Το θέατρο για το γκρίζο αίμα

Του Δημήτρη Σεβαστάκη.

Πολλά κινηματογραφημένα ντοκουμέντα πλανάρουν πάνω στα τανκς του Συντάγματος, κατά την είσοδο της δικτατορίας, στην ελληνική σκηνή. Με την έλευση της δημοκρατίας το 1974, ο Καραμανλής από την Πλατεία Συντάγματος εκφώνησε τον πρώτο του λόγο. Εκεί παραληρούσαν τα ακροατήρια μπροστά στην «υπερπολιτική» δημοκρατία που εξέφραζε ή δύσηχη καραμανλική εκφορά. Στην πρώτη επίσημη επίσκεψή του στην Ελλάδα ο Μακάριος, μετά την τουρκική εισβολή, απευθύνθηκε στο δίκαιο, σε μια μανιασμένη και μαζική συγκέντρωση χιλιάδων πολιτών στην ίδια πλατεία. Στο Πολυτεχνείο ΄80, ομάδες της Εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς αποφάσισαν, κόντρα στο ρεύμα των μεγάλων φοιτητικών παρατάξεων, να συνεχίσουν την πορεία μέχρι την αμερικανική πρεσβεία αν και η κυβέρνηση Ράλλη την είχε απαγορεύσει. Η Πλατεία Συντάγματος έγινε το θέατρο καπνογόνων μαχών ανάμεσα στα ΜΑΤ, τους ξαναμμένους εξωκοινοβουλευτικούς και τις κοινοβουλευτικές αριστερές παρατάξεις. Εκεί, «άγνωστοι» δολοφόνοι έλιωσαν το κεφάλι του Κουμή και λίγο πιο κάτω της Κανελλοπούλου. Ήρθε το ΠΑΣΟΚ και η Πλατεία Συντάγματος άρχισε να γίνεται, πολιτικά, πιο φαντασμαγορική. Οι προεκλογικές συγκεντρώσεις  γίνονται πιο θεαματικές, πιο καλοφωτισμένες, πιο πυκνές στις εικονογραφικές και συμβολικές σημάνσεις τους. Μπιρσίμ ήταν το όνομα του σκηνοθέτη που εγκαινίασε το τηλεοπτικό, ως πολιτικό, γεγονός. Άλλαζαν τα κόμματα τόπους συγκέντρωσης, αλλά η τεχνική πολιτικής αναπαράστασης της Πλατείας Συντάγματος ήταν η κυρίαρχη: Οι μάζες των πολιτών, τα κινούμενα πλάνα, οι κόντρα φωτισμοί, οι σημαιοστολισμένη φουρτούνα του πλήθους, θέωναν τον ομιλητή, πολλαπλασίαζαν τον κόσμο, εξαφάνιζαν τις σκληρές ή διπρόσωπες πτυχές του πολιτικού λόγου. Ο Αβραμόπουλος, ως η επιτομή της απολίτικης αθηναϊκής χαράς, επέλεξε την Πλατεία Συντάγματος για το υψηλότερο χριστουγεννιάτικο δέντρο, για το στήσιμο του εξημερωμένου εθνικού φαλλού. Η Μπακογιάννη, ο Κακλαμάνης το ίδιο.
Η Πλατεία Συντάγματος κατακλύζεται από κορίτσια εταιριών κινητής τηλεφωνίας, από φτωχούς και χαμένους, από γκατζετάκηδες μαθητές γυμνασίου, από ομάδες διαμαρτυρίας, από άσπρους και παχουλούς των γύρω εταιριών και των τραπεζών, από κουρέλια κάποιας φάσης του ΠΑΣΟΚ, από συνταξιούχους νεοδημοκράτες, από επαρχιώτες της Ερμού. «Να καεί, να καεί, το μπουρδέλο η Βουλή», φωνάζουν πολλοί από τους εγγονούς αυτών που φυλακίστηκαν, που διώχτηκαν με το κλείσιμο της Βουλής το 1967.
Παράξενη γεωμετρία ο χώρος και ο ρόλος. Ο χώρος της Πλατείας Συντάγματος έγινε το εργαλείο της συντριπτικής του κατάλυσης από τους ίδιους τους πολιτικούς φορείς του. Σιγά-σιγά, η Πλατεία Συντάγματος καθιερώθηκε ως θεατρικός τόπος μιας ιδιόρρυθμης πολιτικής επίδειξης. Αποσυναρμολογήθηκαν τα συμβολικά και πολιτικά χαρακτηριστικά της πλατείας, δηλαδή η πολιτεία και η κοινωνία. Το Μνημόνιο Σύνταγμα, έγινε ο τόπος πυρπόλησης της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της Δημοκρατίας. Η νέα, διακηρυκτική Δημοκρατία, εξάλειψε κάθε δημοκρατικό νόημα. Το βιντεοσκοπημένο ντοκουμέντο πλανάρει, ξανά, πάνω στο καθολικό (αυτή την φορά) τανκ.

Σχόλια