Ο Ελληνισμός της Ουκρανίας έπαθε πολύ μεγάλη ζημιά, ίσως ανεπανόρθωτη. Ελληνικά χωριά έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές σε σπίτια, δημόσια κτήρια, καταστήματα και υποδομές. Αρκετοί ομογενείς έχουν σκοτωθεί και τραυματιστεί και πολλοί περισσότεροι έχουν εγκαταλείψει τις πατρογονικές τους εστίες για άλλες περιοχές πιο ασφαλείς, προσωρινά ή μόνιμα κανένας δεν ξέρει. Αλλά υπάρχουν και χειρότερα. Για πρώτη φορά, από το 1778-9, που οι Έλληνες εξαναγκάστηκαν από την τσαρίνα Αικατερίνη Β΄, την αποκαλούμενη Μεγάλη, να εγκαταλείψουν την Κριμαία για να εγκατασταθούν στη στέπα της Αζοφικής, δέχονται ένα συντριπτικό πλήγμα διάσπασης και κατακερματισμού τους. Και είναι διπλό το πλήγμα. Γεωγραφικά, ο Ελληνισμός διαχωρίστηκε στα τρία. Ένα κομμάτι του βρέθηκε ξαφνικά στη Ρωσία. Άλλαξαν και οι κωδικοί στα τηλέφωνά τους. Οι ελληνικές κοινότητες της Κριμαίας (Γιάλτας, Θεοδοσίας, Ευπατορίας, Σεβαστούπολης, Κερτς, Στάρι Κριμ, Τσερνοπόλιε κ.λπ.) αποκόπηκαν και εντάχθηκαν στη ρωσική επικράτεια. Η σχέση με το κέντρο του Ελληνισμού, τη Μαριούπολη, έπαυσε. Ένα άλλο σημαντικό μέρος των ελληνικών χωριών και κοινοτήτων της ανατολικής Ουκρανίας βρίσκεται πλέον στις περιοχές που ελέγχονται από τους αυτονομιστές και ανήκουν στις δύο νεοσύστατες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονιέτσκ και του Λουγάνσκ (Ντονιέτσκ, Σταραμπέσεβο, Στίλα, Ραζντόλνιε, Χαρτσίσκ, Γκόρλαβκα κ.λπ.). Και ένα τρίτο παρέμεινε στην Ουκρανία (Μαριούπολη, Μπουγάς, Βολοντάρσκ, Μπερντιάνσκ, Στάρι Κριμ, Γιάλτα, Ουρζούφ κ.λπ.), ενώ μερικά από τα πιο πολυπληθή και δυναμικά ελληνικά χωριά βρίσκονται εγκλωβισμένα πάνω στη νέα συνοριακή γραμμή, κατειλημμένα από αντίπαλες στρατιωτικές δυνάμεις, υφιστάμενα συχνούς βομβαρδισμούς (Σαρτανά, Τσερμαλίκ, Κιρίλοβκα, Καράν κ.λπ.).
Εάν η σημερινή κατάσταση μονιμοποιηθεί, η διάσπαση αυτή θα οριστικοποιηθεί. Μία διάσπαση που έχει και την πολιτική της διάσταση, αφού πολλοί Έλληνες αναγκάστηκαν ή επέλεξαν να πάρουν θέση υπέρ του ενός ή του άλλου στρατοπέδου, δηλαδή, υπέρ της ακεραιότητας της Ουκρανίας, υπέρ της ένταξης στη Ρωσία ή υπέρ της αυτονόμησης της περιοχής του Ντονμπάς. Τουλάχιστον, μέχρι στιγμής, πλην ατομικών εξαιρέσεων, η διάσπαση αυτή δεν έχει εξελιχθεί σε ελληνικό εμφύλιο.
Με λίγα λόγια, ο Ελληνισμός, χωρίς να έχει την παραμικρή ευθύνη για τη διένεξη που διαλύει και παραλύει τη χώρα, έχει υποστεί ένα πολύ μεγάλο ρήγμα. Η ελληνική πολιτεία, επί χρόνια, ακολουθώντας υποτακτικά γραμμή σύμπλευσης με τη Δύση και αδιαφορώντας πλήρως για την τύχη του Ελληνισμού, παρακολούθησε τις εξελίξεις εξ αποστάσεως χωρίς καμία ουσιαστική παρέμβαση, όχι μόνο για την ανακούφιση των άμεσα πληγέντων και τη διασφάλιση διαφυγής των πιο αδύναμων και απειλούμενων Ελλήνων, αλλά και για τη διατήρηση της συνοχής τους σ’ αυτή την κρίσιμη φάση για το παρόν και το μέλλον του Ελληνισμού της Μαύρης Θάλασσας. Ένας πλούσιος, μοναδικός, με μεγάλο ιστορικό βάθος πολιτισμός αποσαθρώνεται κάτω από τα παγερά βλέμματα της ελληνικής πολιτείας, των κομμάτων, των μέσων μαζικής ενημέρωσης, του πνευματικού κόσμου, των ποντιακών συλλόγων, της κοινωνίας ολάκερης, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.
Στα χρόνια της παρακμής, που όλα διαλύονται και οι συνειδήσεις συμπιέζονται, είναι πολύ δύσκολο να φτάσει στις ελληνικές ψυχές το μπουκάλι με το SOS μήνυμα που ρίχτηκε από τους Έλληνες στην Αζοφική Θάλασσα!
Στέλιος Ελληνιάδης
