Εδώ και καιρό η τουρκική διπλωματία έχει δείξει τις προθέσεις της σχετικά με την Κύπρο, που δεν είναι άλλες, από τη βήμα-βήμα υπαγωγή του συνόλου του νησιού στον έλεγχο της Τουρκίας. Είτε μέσα από τη «λύση» των δύο κρατών, είτε μέσα από μια τουρκικών προδιαγραφών «λύση» ομοσπονδίας, το καθεστώς Ερντογάν θέλει να επεκτείνει την επιρροή του, και να κάνει πράξη τη δέσμευση να μεγαλώσει ως το 2023 την επικράτεια της Τουρκίας.
Κατά τη διάρκεια, της «άτυπης» Πενταμερούς Διάσκεψης της Γενεύης για το Κυπριακό, τον Απρίλιο, η τουρκική πλευρά έθεσε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, το πως σκοπεύει να κινηθεί. Εκεί αξίωσε την αναγνώριση του «ψευδοκράτους» ως προαπαιτούμενο οποιασδήποτε συνομιλίας, έθεσε στο τραπέζι τη «λύση» των δύο κρατών ως απειλή προς τους συνομιλητές της, δήλωσε πως αυτή θα προχωρήσει τα σχέδια πλήρους τουρκοποίησης του νησιού και περαιτέρω εδραίωσης του Αττίλα, ακόμη και αν όλοι οι άλλοι διαφωνούν. Τη γραμμή αυτή επιβεβαίωσε και με συμβολικές πράξεις ο ίδιος ο Ερντογάν. Ποιος ξεχνά τη φιέστα που έστησαν από κοινού Ερντογάν και Τατάρ, τον προηγούμενο Νοέμβριο, στην Αμμόχωστο, προαναγγέλλοντας τα επενδυτικά και κατακτητικά τους σχέδια για τα Βαρώσια;
Προσβολές και τετελεσμένα
Κάπως έτσι φτάσαμε και στις νέες προκλήσεις της 20ής Ιουλίου. 47 χρόνια μετά την εισβολή και κατοχή της μισής Κύπρου, Ερντογάν και Τατάρ, ανακοινώνουν την επέκταση του Αττίλα, στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου – και όχι μόνο. Κατά τη διήμερη επίσκεψη του στα Κατεχόμενα, με την ομιλία του κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής παρέλασης, αλλά και με δηλώσεις και δημοσιεύματα που ακολούθησαν, ο Ερντογάν περιέγραψε τις πολλαπλές στοχεύσεις του σχεδίου του. Ας δούμε λίγο κωδικά ποιες είναι αυτές:
– Πλήρης εδραίωση της τουρκικής παρουσίας στη Βόρεια Κύπρο, ολοκληρωτικός έλεγχος του πολιτικού συστήματος, παγίωση της τουρκοποίησης μέσω του εποικισμού, οικονομικός έλεγχος μέσω επενδύσεων της Τουρκίας στα Κατεχόμενα. Όλα τα παραπάνω, διαχρονικές επιδιώξεις, που γίνονται πράξει από το ‘74 και μετά, τώρα επιταχύνονται και μοιάζει να εκπληρώνουν τον στόχο τους. Επισφράγισμα οι εξαγγελίες του Ερντογάν για χρηματοδότηση της ανέγερσης νέων κυβερνητικών (νέο «προεδρικό» και νέο «κοινοβούλιο») και άλλων κτιρίων (μουσείο του Αττίλα, χώρους θρησκευτικής λατρείας κ.ά.) στα Κατεχόμενα, με τον ηγέτη του ψευδοκράτους Ε. Τατάρ να απαντά πως «είναι καθήκον μας να αγκαλιάσουμε ακόμη περισσότερο τη μητέρα πατρίδα Τουρκία».
– Εδαφική επέκταση του Αττίλα, με τετελεσμένα στην Αμμόχωστο. Η κατοχική διοίκηση προχωρά βήμα-βήμα στο άνοιγμα των Βαρωσίων, και την αλλαγή του στάτους κβο στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Ήδη έχει ανοίξει κομμάτι της περίκλειστης πόλης, σε επισκέπτες, που μπορούν πλέον να πηγαίνουν στους δημόσιους χώρους, ενώ στην ομιλία του πριν την παρέλαση της 20ής Ιουλίου, ο Τατάρ, ανακοίνωσε τα επόμενα βήματα, που προβλέπουν τον αποχαρακτηρισμό της περιοχής ως στρατιωτικοποιημένη ζώνη, και το άνοιγμα του δρόμου για την «αξιοποίηση» των περιουσιών, στα πλαίσια των επενδυτικών σχεδίων που ήδη έχουν εξαγγελθεί. Στα πλαίσια αυτά επανενεργοποιείται και η ονομαζόμενη «επιτροπή ακίνητης περιουσίας», στην οποία οποιοσδήποτε Ε/Κ, θα μπορεί να διεκδικήσει επιστροφή, αποζημίωση ή ανταλλαγή της περιουσίας του, αναγνωρίζοντας όμως την κατοχική διοίκηση, ενώ στον λόγο του Ερντογάν δεν έλειψαν και οι αναφορές για Τούρκους επενδυτές αλλά και πολίτες, που ήδη είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν περιουσίες και να εγκατασταθούν στο Βαρώσι.
– Τουρκικά τετελεσμένα στον διάλογο για Κυπριακό και Αν. Μεσόγειο. Ο Ερντογάν δεν θα μπορούσε να είναι πιο ξεκάθαρος, όταν δήλωνε, πως «δεν είμαστε διατεθειμένοι να χάσουμε άλλα 50 χρόνια. (…) Πλέον δεν θέλουμε να λέμε βορράς – νότος, λέμε Τούρκοι της Κύπρου». Η Τουρκία προσπαθεί με τετελεσμένα να επιβάλει την αναγνώριση της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ως κυρίαρχη οντότητα, ισότιμη με αυτή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πιστεύει πως, παρά τις προς ώρας ομόθυμες αντιδράσεις, με τον τρόπο αυτό, θα σύρει όλους τους συνομιλητές του σε ένα τουρκικών προδιαγραφών διάλογο αποδοχής των τετελεσμένων. Ενώ προφανώς το βλέμμα του είναι στραμμένο και στις συνολικότερες διευθετήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, στις οποίες διεκδικεί ρόλο ρυθμιστή.
Κινήσεις στο και πέντε
Έντονη διπλωματική κινητικότητα επέδειξε η Κυπριακή Δημοκρατία και ο πρόεδρος Αναστασιάδης, σαν απάντηση στις προκλήσεις Ερντογάν. Στις 21 Ιουλίου, συνεδρίασε το Εθνικό Συμβούλιο, για να χαράξει την εθνική στρατηγική απέναντι στις εξαγγελίες Ερντογάν, με επίκεντρο την περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου. Το Εθνικό Συμβούλιο επανέλαβε την κοινή θέση πως η αλλαγή του καθεστώτος τμήματος της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου από στρατιωτική σε περιοχή αστικής χρήσης, αποτελεί κατάφορη παραβίαση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και ειδικά των ψηφισμάτων 550 (1984) και 789 (1992) τα οποία καλούν για άμεση μεταβίβαση της περιοχής υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών. Ενώ παράλληλα προειδοποίησε πως η προσφυγή Ε/Κ στη λεγόμενη «επιτροπή ακίνητης περιουσίας» εγκυμονεί κινδύνους σε σχέση με τις γενικότερες στοχεύσεις της Τουρκίας.
Παράλληλα, από την πρώτη στιγμή ο ΥΠΕΞ κ. Χριστοδουλίδης, ενημέρωσε τους Ευρωπαίους διπλωμάτες στην Λευκωσία, ενώ είχε επίσης τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ε.Ε., Ζοζέπ Μπορέλ, και τους ομολόγους του της Ελλάδας και της Ρωσίας. Ενώ επίσης διάβημα απεύθυνε η Λευκωσία και προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Όσων αφορά την Αθήνα, μοιάζει να βολεύεται στο σχήμα, η Λευκωσία αποφασίζει, εμείς στηρίζουμε. Αυτό προφανώς δεν αποτελεέι πολιτική αποτροπής και προάσπισης των εθνικών μας συμφερόντων. Είναι άλλωστε εκπεφρασμένη η θέληση της ελληνικής κυβέρνησης για «ήρεμο» καλοκαίρι στο Αιγαίο, θυσιάζοντας γι’ ακόμη μια φορά την Κύπρο.
Καταδίκη στα λόγια από τους συμμάχους
Άμεσες ήταν και οι ανακοινώσεις διαφόρων χωρών που καταδίκαζαν την Τουρκία για τις νέες προκλήσεις και κυρίως για την απόφαση για τα Βαρώσια που αντιβαίνει της μέχρι τώρα αποφάσεις του ΟΗΕ, όπως η Ρωσία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος. Επικριτικός ήταν και ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. Ζ. Μπόρελ ενώ οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν τις κινήσεις της Τουρκίας «προκλητικές, απαράδεκτες και ασυμβίβαστες με τις προηγούμενες δεσμεύσεις τους να συμμετάσχουν εποικοδομητικά σε συνομιλίες για διευθέτηση».
Επεισοδιακή ήταν τέλος η συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο, μετά από πρόταση της προεδρεύουσας Γαλλίας, συζήτηση για το θέμα των τουρκικών προκλήσεων στην Κύπρο. Σε μια συνεδρίαση με έντονο παρασκήνιο, με επίκεντρο την άρνηση της Βρετανίας για ρητή αναφορά στις παραβίαση προηγούμενων ψηφισμάτων του ΟΗΕ από την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους, στο προσχέδιο που παρουσίασε, και με την πίεση της Κίνας, της Ινδίας και της Ιρλανδίας υπέρ της Κύπρου, το Συμβούλιο Ασφαλείας, επανεπιβεβαίωσε τη θέση του για το καθεστώς των Βαρωσίων, καταδίκασε «την ανακοίνωση στην Κύπρο από Τούρκους και Τουρκοκύπριους ηγέτες στις 20 Ιουλίου 2021 σχετικά με περαιτέρω εκ νέου ανοίγματος τμήματος της περιφραγμένης περιοχής των Βαρωσίων», ζήτησε την αντιστροφή των μέχρι τώρα τετελεσμένων για τα Βαρώσια, υπογράμμισε την ανάγκη «να αποφευχθούν περαιτέρω μονομερείς ενέργειες που είναι σε μη συμφωνία με τα ψηφίσματά του και θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις στο νησί».
Σε κάθε περίπτωση βέβαια, παρά την σημασία τους, τέτοιες καταδικαστικές αποφάσεις έχουν δείξει ότι δεν πτοούν την Τουρκία. Ειδικά όσο οι χώρες που τώρα τοποθετούνται «αυστηρά» απέναντι στις προκλήσεις, συνεχίζουν σε όλους τους άλλους τομείς να έχουν αγαστή συνεργασία με την Τουρκία, και να την θεωρούν αναντικατάστατο εταίρο. Λευκωσία και Αθήνα, μοιάζει να ικανοποιούνται από τις δηλώσεις και δεν ξεδιπλώνουν μια ευρύτερη στρατηγική αποτροπής νέων προκλήσεων, και αντιστροφής των τετελεσμένων. Μια τέτοια πολιτική θα απαιτούσε την αδελφοποίηση Ελλάδας-Κύπρου, τον κοινό αγώνα ενάντια στις αναθεωρητικές πολιτικές τις Τουρκίας στο ενιαίο μέτωπο Θράκη-Αιγαίο-Κύπρος-Αν. Μεσόγειος, την προσπάθεια να απομονωθεί και να πιεστεί η Τουρκία στην πράξη και όχι στα λόγια, για να επανέλθει στη διεθνή νομιμότητα. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η Τουρκία, θα συνεχίζει τα τετελεσμένα της, δημιουργώντας κάθε φορά, ένα όλο και πιο ευνοϊκό έδαφος για την προώθηση των νεο-οθωμανικών της βλέψεων.
