Με τη Δομή των Επιστημονικών Επαναστάσεων ο Τόμας Κουν έθεσε στην επιστημονική κοινότητα το εξής ερώτημα: Κατά πόσο το αποτέλεσμα ενός πειράματος επηρεάζεται από τη διεξαγωγή του ίδιου του πειράματος; Με τη μνημειώδη αυτή πραγματεία ο Κουν έκανε τους φυσικούς όλους του κόσμου να αναρωτιούνται για την «τιμιότητα» και την «ειλικρίνεια» των πειραμάτων τους. Αυτός ο προβληματισμός ήρθε στο μυαλό μου μετά την παράσταση Ο Συγγραφέας, του Κράουτς, που συστήνεται ως πειραματικό έργο από το Θέατρο του Νέου Κόσμου.
Κι αυτό γιατί έχω την εντύπωση ότι ο συγγραφέας «έκλεψε» λιγάκι στο πείραμα που αποπειράθηκε να κάνει. Πρόκειται για ένα έργο όπου τέσσερις ηθοποιοί βρίσκονται ανακατεμένοι με το κοινό σε δυο αντικριστές κερκίδες. Ο ένας παριστάνει το «θεατή», οι δύο τους «ηθοποιούς» και ο τέταρτος το «συγγραφέα». Συζητάνε για ένα έργο που έχει γράψει ο «συγγραφέας» με θέμα την ωμή βία. Οι δύο «ηθοποιοί» που είχαν παίξει στο έργο εξιστορούν πόσο πολύ πιέστηκαν ψυχολογικά για να ερμηνεύσουν τους ρόλους τους. Έβλεπαν βίντεο με βίαιες σκηνές πολέμου, ενώ ένας απ’ αυτούς αναγκάστηκε να πάει μέχρι και την εμπόλεμη ζώνη για να αποκτήσει καλύτερη άποψη. Ο Κράουτς επιχειρεί να διερευνήσει κατά πόσο αυτή η βία έχει μπει μέσα μας, είναι κομμάτι του εαυτού μας, συνυφασμένη με μια ηδονοβλεπτική διάθεση των ατόμων και της κοινωνίας και άρα την αφήνουμε να εκτυλίσσεται. Ενδιαφέρουσα ιδέα. Σημειώνω εδώ ότι τίποτα δεν παίζεται στη σκηνή. Οι τέσσερις ηθοποιοί απλώς αφηγούνται. Υποτίθεται πως καθώς η παράσταση τείνει προς το τέλος και η (πάντα εξιστορούμενη) κλιμακούμενη βία σοκάρει, οι θεατές θα έχουν την ευαισθησία να διακόψουν την παράσταση. Πράγματι, κάθε τόσο οι ηθοποιοί ρωτάνε «Είσαστε καλά; Να συνεχίσω;» Όμως, μια θεατρική παράσταση δεν είναι Μπιενάλε. Όπου αν δεν σου αρέσει ένα βίντεο αρτ, πας στο επόμενο. Περιμένεις καταρχήν να δεις τι θα γίνει στο τέλος. Και το κυριότερο, σέβεσαι τον κόπο των συντελεστών της και δεν τη διακόπτεις, ούτε αποχωρείς. Όσο κι αν θεωρείς ότι σοκάρεσαι ή θίγεσαι. Αυτό τουλάχιστον πιστεύω ότι απαιτεί μια ελάχιστη θεατρική παιδεία. Θυμάμαι στην έκθεση Destroy Athens υπήρχαν δύο πολύ σοκαριστικά βίντεο που ο κόσμος απέφευγε να δει. Στο θέατρο όμως; Παρ’ όλα αυτά η ένστασή μου δεν έγκειται σε τίποτα απ’ αυτά, αλλά στον άνισο και ανειλικρινή τρόπο με τον οποίο κλιμακώνεται η βία. Όταν η κοπέλα περιγράφει το βίντεο με τον άντρα που τον λιώνει ένα τανκ, ο θεατής το προσπερνάει. Υποτίθεται, κατά τον Κράουτς, ότι έχει εξοικειωθεί με την εικόνα. Ενώ όταν στο τέλος εξιστορείται μια σκηνή κακοποίησης βρέφους ο θεατής σοκάρεται. Επειδή δεν τη βλέπει αλλά φαντάζεται τη σκηνή. Άρα την έχει μέσα του. Άρα, φταίει αυτός. Η διαφορά, όμως, είναι ότι ενώ όλες τις υπόλοιπες σκηνές οι ηθοποιοί τις αφηγούνται σαν ένα παραμύθι, σαν μια εικόνα που είδαν στο δρόμο, στη τελευταία σκηνή με σβηστά τα φώτα, ο «συγγραφέας» υποβάλλει το κοινό φτιάχνοντας ατμόσφαιρα διηγούμενος την κάθε λεπτομέρεια ώστε αυτό, εκβιαστικά, να φανταστεί τη σκηνή. Τελικά οι τέσσερις πρωταγωνιστές αντιμετωπίζουν και αντιμετωπίζονται από το κοινό με κάποια αμηχανία. Και αυτό εισπράττει το κοινό φεύγοντας. Μαζί με μια αναποφάσιστη άποψη κι ένα σφίξιμο στο στομάχι. Και αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη επιτυχία.
