Το πρώτο εξάμηνο του χρόνου σημαδεύτηκε από αλλεπάλληλες ανατροπές στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ, Βόρειας και Νότιας Κορέας και Κίνας – ενώ ταυτόχρονα «παρεμβαίνουν», σε πιο χαμηλούς τόνους, η Ρωσία, η Ιαπωνία, η Ινδία και άλλες διεθνείς και περιφερειακές δυνάμεις. Από τις ανταλλαγές απειλών μεταξύ Τραμπ και Κιμ Γιονγκ-ουν, περάσαμε καταρχήν στην επίθεση φιλίας των Βορειοκορεατών προς το Νότο, η οποία κατέληξε στην πρώτη συνάντηση μεταξύ των ηγετών Βόρειας και Νότιας Κορέας και τη συμφωνία τους για ύφεση και συνεργασία. Ακολούθησε η δήλωση-έκπληξη του Τραμπ ότι προτίθεται κι αυτός να συναντηθεί με τον Κιμ Γιονγκ-ουν, αιφνιδιάζοντας ακόμη και στενούς συνεργάτες του. Έπειτα «διέρρευσε» η πληροφορία ότι ο νυν ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο είχε ήδη επισκεφθεί μυστικά την Πιονγκγιάνγκ για να προετοιμάσει μια τέτοια συνάντηση κορυφής.
Οι Βορειοκορεάτες ανταποκρίθηκαν με κινήσεις καλής θέλησης… ώσπου την προηγούμενη εβδομάδα ο Τραμπ ανέκρουσε πρύμνα. Συγκεκριμένα, σε επιστολή του προς τον Βορειοκορεάτη ηγέτη τον ενημέρωνε ότι αναβάλλει επ’ αόριστον την προγραμματισμένη για τις 12 Ιουνίου συνάντησή τους, «δεδομένης της εχθρότητας που έχετε εκφράσει πρόσφατα». Ως εχθρότητα εννοούσε τις κλιμακούμενες διαμαρτυρίες της βορειοκορεατικής κυβέρνησης για τις ασύμβατες με το υποτιθέμενο κλίμα ύφεσης δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων (μεταξύ των οποίων και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πενς) ότι «μπορούμε ανά πάσα στιγμή να ισοπεδώσουμε τον Βορρά»! Κι ενώ φαινόταν ότι η κορεατική κρίση τείνει προς νέο κύκλο έντασης, σημειώθηκε η τελευταία (μέχρι στιγμής) ανατροπή: την Τετάρτη ο Τραμπ δήλωσε ότι «οι προκαταρκτικές συνομιλίες φαίνονται να πηγαίνουν καλά» και δεν απέκλεισε να συναντηθεί τελικά με τον Κιμ Γιονγκ-ουν στην αρχικά προγραμματισμένη ημερομηνία.
Αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις, φανερές και μυστικές
Σχεδόν ταυτόχρονα με αυτήν την τελευταία στροφή 180 μοιρών, γνωστοποιήθηκε ότι βρίσκεται στη Νέα Υόρκη ο Κιμ Γιονγκ-τσολ, δεξί χέρι του Βορειοκορεάτη ηγέτη, που συναντήθηκε με τον ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο δύο φορές μέσα σε ένα 24ωρο – εξέλιξη που δείχνει ότι οι δύο πλευρές δεν εγκατέλειψαν τα σχέδια πραγματοποίησης του ιστορικού ραντεβού της 12ης Ιουνίου. Αυτός ο ανεμοστρόβιλος ανατροπών και ο οργιαστικός ρυθμός φανερών και μυστικών διαβουλεύσεων στο επίκεντρό του έχει ένα σκληρό παζάρι – με επίδικο το αν θα υποχωρήσει η Πιονγκγιάνγκ από την αξίωσή της να της παρασχεθούν απτές εγγυήσεις ασφάλειας πριν εγκαταλείψει οριστικά το πυρηνικό και πυραυλικό της πρόγραμμα, το οποίο θεωρεί παράγοντα αποτροπής μιας αμερικανικής επίθεσης.
Οι ΗΠΑ αξιώνουν πρώτα να παραδώσουν οι Βορειοκορεάτες τα ατού τους, κι έπειτα να σταματήσουν οι αμερικανικές κυρώσεις και απειλές. Ο Βορράς, από την πλευρά του, ζητά δεσμεύσεις ότι δεν θα εκδηλωθεί επίθεση των ΗΠΑ ή/και απόπειρα ανατροπής του Κιμ Γιονγκ-ουν, καθώς και πλήρη και αμοιβαία αποπυρηνικοποίηση της κορεατικής χερσονήσου (δηλαδή απόσυρση των αμερικανικών πυρηνικών όπλων που βρίσκονται στη Νότια Κορέα και «στοχεύουν» τον Βορρά). Η Ουάσιγκτον δεν θέλει ούτε να συζητήσει ιδίως το δεύτερο αίτημα, αφού στην πραγματικότητα οι εξοπλισμένες με πυρηνικά όπλα βάσεις της στην περιοχή στοχεύουν μάλλον το Πεκίνο… Ήταν χαρακτηριστική από αυτήν την άποψη μια δήλωση του ναυάρχου X. Χάρις, μέχρι πρόσφατα επικεφαλής των δυνάμεων των ΗΠΑ στον Ειρηνικό, που τώρα θα τοποθετηθεί πρέσβης στη Νότια Κορέα. Αφού τόνισε ότι «η πιο άμεση απειλή για εμάς είναι η Βόρεια Κορέα», πέρασε στην ουσία: «Εάν δεν προσέξουμε, η Κίνα θα πραγματώσει την ηγεμονία της στην Ασία. Πρέπει να συνεργαστούμε με το Πεκίνο όπου είναι δυνατόν, αλλά παράλληλα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τους αντιμετωπίσουμε όποτε χρειαστεί»…
Ένα σκληρό παζάρι βρίσκεται σε εξέλιξη – με επίδικο το αν θα υποχωρήσει η Πιονγκγιάνγκ από την αξίωσή της να της παρασχεθούν απτές εγγυήσεις ασφάλειας πριν εγκαταλείψει οριστικά το πυρηνικό και πυραυλικό της πρόγραμμα
Επεκτείνεται το μπρα ντε φερ μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ
Ήδη, όπως γράφαμε πρόσφατα, το Πεκίνο δύσκολα κρύβει τη δυσαρέσκειά του από την απόπειρα των ΗΠΑ να το αποκλείσουν από τις ανώτατου επιπέδου διαπραγματεύσεις για την κορεατική χερσόνησο. Η Κίνα θεωρεί ότι η άμεση γειτνίασή της με τις δύο Κορέες τις εντάσσει στο ζωτικό της χώρο, και προειδοποιεί ότι χωρίς αυτήν «δεν μπορεί να εδραιωθεί η ειρήνη». Κι όσο η Ουάσιγκτον το αμφισβητεί, τόσο ανεβαίνει το θερμόμετρο των σινοαμερικανικών σχέσεων: πέραν της κόντρας για τους προστατευτικούς δασμούς που επέβαλε ο Τραμπ στις εισαγωγές κινεζικών (και όχι μόνο) προϊόντων στις ΗΠΑ, αυξάνεται εκ νέου η ένταση και στη Νότια Σινική Θάλασσα. Μόνο στο τελευταίο δεκαήμερο σημειώθηκαν εκεί δύο επεισόδια κλιμάκωσης: το πρώτο έγινε γνωστό μετά από ανακοίνωση του κινεζικού Υπουργείου Άμυνας, ότι κινεζικά στρατηγικά βομβαρδιστικά τύπου Η-6Κ συμμετείχαν πρόσφατα σε ασκήσεις χρησιμοποιώντας ως βάση ένα από τα τεχνητά νησιά που έχει κατασκευάσει και εξοπλίσει το Πεκίνο στη διαφιλονικούμενη θάλασσα.
Το δεύτερο ήταν η απάντηση των ΗΠΑ: το περασμένο Σαββατοκύριακο δύο αμερικανικά πολεμικά σκάφη παρέπλευσαν μερικά από τα τεχνητά νησιά-βάσεις της Κίνας, προκαλώντας την οργή του Πεκίνου – που κατηγόρησε την Ουάσιγκτον για «παραβίαση της κινεζικής κυριαρχίας». Έτσι γίνεται αντιληπτό ότι οι διαρκείς αιφνιδιασμοί στο «κορεατικό» μέτωπο στην πραγματικότητα αφορούν μια πολύ ευρύτερη γεωπολιτική αντιπαράθεση. Η δε αλλοπρόσαλλη, από πρώτη ματιά, τακτική των ΗΠΑ (η Ιαπωνία είναι πολύ πιο «σταθερή» στην εχθρότητά της προς την Πιονγκγιάνγκ και το Πεκίνο) φαίνεται ότι ορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη αυτής της ευρύτερης αντιπαράθεσης. Ίσως ο Τραμπ να θέλει να κλείσει προσωρινά ένα μέτωπο, καθώς η υποχωρούσα ισχύς των ΗΠΑ δεν τους επιτρέπει πολλές ταυτόχρονες θερμές αντιπαραθέσεις μεγάλης κλίμακας. Αλλά την ίδια στιγμή δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει κενά που θα τρέξει να καλύψει η Κίνα, όπως ήδη κάνει. Οπωσδήποτε, η ειρήνη είναι το τελευταίο που απασχολεί όσους θεωρούν «ζωτικό χώρο τους» περιοχές της γης που βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ουάσιγκτον…
Όχι πια κράτος-παρίας;
Το συνήθως αργόσχολο αεροδρόμιο της Πιονγκγιάνγκ γνωρίζει μεγάλες δόξες τις τελευταίες εβδομάδες, τουλάχιστον όσον αφορά τις αφίξεις αεροσκαφών που μεταφέρουν ξένους αξιωματούχους. Καθώς η υψηλού ρίσκου στρατηγική του βορειοκορεατικού καθεστώτος φαίνεται να φέρνει αποτελέσματα, πολλοί σπεύδουν εκεί. Την αρχή έκανε ο Πομπέο τον Απρίλιο, με την επίσκεψή του να παραμένει μυστική όσο βρισκόταν σε εξέλιξη, και στόχο την προετοιμασία μιας πιθανής συνάντησης Τραμπ-Κιμ. Ακολούθησε στις αρχές Μαΐου ο Κινέζος ΥΠΕΞ Βανγκ Γι, που ανακοίνωσε ότι επίκειται και επίσημη επίσκεψη του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ. Τη σκυτάλη πήρε την περασμένη εβδομάδα ο Ινδός ΥΠΕΞ Βιτζάι Κουμάρ Σινγκ, με το ταξίδι του να προκαλεί αίσθηση λόγω των αραιών μέχρι τώρα επαφών μεταξύ Βόρειας Κορέας και Ινδίας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του ινδικού Τύπου, ο Σινγκ είχε στόχο να αποσπάσει τη διαβεβαίωση των Βορειοκορεατών ότι δεν θα συνεχίσουν να παρέχουν πυρηνική και πυραυλική τεχνογνωσία στο Πακιστάν, με αντάλλαγμα τη δέσμευση για ινδικές επενδύσεις. Το γαϊτανάκι των αφίξεων επισήμων συνεχίστηκε αυτήν την εβδομάδα με επίσκεψη του Ρώσου ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος συναντήθηκε και με τον ίδιο τον Κιμ Γιονγκ-ουν (βλ. φωτογραφία), μεταφέροντάς του πρόσκληση του Πούτιν να επισκεφθεί τη Ρωσία. Ο Λαβρόφ τόνισε «την πρόθεσή μας να συμβάλουμε ενεργητικά στην υλοποίηση των συμφωνιών μεταξύ της Σεούλ και της Πιονγκγιάνγκ». Όχι κι άσχημα για ένα κράτος που μέχρι χθες θεωρούνταν παρίας από τη λεγόμενη διεθνή κοινότητα!
