Με τη νέα εξωτερική πολιτική του Μπάιντεν οι ΗΠΑ ξαναπαρουσιάζονται με ένταση στο προσκήνιο της περιοχής, και μάλιστα με εντυπωσιακό τρόπο στέλνουν τα μηνύματά τους σε συμμάχους και ανταγωνιστές. Η Ελλάδα δεν αναβαθμίζεται, αλλά χρησιμοποιείται ως ορμητήριο στα στρατιωτικά σχέδια των ΗΠΑ και σαν μοχλός για την άσκηση πίεσης επί της Τουρκίας ώστε να γυρίσει στο μαντρί. Ο Πάιατ μοιάζει σαν να είναι ο κυβερνήτης της χώρας, αναμιγνυόμενος και διευθύνοντας 3-4 κρίσιμα υπουργεία, εποπτεύοντας το συνολικό έργο της κυβέρνησης. και βρίσκεται επιτόπου σε περιοχές και εκδηλώσεις αμέσου ενδιαφέροντος των ΗΠΑ (Ναυπηγεία Σύρου, Αλεξανδρούπολη, Ανδραβίδα, κι όπου αλλού χρειαστεί). Αλλά ας τα βάλουμε σε μια σειρά.
Ο νέος αέρας στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ
Τα δείγματα γραφής της κυβέρνησης Μπάιντεν στην εξωτερική πολιτική ήρθαν γρήγορα. Ενεργοποίηση του αμερικάνικου παράγοντα στα πεδία της Ευρώπης (πίεση στη Γερμανία κυρίως), εντυπωσιακή αναβάθμιση της Ιταλίας, αυστηροποίηση της γλώσσας προς Τουρκία, ένταση με τη Ρωσία, επαναδραστηριοποίηση του Ουκρανικού. Ο ίδιος ο Μπάιντεν πήρε μέρος σε συνεδρίαση της Κομισιόν, και διεύθυνε τις εργασίες των 4 χωρών (Αυστραλία, Ινδία, Ιαπωνία και ΗΠΑ) σε αντικινεζική τροχιά. Ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Μπλίνκεν ταξίδεψε σε Ευρώπη, τονίζοντας τη σημασία του ΝΑΤΟ. Όχι και λίγα για 3 μήνες…
Το νέο στοιχείο είναι το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τον ευρωπαϊκό Νότο (Ιταλία) και η πίεση προς τη Γερμανία, κυρίως με δηλώσεις για τον αγωγό φυσικού αερίου North Stream, δηλαδή τις σχέσεις Γερμανίας και Ε.Ε. με τη Ρωσία.
Όπως παρατηρεί ο έμπειρος Ιταλός διεθνολόγος Πιερλουίτζι Φαγκάν, από τη μέρα που ανέλαβε ο Μπάιντεν είχαμε σημαντικές εξελίξεις στην Ιταλία. Μια βδομάδα μετά τις 20 Ιανουαρίου πέφτει η κυβέρνηση του Κόντε. Με τη συμπλήρωση άλλων 3 εβδομάδων έχει ήδη αναλάβει πρωθυπουργός ο Ντράγκι, και ο Ντι Μάιο (ηγέτης των 5 Αστέρων) παραμένει υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας. Στη μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα Ρεπούμπλικα δημοσιεύεται την 1 Απρίλη κοινό άρθρο Μπλίνκεν και Ντι Μάιο με τίτλο «ΗΠΑ-Ιταλία, κοινές προκλήσεις», και σε 12 μέρες ο Ντι Μάιο είναι ο πρώτος ευρωπαίος υπουργός Εξωτερικών που επισκέπτεται επίσημα τις ΗΠΑ. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για τη Μεσόγειο και τη δέσμευση των δύο δυνάμεων για επίλυση καυτών προβλημάτων στην περιοχή.
Παράλληλα, η Ελλάδα χρησιμοποιείται από τις ΗΠΑ ως μοχλός για την άσκηση ορισμένης πίεσης προς την Τουρκία, ώστε να παραμείνει μέσα στο μαντρί της Δυτικής συμμαχίας. Μέχρι τώρα ο Μπάιντεν πιέζει την Τουρκία, αλλά και δεν θέλει να τη χάσει από τη γενική σκακιέρα. Σε αυτή την επιδίωξη εντάσσονται το τηλέφωνο στον Μητσοτάκη (ενώ μέχρι τώρα δεν έχει καμία επικοινωνία με Ερντογάν – αν και φημολογείται ότι θα πέσει τηλέφωνο μεταξύ τους), το πάγωμα των F35 προς την Τουρκία, οι στρατιωτικές ασκήσεις με συμμετοχή δυνάμεων που έχουν αντιθέσεις με την Τουρκία (άσκηση Ηνίοχος, από 13 χώρες: Γαλλία, ΗΠΑ, Καναδάς, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιορδανία, Η.Α.Εμιράτα, Ισπανία, Αυστρία, Ρουμανία, Κύπρος, Σλοβενία και Ελλάδα).
Σε ποιον αναφέρεται ο Δένδιας; 11 συναντήσεις με Πάιατ σε 1 χρόνο!
Σε αυτά τα πλαίσια και στους νέους ρόλους στην περιοχή έχει σημασία με ποιο τρόπο καταστρώνεται η ελληνική εξωτερική πολιτική. Οι συχνές επίσημες επαφές του αναβαθμισμένου Δένδια με τον Πάιατ (11 σε χρόνο: 6 το 2020 και 5 στους πρώτους 4 μήνες του 2021), όπου συζητούνται όλα τα κομβικά ζητήματα και δεν είναι απλά συναντήσεις αλληλοενημέρωσης, αποτελούν ένα τεκμήριο των εξαρτήσεων και των σχέσεων που υπάρχουν. Για να γίνει πιο καθαρό, ο Δένδιας συναντιέται με Πάιατ στις 13/4, στις 15/4 γίνονται οι δηλώσεις του στην Άγκυρα, και στις 21/4 ξανά συνάντηση με Πάιατ, όπου γίνεται ο απολογισμός της βδομάδας, των ταξιδιών, των συνομιλιών… Είναι μήπως ο νέος εκλεκτός για όσα έρχονται;
Για τους Αμερικάνους η Ελλάδα είναι οικόπεδο-πεδίο βολής και ελλιμενισμού. Θέλουν δεύτερη βάση στην Κρήτη, και πλήρη έλεγχο σε Αλεξανδρούπολη, Καβάλα, Βόλο, Ανδραβίδα και Άκτιο. Τώρα «παίζουν» Ελλάδα ως πίεση προς Τουρκία… αλλά αδιαφορούν για το μοίρασμα στα δύο του Αιγαίου, όπως και για την κυριαρχία της Κύπρου – φτάνει να ΝΑΤΟποιηθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο
Εν τω μεταξύ ο Πάιατ επιθεωρεί τη βάση της Ανδραβίδας, ανεβαίνει και σε ένα F16, ενώ λίγες μέρες πριν ο Μητσοτάκης είχε φιλοξενηθεί στο αμερικανικό αεροπλανοφόρο στη Σούδα. Για τους Αμερικάνους η Ελλάδα είναι οικόπεδο-πεδίο βολής και ελλιμενισμού. Δεν έχει σημασία ως οικονομικό κέντρο, ούτε προορίζεται για μεγάλες οικονομικές συναλλαγές. Οι ΗΠΑ θέλουν δεύτερη βάση στην Κρήτη, και πλήρη έλεγχο σε Αλεξανδρούπολη, Καβάλα, Βόλο, Ανδραβίδα και Άκτιο. Δεν θέλουν παρουσία των Ρώσων και Κινέζων στην περιοχή. Τώρα «παίζουν» Ελλάδα ως πίεση προς Τουρκία, κι όταν «ευθυγραμμίσουν» την Τουρκία παραχωρώντας της κάποια δώρα –σε βάρος της Ελλάδας– δεν θα ενδιαφερθούν για τον «πρόθυμο» σύμμαχό τους. Η Τουρκία έχει άλλη διάσταση… Για τους πραγματιστές Βορειοαμερικανούς δεν έχει καμία σημασία το μοίρασμα στα δύο του Αιγαίου, ούτε ενδιαφέρονται για καμία κυριαρχία της Κύπρου – φτάνει να ΝΑΤΟποιηθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Πρόσφατα πέφτουν στο τραπέζι από ελληνική πλευρά –σαν εναλλακτικές– να μπει η Κύπρος στο ΝΑΤΟ, οπότε όλοι οι «ενδιαφερόμενοι» (Τουρκία, Αγγλία, Ελλάδα, Κύπρος) θα είναι πλήρη μέλη του ΝΑΤΟ, και η συμμαχία κάτι θα κάνει…
Στην πενταμερή της Γενεύης, που γίνεται την άλλη εβδομάδα, οι ΗΠΑ θα είναι τυπικά απούσες, αλλά πάντα καραδοκούν.
Και οι Γερμανοί «φίλοι» μας;
Μετά από το μεγάλο πάρτι των χρόνων 2010-2020 με τα μνημόνια, τα ΤΑΙΠΕΔ, το αλυσοδέσιμο της Ελλάδας και το ξεκίνημα της «πράσινης ανάπτυξης» με κύριο μέτοχο μεγάλες γερμανικές εταιρίες, το τελευταίο διάστημα η Γερμανία έδειξε με έμφαση ότι το κύριο βάρος το δίνει στην επίτευξη ενός γερμανοτουρκικού άξονα. Εξ ου και οι πεισματικές προσπάθειες να μην υπάρξουν κυρώσεις προς την Τουρκία. Η Τουρκία, για να αντισταθμίσει κάπως την πίεση από τις ΗΠΑ, μετά τον Τραμπ έκανε ένα μεγάλο άνοιγμα προς την Ευρώπη και την Ε.Ε. Στη βάση μεγάλων αντιθέσεων ανάμεσα σε ΗΠΑ και Γερμανία, και δεδομένου ότι το άστρο της Μέρκελ δύει, η εξισορρόπηση των αντιθέσεων γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Η Ε.Ε. κρατά το χρηματοδοτικό εργαλείο (τα 700 δισεκατομμύρια), άρα οι μπίζνες και για την Ελλάδα θα γίνουν με αυτό (οι ΗΠΑ δεν δίνουν φράγκο). Αλλά οι αμερικανοί έχουν φουλάρει στην περιοχή και θέλουν να τροποποιήσουν τους συσχετισμούς στην Ευρώπη.
Ο Γερμανός πρέσβης στη χώρα μας προβαίνει σε διάφορα φάουλ με αναρτήσεις σε τουίτερ (που δείχνει κάποια δυσαρέσκεια). Όταν ρωτιέται για το γιατί δεν υπήρξε μήνυμα από Μέρκελ για το 1821 απαντά «εσείς γιατί καλέσατε τους Ρώσους;». Μοιάζει σαν να μην μπορούν να χωνέψουν οι Γερμανοί την τουλάχιστον «διφυή» εξάρτηση της χώρας από ΗΠΑ και Ε.Ε. Θα τα ήθελαν όλα δικά τους, χωρίς να μπορούν…
Συνωστισμός…
Στο Υπουργείο Αμύνης πηγαινοέρχονται πρεσβευτές χωρών και εκπρόσωποι διάφορων εταιριών, διότι οι παραγγελίες για το εξοπλιστικό πρόγραμμα ολοκληρώνονται τον Ιούνιο. Οι πρέσβεις της Ολλανδίας, της Ισπανίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας έχουν ήδη επισκεφθεί το Πεντάγωνο, ενώ πολλοί «ειδικοί» και εκπρόσωποι εταιριών προσπαθούν να πείσουν για τα «καλά» προϊόντα τους. Κι ενώ υπάρχει συνωστισμός, λίγο πριν τις τελικές αποφάσεις αντικαθίσταται ο μέχρι τώρα υπεύθυνος για τις παραγγελίες…
Σαν συμπέρασμα
Το δόγμα «ανήκομεν εις την Δύσιν» εδώ και καιρό θα έπρεπε να έχει τροποποιηθεί προς μια στρατηγική ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας σε κομβικούς τομείς. Όσοι κυβέρνησαν μόνο αυτό δεν έκαναν. Κι αν τους πέρναγε από το κεφάλι κάποια σκέψη, το ξεχνούσαν γρήγορα, αφού μηχανισμοί τους θύμιζαν πως δεν κυβερνούν τον τόπο.
Μια στρατηγική κατάκτησης βαθμών εθνικής κυριαρχίας και μια πολιτική ουδετερότητας σε έναν κόσμο που αλλάζει ριζικά θα βοηθούσαν περισσότερο μια πορεία της Ελλάδας σε μια περιοχή δύσκολη και καυτή. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι πιο ρεαλιστικό από την υποταγή και τη δορυφοροποίηση.
