Το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ και η πολιτική αναμέτρηση
Των Γιώργου Παπαϊωάννου, Μαρίας Γασπαρινάτου, Γιώργου Τζαφέρη*
Συνήθως όταν βρίσκεται κανείς μέσα σε μια διαδικασία ξεχνάει τη γενική της σημασία. Αν κανείς απορροφηθεί από τις επιμέρους εικόνες, αδυναμίες, μικρότητες που μπορεί να παράγονται στο εσωτερικό ενός φορέα, χάνει τη μεγάλη εικόνα. Το Ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μικρής σημασίας γεγονός. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο φορέας της Αριστεράς που για πρώτη φορά μετά το 1958 βρέθηκε να καταγραφεί ως η δεύτερη πολιτική δύναμη της χώρας. Επίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εκείνη η Αριστερά στην οποία είναι στραμμένα τα βλέμματα της Ευρώπης και όχι μόνο. Η ιστορική και η διεθνής πλευρά -παρά τον κίνδυνο να χάσει κανείς επιμέρους στοιχεία που μπορεί όμως να αποβούν καθοριστικά- είναι πιο «ασφαλή» κριτήρια για τη γενική σημασία οργανισμών και διαδικασιών.
1958 – 2013
Η ΕΔΑ, η Αριστερά στην αξιωματική αντιπολίτευση το 1958 δεν κατάφερε να αξιοποιήσει τη δυναμική που της δόθηκε από τα γεγονότα. Η αμερικανοκρατία και το σύστημα εξουσίας της εποχής μεθόδευσαν με κάθε τρόπο την επιστροφή της πολιτικής αντιπαράθεσης στα πλαίσια ενός διπολισμού που να μην ξεφεύγει από τα όρια του πολιτικού παιχνιδιού, να μην αμφισβητείται ο πολιτικός έλεγχος της χώρας.
Η ΕΑΜική και δημοκρατική μάζα έπρεπε να χωρέσει σε μια μεγάλη παράταξη του Κέντρου που δεν μπορούσε να παραμείνει διασπασμένο σε ομάδες και καπετανάτα, η Δεξιά να ανασυγκροτηθεί, η Αριστερά να περιθωριοποιηθεί χάνοντας τον αυτόνομο ρόλο της και μετατρεπόμενη περισσότερο σε ουραγό της μιας από τις δύο πτέρυγες. Καραμανλής – Παπανδρέου. Χούντα όταν φάνηκε ότι η λαϊκή δυναμική, ακόμα και συμπιεζόμενη να χωρέσει στο Κέντρο, παράγει κινδύνους και εκρηκτικές καταστάσεις. Ξανά Καραμανλής – Παπανδρέου (2ος) στη μεταπολίτευση. Και ξανά η Αριστερά συμπληρωματική.
Εσωτερικό γεγονός;
Επιστρέφοντας κάπως στο θέμα. Υπάρχει ένας τρόπος να αντιμετωπίσει κανείς το συνέδριο ενός πολιτικού οργανισμού. Να το δει σαν ένα αποκλειστικά εσωτερικό γεγονός, να εξετάσει τις εσωτερικές σχέσεις των στοιχείων που τον αποτελούν, να φανταστεί ένα συνέδριο σαν στιγμή ρύθμισης αυτών των εσωτερικών σχέσεων. Το επικείμενο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ αρκετές φορές έτσι αντιμετωπίζεται. Έτσι, η συζήτηση εύκολα πηγαίνει στα πρόσωπα, τις ομαδοποιήσεις, στα μικρογεγονότα και τις επιμέρους συγκρούσεις. Στο πώς θα αντιμετωπιστούν και τι θα κάνουν οι διάφορες συνιστώσες του φορέα, πώς θα καταγραφούν οι διάφορες τάσεις και ο συσχετισμός μεταξύ τους.
Υπάρχει κι ένας άλλος τρόπος
Ο λαϊκός ριζοσπαστισμός της μνημονιακής εποχής δεν θα ήταν δυνατόν να εκφράζεται σαν ευθεία γραμμή ή σε διαρκή άνοδο. Το πέρασμα από τον έναν κύκλο στον άλλο σημαδεύτηκε από σημαντικά γεγονότα και περάσματα σε νέα επίπεδα συνειδητοποίησης. Οι διπλές εκλογές του 2012 είχαν ξεχωριστή σημασία, ανέδειξαν την Αριστερά σε δύναμη διεξόδου από το καθεστώς των μνημονίων και μετατόπισαν την αναζήτηση λύσεων σε συνολικό πολιτικό επίπεδο. Άρα, μια ορισμένη «μετάθεση και ανάθεση στο πολιτικό» δεν μπορεί να χρωματιστεί μονοσήμαντα αρνητικά. Το ζήτημα είναι αν αυτή η μετάθεση αξιοποιείται και τροφοδοτείται για το πέρασμα σε ένα νέο ριζοσπαστικό κύκλο.
Η διαθεσιμότητα δεν μπορεί να περιμένει για πολύ και η ισορροπία δεν μπορεί να διαρκεί για πάντα. Αυτό είναι ένα αναγκαίο πρίσμα για να καταλάβουμε τους κινδύνους αλλά και τις αναγκαιότητες που υπάρχουν σήμερα. Ή θα γεννηθεί το νέο ή θα περάσουμε σε νέες αρνητικές ισορροπίες αλλά και τερατογεννέσεις. Υπήρχε περίπτωση το πολιτικό σύστημα και τα διεθνή κέντρα να περιμένουν με σταυρωμένα χέρια την Αριστερά το 27% να το κάνει 35; Κι όμως, ακόμα κι αν δεν ομολογούνται έτσι, στην πράξη τέτοιες αυταπάτες φαίνεται να καθορίζουν μια πορεία. Η ανασυγκρότηση επιχειρείται και οι εφεδρείες ετοιμάζονται σε διάφορους χώρους. Ο Σαμαράς συγκροτεί ό,τι μπορεί με μια δεξιά καθαρότητα, το «Κέντρο» δεν είναι εύκολη υπόθεση να ξαναγεννηθεί μέσα από μνημονιακές στάχτες, το φασιστικό έκτρωμα σταθεροποιείται στοχεύοντας κυρίως στα πιο πληβειακά στρώματα και στην επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτά. Αν σε αυτά προσθέσει κανείς την περίπλοκη κατάσταση σε γεωπολιτικό – εθνικό επίπεδο, το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο δύσκολο.
Τι κάνουμε;
Επιστρέφοντας στο προηγούμενο ερώτημα, ο απολογισμός σχετικά με το αν τροφοδοτήθηκε και αξιοποιήθηκε η δυναμική της προηγούμενης περιόδου για το άνοιγμα ενός νέου κύκλου είναι αρνητικός. Δεν μπορεί αυτό να κρυφτεί πίσω από τη θεωρία «όταν δεν υπάρχουν κινήματα πέφτουμε κι εμείς». Δεν μιλάμε για το ΣΥΡΙΖΑ του 4% που θα το κάνει 5% επειδή αναπτύχθηκε το κίνημα για το άρθρο 16. Η καθήλωση στις συνήθειες και τις ανάγκες μιας προηγούμενης περιόδου είναι αποκοιμιστική για το σημερινό ΣΥΡΙΖΑ. Η Αριστερά του 27% (σχηματικά αναφέρεται έτσι, δεν είναι το εκλογικό νούμερο το κυρίαρχο) έπρεπε να παίξει ένα διαφορετικό ρόλο στο άνοιγμα ενός νέου κύκλου.
Για να το κάνει αυτό προϋπόθεση θα ήταν πολιτικά να ανταποκρίνεται σε αυτά που μαζικά τίθενται ως ανάγκες και αιτήματα. Κατά δεύτερο, να προσπαθήσει να συμβάλλει στη δημιουργία πολιτικού κινήματος και ρεύματος ανατροπής του πολιτικού – μνημονιακού συστήματος και όχι να περιμένει την ισχυροποίηση κάποιων κοινωνικών αγώνων σαν εφαλτήριο δικής της εκλογικής ανόδου και φθοράς του αντιπάλου. Τρίτο, να οικοδομήσει ένα φορέα ικανό να παίξει ρόλο στην πορεία μετάβασης. Αυτό θα σήμαινε φορέας ανοιχτός, μαζικός, πιο λαϊκός, διαφοροποιημένος από τις κατεστημένες λογικές κομματικής συγκρότησης και όχι αναπαραγωγή υπαρκτών μοντέλων και, μάλιστα, μ’ έναν διχασμό στο εσωτερικό του και μάλιστα πάνω στη βάση μιας φτωχής και επιφανειακής πολιτικής αντιπαράθεσης, μακριά από τις πραγματικές αδυναμίες και τις ουσιαστικές προτάσεις επίλυσής τους.
Το Συνέδριο
Το Ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, παρά τα προβλήματα στον τρόπο και το χρόνο που γίνεται, θα μπορούσε να συμβάλει σε μια πορεία διαφορετική γύρω από –και αν στοιχειωδώς ισχύουν- τα παραπάνω προβλήματα; Δεν είναι εύκολο να απαντήσει κανείς θετικά. Μπορεί όμως να συμβάλει στο πώς θα απαντηθούν κάποια διλήμματα. Ή θα πάμε σε ένα συνέδριο χωριστικών καταγραφών, συζήτησης για οργανωτικές ρυθμίσεις με άρωμα επικοινωνίας, τη στιγμή που θα παραμένουν άθικτοι οι παράγοντες που γεννούν τα ελλείμματα του φορέα, συνέδριο μεταμορφισμού των παλιών δομών σε δήθεν νέες. Ή σε ένα συνέδριο που έστω να τείνει στην πιο ουσιαστική συζήτηση και να εκπέμπει μεγάλα μηνύματα σε τρεις κατευθύνσεις. Στην κοινωνία που δοκιμάζεται. Στα αγωνιζόμενα τμήματα, τα κινήματα, το λαϊκό ριζοσπαστισμό. Στο εσωτερικό του φορέα. Αλλά αυτά μπορούν να περιγραφτούν αναλυτικότερα σε επόμενο σημείωμα.
* Μέλη της απερχόμενης Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
