Στις γκρίζες ζώνες των εκβιασμών, των τετελεσμένων και της υποχωρητικότητας
Παραθέτουμε μια συνοπτική αναφορά σε μερικά γεγονότα-σταθμούς μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τα οποία όρισαν τετελεσμένα και εν πολλοίς διαμόρφωσαν το πλαίσιο των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Τον Φεβρουάριο του ’75 ο Ντενκτάς κηρύσσει τα κατεχόμενα «Τουρκικό Ομόσπονδο Κράτος της Κύπρου», ενέργεια που καταδικάζεται με ψήφισμα του ΟΗΕ. Οι Τούρκοι αρχίζουν τον εποικισμό, ενώ οι εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι εξαναγκάζονται, με κάθε τρόπο, να εγκαταλείψουν τα Κατεχόμενα.
Τον Ιανουάριο του ’77 ο Μακάριος συναντιέται με τον Ντενκτάς στην «πράσινη γραμμή» της Λευκωσίας, παρουσία του γ.γ. του ΟΗΕ Κ. Βαλντχάιμ, όπου συμφωνείται να αρχίσουν διακοινοτικές συνομιλίες στο πλαίσιο μιας δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Τον Μάρτιο του ’78 Καραμανλής και Ετζεβίτ συναντιούνται στο Μοντρέ της Ελβετίας, όπου η Άγκυρα εγείρει απαιτήσεις για αφοπλισμό των νησιών του Αιγαίου. Παράλληλα ο Ντενκτάς καταθέτει στον ΟΗΕ σχέδιο «επίλυσης» του Κυπριακού που ουσιαστικά νομιμοποιεί τα τετελεσμένα και απορρίπτεται από τον Κυπριανού. Η συνάντηση του Μοντρέ δίνει πρόσχημα στους Αμερικανούς να επικαλεστούν «πρόοδο» στο Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά και να άρουν το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία.
Στις ελληνικές εκλογές του ’81 επικρατεί το ΠΑΣΟΚ και τον Μάιο του ‘82 ο Α. Παπανδρέου πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Κύπρο. Προβάλλει τη θέση για διεθνοποίηση του Κυπριακού, εφόσον δεν υπάρξει πρόοδος στις διακοινοτικές συνομιλίες, και διαχωρίζει το Κυπριακό από τα άλλα ζητήματα των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Το Φεβρουάριο του ’83 ο νικητής των κυπριακών εκλογών, Σπ. Κυπριανού, προσφεύγει στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ όπου υιοθετείται ψήφισμα (Μάιος ’83) για την αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής (για πρώτη φορά αναφέρονται κατοχικές και όχι ξένες δυνάμεις), την πλήρη αποστρατιωτικοποίηση του νησιού, την μη αποδοχή των όποιων τετελεσμένων της τουρκικής εισβολής, και καλεί τα δύο μέρη να μην προβούν σε μονομερείς ενέργειες που θα περιέπλεκαν το πρόβλημα. Ο Ντενκτάς αρνείται τη συμμετοχή του σε συνομιλίες και απειλεί ότι θα προχωρήσει στην ανακήρυξη «τουρκοκυπριακού κράτους».
Το καλοκαίρι του ’83, με πρωτοβουλία του γ.γ. του ΟΗΕ, Ξαβιέ Περέζ ντε Κουεγιάρ, εκπονείται σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού που συνίσταται στη δημιουργία μιας μορφής διζωνικής ομοσπονδίας. ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ (Γ. Κληρίδης) υποστηρίζουν ότι το σχέδιο πρέπει να γίνει αποδεκτό, ενώ ο Κυπριανού το απορρίπτει. Ο Ντενκτάς απορρίπτει το σχέδιο και απειλεί να ανακηρύξει το ψευδοκράτος του, στο βαθμό που ο Κυπριανού δεν συναντηθεί μαζί του να συζητήσουν για διζωνική ομοσπονδία.
Στις 15 Νοεμβρίου πραγματοποιεί τις απειλές του και ανακηρύσσεται η «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου». Παρά το νέο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας και την μη αναγνώρισή του (παρά μόνο από την Τουρκία), η ανακήρυξη του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους παγιώνει παραπέρα τα τετελεσμένα.
Τον Μάρτιο του 1987 η κρίση στις ελληνοτουρκικές θέσεις έφθασε στα όρια ένοπλης αντιπαράθεσης, όταν το τουρκικό πλοίο «Σισμίκ-1», συνοδευόμενο από τουρκικά πολεμικά, ξεκίνησε για να πραγματοποιήσει έρευνες έξω από την αιγιαλίτιδα ζώνη ελληνικών νησιών. Η κρίση εκτονώθηκε με την ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ Α. Παπανδρέου και Τ. Οζάλ, οπότε η Ελλάδα επαναδιατύπωσε τη θέση της για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μπαίνουν σε νέα φάση με τη συνάντηση Παπανδρέου-Οζάλ στο Νταβός της Ελβετίας, τον Ιανουάριο του ’88. Η συνάντηση κατέληξε στην προώθηση της συνεργασίας των δύο χωρών σε οικονομικά και πολιτιστικά θέματα, ενώ συμφωνήθηκε να καταγραφούν από επιτροπή εργασίας τα προβλήματα που θα αποτελέσουν αντικείμενο του ελληνοτουρκικού διαλόγου και να πραγματοποιηθεί επίσκεψη του Οζάλ στην Αθήνα.
Το 1993 εγκαινιάζεται το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου, με βάση το οποίο πραγματοποιούνται κοινές ασκήσεις των δύο χωρών.
Στις 8 Ιουνίου 1995 η τουρκική εθνοσυνέλευση εξουσιοδότησε την κυβέρνηση να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, για την αξίωση της Ελλάδας να υιοθετήσει η Τουρκία όσα προβλέπονται από το Διεθνές Δίκαιο.
Τον Ιανουάριο του 1996 έχουμε τη κρίση των Ιμίων. Οι δύο χώρες μετακινούν ναυτικές δυνάμεις γύρω από τα Ίμια, φτάνοντας κοντά στην ένοπλη σύρραξη. Τελικά, με την παρέμβαση του ΝΑΤΟ, και κυρίως των ΗΠΑ, η ένταση εκτονώνεται και οι δύο χώρες αποσύρουν τους στόλους τους. Ο Κ. Σημίτης ευχαριστεί τις ΗΠΑ. Νέα περίοδος για τις γκρίζες ζώνες και τις τουρκικές διεκδικήσεις.
Το 1997 η Κυπριακή Δημοκρατία γίνεται υποψήφια χώρα για ένταξη στην Ε.Ε.
Τον ίδιο χρόνο (1997) υπογράφεται η Συμφωνία της Μαδρίτης και η κυβέρνηση Σημίτη αναγνωρίζει «ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Τον Δεκέμβριο του ’99, στη Σύνοδο του Ελσίνκι, η ελληνική πλευρά γίνεται ο θερμότερος υποστηριχτής της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναγνωρίζει, παράλληλα, την ύπαρξη «συνοριακών διαφορών» με την Τουρκία στο Αιγαίο, μετατρέποντας έτσι τις τούρκικες διεκδικήσεις σε επίσημες «ελληνοτουρκικές διαφορές».
Το Νοέμβριο του 2002 ο Κ. Ανάν παρουσιάζει το πρώτο σχέδιο για το Κυπριακό. Στις διαπραγματεύσεις στη Λουκέρνη γίνονται δεκτές όλες οι ενστάσεις και οι τροποποιήσεις της τουρκοκυπριακής πλευράς και το τελικό σχέδιο διαγράφει ένα κράτος-έκτρωμα, νομιμοποιώντας και επιβραβεύοντας τα τετελεσμένα του Αττίλα.
Τον Δεκέμβρη του 2002 στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στην Κοπεγχάγη ορίζεται η 1η Μαΐου 2004 ως ημέρα όπου η Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι μέλος της Ε.Ε. Ο επίσημος πολιτικός κόσμος σε Ελλάδα και Κύπρο πανηγυρίζει το γεγονός θεωρώντας την ένταξη σαν πανάκεια για την επίλυση του «πολιτικού προβλήματος», ενώ οι ΗΠΑ πιέζουν για άμεση λύση.
Στις 24 Απρίλη 2004 ο κυπριακός λαός λέει «όχι» στο Σχέδιο Ανάν. Αρνείται να γίνει η Κύπρος προτεκτοράτο και να νομιμοποιήσει τη διχοτόμηση. Αρνείται να ξεχάσει τις βαρβαρότητες του Αττίλα, τους πρόσφυγες, τους αγνοούμενους, τους νεκρούς του.
