοιχείο της ειρωνείας.
Ολόκληρες κοινωνικές δομές βασίζονται στην εθελοντική εργασία και για άλλη μια φορά το κράτος όχι μόνο δεν δίνει ευκαιρίες εργασίας και προσωπικής ανάπτυξης στους νέους, αλλά αποφεύγει να αντιμετωπίσει αυτό το φαινόμενο εκμετάλλευσης. Βολεύει, άλλωστε, καθώς καλύπτει αρκετές από τις ανεπάρκειες του!
Είναι πάρα πολλοί οι νέοι και οι άνεργοι που, προκειμένου να μένουν άπραγοι, αποφασίζουν να εργαστούν υπό αυτές τις συνθήκες. Κάποιοι μάλιστα είναι για χρόνια εγκλωβισμένοι σε αυτό το εργασιακό αδιέξοδο. Ιδιαίτερα οι απόφοιτοι των τμημάτων κοινωνικών-ανθρωπιστικών σπουδών. Ρεκόρ σημειώνεται σε οργανωμένες δομές ψυχολογικής υποστήριξης ατόμων από την εργασία εθελοντών κοινωνιολόγων, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών.
Η συνεχώς αυξανόμενη προσφορά θέσεων εθελοντικής εργασίας βασίζεται στην ανάγκη των νέων-ανέργων για δημιουργικότητα, παραγωγή έργου, στην επιθυμία τους να ασχοληθούν με το αντικείμενό τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της απόγνωσης των νέων αυτών είναι η επί μακρόν παραμονή τους σε λίστες αναμονής για μια τέτοια θέση.
Στόχος αυτού του άρθρου δεν είναι να μειώσει την ανθρωπιστική αξία του εθελοντισμού η οποία είναι, βεβαίως, δεδομένη. Είναι άμεση ανάγκη, όμως, να αντιληφθούμε τα όρια, να προασπίσουμε τα εργασιακά δικαιώματα τα οποία τόσο ύπουλα υποσκάπτονται και, τέλος, να ενισχύσουμε τον ίδιο το θεσμό προστατεύοντας τους νέους από υστερόβουλες προσπάθειες εργασιακής εκμετάλλευσης. Άλλο η προσφορά βοήθειας στο συνάνθρωπο και άλλο η εργασία.
Κατερίνα Νοτοπούλου
Σχόλια
