Του Σταύρου Γεωργά. Η ραγδαία άνοδος, το ρίζωμα και η διαφαινόμενη (αν όχι συντελεσμένη) ιδεολογική ηγεμονία της ακροδεξιάς δηλούν πως το Kακό έγινε, όπως θα το διατύπωνε η Άρεντ, κοινότοπο
. Σημαίνει αυτό πως πρέπει να διαγνώσουμε και το κοινότοπο ως δυνάμει Κακό; Πως αν αντιτάσσαμε μια διακήρυξη αρχών ή, ακόμα χειρότερα, μια χρηστομάθεια, όχι απλώς δεν θα είχε αποτέλεσμα, αλλά θα ενίσχυε και τα θεμέλια των οχυρώσεων του αντιπάλου, που το κύριο όπλο του είναι η γενικευμένη αποβλάκωση;
Δεν ξέρω, αλλά μπορούμε ευλόγως να εικάσουμε ότι αυτή η φοβία εναύει τη σπασμωδική, τετανική καινοτομία των προπολεμικών και μεσοπολεμικών πρωτοποριών. Η βλακεία, η κοινοτοπία, ανήκουν στον εχθρό. Συνεπώς… Και το κοινότοπο προϋποτίθεται βλακώδες, έτσι δεν είναι; Αυτό τουλάχιστον μας δίδαξε ο Φλομπέρ συναρμολογώντας, νέος, ένα Λεξικό Κοινοτοπιών και επινοώντας, στο άλλο άκρο του συγγραφικού του φάσματος, τους Μπουβάρ και Πεκισέ, σαν να διασπάστηκε – αυτός, ο Ηλίθιος της Οικογένειας, και να συνομιλεί με το είδωλό του…
Το ότι το Κακό έγινε κοινότοπο σημαίνει, βέβαια, ότι έπαψε να θεωρείται Κακό. Αρκεί λοιπόν να το αναδείξουμε ξανά – ως εξαίρεση, παρέκκλιση, εκτροπή. Αρκεί να δείχνουμε τα 95 παιδιά που σκότωσε ο Μπρέιβικ. Αρκεί πράγματι; Μπορούμε να αθωώσουμε την κοινοτοπία, αυτή τη μέθοδο να υπολείπεσαι πάντοτε της νοημοσύνης σου, επανεντάσσοντάς την στα δικά μας όπλα; Θα ήταν σαν να διασπούσαμε τη διπλή έλικα του DNA. Γιατί, εδώ και πολύ καιρό, καθ’ όλη τη μεσοβασιλεία του life style, το Κακό ρίζωνε στην κοινοτοπία, κατόπτριζε και αναπαρήγαγε τις πληροφορίες της. Κυριάρχησε διά διολισθήσεως – κι αυτό σημαίνει ότι ποτέ δεν θα μπορέσουμε να το δείξουμε ως παρέκκλιση. Θα ήταν σαν να νιώθαμε την περιστροφή της Γης κάτω απ’ τα πόδια μας…
Κι έτσι η κλεψύδρα αναστράφηκε. Μπορούμε, αν θέλουμε, να επαναλαμβάνουμε κοινότοπα Ελευθερία – Ισότης – Αδελφοσύνη ή να απαγγέλλουμε την Οδύσσεια ενός Μετανάστη από φεστιβάλ σε φεστιβάλ… Η κοινωνική άνωση κρατάει την ουσία στο βυθό κι ανεβάζει στην επιφάνεια μόνο την εντύπωση ότι λέμε κοινοτοπίες, αδιαβάθμητες συνεπώς. Σε τι διαφέρουν από τις αντίπαλες κοινοτοπίες; Μπορεί να διδάσκονται και οι μεν και οι δε, όπως η εξέλιξη και ο δημιουργισμός στα αμερικανικά σχολεία. Ο μαθητής θα διαλέξει ελεύθερα. Κι αν υπάρξει κάποια στιγμή διαβάθμιση, θα είναι εναντίον μας. Γιατί η συνωμοσιολογική θεωρία διωγμού των Ελλήνων, ας πούμε, είναι πιο κοντινή στην ουσία της αποβλάκωσης κι επομένως πιο πειστική από τη μονότονη επανάληψη μιας αλήθειας που κάποτε υπήρξε αποκύημα οξυδέρκειας και ρεαλισμού, καθ’ οδόν όμως απολιθώθηκε. Ότι ο καπιταλισμός κ.λπ. κ.λπ.
Η άνοδος της ακροδεξιάς οφείλεται στο ότι η κεραία του σαλιγκαριού μαζεύτηκε ξανά, και ξανά. Ώσπου σχηματίστηκε ουλή. Χρειαζόμασε ένα συλλογικό και συλλογικά ευφυές πολιτικό υποκείμενο που θα σκεφτεί πρωτότυπα, ξεπαγώνοντας ένα σύστημα αξιών που βρίσκεται εδώ και καιρό εγκλωβισμένο στον παγετώνα της απέραντης κοινοτοπίας, της γραφειοκρατικής βλακείας, του άνευ όρων κοινοβουλευτισμού…
Δεν ξέρω, αλλά μπορούμε ευλόγως να εικάσουμε ότι αυτή η φοβία εναύει τη σπασμωδική, τετανική καινοτομία των προπολεμικών και μεσοπολεμικών πρωτοποριών. Η βλακεία, η κοινοτοπία, ανήκουν στον εχθρό. Συνεπώς… Και το κοινότοπο προϋποτίθεται βλακώδες, έτσι δεν είναι; Αυτό τουλάχιστον μας δίδαξε ο Φλομπέρ συναρμολογώντας, νέος, ένα Λεξικό Κοινοτοπιών και επινοώντας, στο άλλο άκρο του συγγραφικού του φάσματος, τους Μπουβάρ και Πεκισέ, σαν να διασπάστηκε – αυτός, ο Ηλίθιος της Οικογένειας, και να συνομιλεί με το είδωλό του…
Το ότι το Κακό έγινε κοινότοπο σημαίνει, βέβαια, ότι έπαψε να θεωρείται Κακό. Αρκεί λοιπόν να το αναδείξουμε ξανά – ως εξαίρεση, παρέκκλιση, εκτροπή. Αρκεί να δείχνουμε τα 95 παιδιά που σκότωσε ο Μπρέιβικ. Αρκεί πράγματι; Μπορούμε να αθωώσουμε την κοινοτοπία, αυτή τη μέθοδο να υπολείπεσαι πάντοτε της νοημοσύνης σου, επανεντάσσοντάς την στα δικά μας όπλα; Θα ήταν σαν να διασπούσαμε τη διπλή έλικα του DNA. Γιατί, εδώ και πολύ καιρό, καθ’ όλη τη μεσοβασιλεία του life style, το Κακό ρίζωνε στην κοινοτοπία, κατόπτριζε και αναπαρήγαγε τις πληροφορίες της. Κυριάρχησε διά διολισθήσεως – κι αυτό σημαίνει ότι ποτέ δεν θα μπορέσουμε να το δείξουμε ως παρέκκλιση. Θα ήταν σαν να νιώθαμε την περιστροφή της Γης κάτω απ’ τα πόδια μας…
Κι έτσι η κλεψύδρα αναστράφηκε. Μπορούμε, αν θέλουμε, να επαναλαμβάνουμε κοινότοπα Ελευθερία – Ισότης – Αδελφοσύνη ή να απαγγέλλουμε την Οδύσσεια ενός Μετανάστη από φεστιβάλ σε φεστιβάλ… Η κοινωνική άνωση κρατάει την ουσία στο βυθό κι ανεβάζει στην επιφάνεια μόνο την εντύπωση ότι λέμε κοινοτοπίες, αδιαβάθμητες συνεπώς. Σε τι διαφέρουν από τις αντίπαλες κοινοτοπίες; Μπορεί να διδάσκονται και οι μεν και οι δε, όπως η εξέλιξη και ο δημιουργισμός στα αμερικανικά σχολεία. Ο μαθητής θα διαλέξει ελεύθερα. Κι αν υπάρξει κάποια στιγμή διαβάθμιση, θα είναι εναντίον μας. Γιατί η συνωμοσιολογική θεωρία διωγμού των Ελλήνων, ας πούμε, είναι πιο κοντινή στην ουσία της αποβλάκωσης κι επομένως πιο πειστική από τη μονότονη επανάληψη μιας αλήθειας που κάποτε υπήρξε αποκύημα οξυδέρκειας και ρεαλισμού, καθ’ οδόν όμως απολιθώθηκε. Ότι ο καπιταλισμός κ.λπ. κ.λπ.
Η άνοδος της ακροδεξιάς οφείλεται στο ότι η κεραία του σαλιγκαριού μαζεύτηκε ξανά, και ξανά. Ώσπου σχηματίστηκε ουλή. Χρειαζόμασε ένα συλλογικό και συλλογικά ευφυές πολιτικό υποκείμενο που θα σκεφτεί πρωτότυπα, ξεπαγώνοντας ένα σύστημα αξιών που βρίσκεται εδώ και καιρό εγκλωβισμένο στον παγετώνα της απέραντης κοινοτοπίας, της γραφειοκρατικής βλακείας, του άνευ όρων κοινοβουλευτισμού…
Σχόλια
