Βρέθηκα την προηγούμενη εβδομάδα στη Ρόδο και στο Καστελόριζο με το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης για μια σειρά δράσεων Φιλαναγνωσίας. Είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ πολλά σχολεία, να συμμετέχω σε ανοικτές εκδηλώσεις, να γνωριστώ με μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Στη Ρόδο τα πράγματα είναι πιο απλά καθώς είναι ένα μεγάλο νησί και οι δραστηριότητες στον χώρο του Πολιτισμού είναι ποικίλες και σημαντικές. Το γεγονός πως υπάρχει και το Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Αιγαίου παίζει κι αυτό πολύ σημαντικό ρόλο ώστε να γίνονται πολλές καινοτόμες δράσεις στον χώρο της εκπαίδευσης.
Στο Καστελόριζο, παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια δραστήρια δημοτική αρχή, ενώ τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται πολλές και σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, είναι προφανές πως αυτά δεν αρκούν.
Τα σχολεία του νησιού στεγάζονται σε ένα κοινό συγκρότημα και βεβαίως μας δόθηκε η δυνατότητα να γνωρίσουμε όλα τα παιδιά του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου.
Μας έκανε μεγάλη εντύπωση το γεγονός πως το απόγευμα που πραγματοποιήσαμε μια ανοιχτή εκδήλωση ήρθαν και πάλι όλα τα παιδιά του νησιού. Με τα μικρότερα έγινε ένα διαδραστικό παιχνίδι, ενώ τα μεγαλύτερα (Γυμνάσιο-Λύκειο) μαζί με εκπαιδευτικούς και γονείς συμμετείχαν σε μια συζήτηση που ξεκίνησε από το βιβλίο και την ανάγνωση για να φτάσει σε πολύ λεπτά όσο και σημαντικά θέματα της καθημερινότητας. Σημαντική σε αυτό η συμβολή της ψυχολόγου και συγγραφέως Δρος Εύας Στάμου που συμμετείχε στην ομάδα μας.
Με λύπη διαπίστωσα ότι κανένα από τα παιδιά του Λυκείου δεν σκέφτεται να επιστρέψει στο νησί, αν και όταν ολοκληρώσει κάποιες ανώτερες σπουδές ή φύγει για να εργαστεί κάπου αλλού… Πολλά τα αδιέξοδα ενός μικρού τόπου, μια ανάσα από την Τουρκία.
Τις ίδιες μέρες που πραγματοποιούσαμε τις δράσεις Φιλαναγνωσίας βρέθηκε στο νησί και μια άλλη ομάδα ανθρώπων: Η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δωδεκανήσου του υπουργείου Πολιτισμού, αρχαιολόγοι, συντηρητές, ένας τεχνίτης και συνεργάτες από την ομάδα diadrasis, οι οποίοι σε συνεργασία με τον Δήμο Μεγίστης βρέθηκαν εκεί για την υλοποίηση μιας δράσης ευαισθητοποίησης σχετικά με την προστασία και ανάδειξη των παραδοσιακών βοτσαλωτών δαπέδων του Καστελόριζου.
Τίτλος των δράσεων «βοτσαλάκι, βοτσαλάκι» και πραγματικά ένιωσα πως έτσι, βοτσαλάκι-βοτσαλάκι, θα μπορούσε κάτι να γίνει διαφορετικό. Χάρηκα που είδα ανθρώπους με γνώση και όραμα να στηρίζουν τη δημιουργία παιδιών και ενηλίκων, που υπό την καθοδήγηση του τεχνίτη που είχε έρθει από τη Ρόδο έφτιαξαν βοτσαλωτά και… φασολωτά (με μαύρα και άσπρα φασόλια) και μυήθηκαν σε αυτή την τέχνη. Παράλληλα έμαθαν τα τι και πώς της δύσκολης συντήρησης των βοτσαλωτών του νησιού.
Μια ολοκληρωμένη δράση, η οποία όμως δεν παύει να είναι ένα… βοτσαλάκι στη θάλασσα, όπως και η δική μας δράση Φιλαναγνωσίας. Διότι τέτοιου είδους προγράμματα κανονικά θα έπρεπε να είναι μόνο η αρχή μια πορείας.
Στη δική μας περίπτωση, με αφορμή την πλούσια συλλογή βιβλίων που υπάρχουν στο νησί καθώς γίνονται πολλές δωρεές ενώ οργανώνεται και Δημοτική Βιβλιοθήκη, θα έπρεπε να υπάρξει οργανωμένη στήριξη της ανάγνωσης. Με βιβλιοθηκάριο ο οποίος να έχει γνώση και εμπειρία, με τη στήριξη για συνεχείς επισκέψεις συγγραφέων, με σεμινάρια, αλλά και ταξίδια σε φεστιβάλ βιβλίου. Με ένα «Σπίτι του συγγραφέα», ώστε να προσελκύσει Έλληνες και ξένους ανθρώπους του βιβλίου. Και πολλά ακόμη που δεν χωρούν στα στενά πλαίσια αυτού του σημειώματος.
Όσο για τα βοτσαλωτά θα έπρεπε να προσληφθούν συντηρητές και τεχνίτες ώστε να μπορέσει να γίνει πραγματικά ολοκληρωμένη δουλειά. Θα μπορούσε να είναι και μια επαγγελματική διέξοδος για τα παιδιά του νησιού που θα ενδιαφέρονταν με δωρεάν επαγγελματικά εργαστήρια, ώστε οι ίδιοι οι νησιώτες να μπορέσουν να συντηρήσουν και να αναδείξουν τα βοτσαλωτά τους.
Από εκεί και πέρα, θα έπρεπε για τόπους σαν το Καστελόριζο, το οποίο είχε κάποτε 12.000 κατοίκους και στην απογραφή του 2011 δηλώθηκαν 492 κάτοικοι, να δοθούν κίνητρα για να προσελκύσουν μόνιμους κατοίκους και όχι απλώς τουρίστες.
Με την πλούσια ιστορία του θα μπορούσε να γίνει ένα σημαντικό επιστημονικό κέντρο…
Αλλιώς, ακόμη και οι σημαντικές και ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις που ήδη πραγματοποιούνται, μένουν απλώς πυροτεχνήματα. Σε εποχή κρίσης και ανεργίας, το επαγγελματικό-οικονομικό κίνητρο είναι καθοριστικό για να δώσεις ζωή σε έναν τόπο.
Να σημειώσω πως θα έπρεπε τέτοιες περιοχές να απαλλάσσονται και από τους έμμεσους φόρους, κάτι που θα βοηθούσε στη μείωση του κόστους ζωής και θα αποτελούσε και κίνητρο για την ανάπτυξη εμπορικών συναλλαγών. Οι πολύ χαμηλές τιμές στο γειτονικό Κας της Τουρκίας, οδηγούν στην εξαγωγή πόρων.
Μια Κυβέρνηση που θα σεβόταν τον εαυτό της θα έπρεπε να παλέψει με νύχια και με δόντια για ένα διαφορετικό φορολογικό καθεστώς.
Πάντως ακόμη κι έτσι, ελπιδοφόρες οι δράσεις που ζήσαμε στη μικρή αυτή κουκκίδα της Ελλάδας που συνεχίζει να αντιστέκεται.
