Με επίκεντρο τη σύγκρουση γύρω από το σχηματισμό κυβέρνησης στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, εντείνεται ο αναβρασμός στα Δυτικά Βαλκάνια. Η εξέλιξη αυτής της σύγκρουσης μπορεί να εμπλέξει σαν ντόμινο όλες τις γύρω χώρες. Όπως έχουμε γράψει αρκετές φορές στον Δρόμο, επιδιώκεται απ’ όλες τις πλευρές μια νέα πολιτική διευθέτηση, τροποποιημένη βέβαια πρός όφελός τους. Είτε αυτές οι πλευρές είναι οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, είτε οι διάφορες τοπικές ελίτ που λειτουργούν ως τοποτηρητές τους. Βασικός μοχλός, για ακόμη μια φορά, οι άλυτες εθνοτικές διαφορές που άφησε πίσω της η βίαιη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας με πρωτοβουλία των ιμπεριαλιστών.
Επικίνδυνες έξωθεν παρεμβάσεις με αφορμή την ακυβερνησία στην ΠΓΔΜ
του Γιώργου Τζαφέρη
Στην ΠΓΔΜ η κατάσταση παραμένει έκρυθμη μετά την υιοθέτηση της πλατφόρμας των τριών αλβανικών μεινοτικών κομμάτων από τη φιλοδυτική Σοσιαλδημοκρατική Ένωση (SDSM), που της δίνει τη δυνατότητα να συγκροτήσει κυβέρνηση με την υποστήριξή τους. Μια πλατφόρμα που στην ουσία οδηγεί στην ομοσπονδιοποίηση του κράτους. Ο πρόεδρος Γκιόργκι Ιβανόφ, προερχόμενος από το φιλορωσικό εθνικιστικό σλαβικό κόμμα VMRO, αρνείται να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον ηγέτη της SDSM Ζόραν Ζάεφ (εκλεκτό της Δύσης και κυρίως της Γερμανίας) με αιτιολογία ότι η «αλβανική» πλατφόρμα αντίκειται στο Σύνταγμα. Ταυτόχρονα, ο επικεφαλής του VMRO και μέχρι πρότινος πρωθυπουργός Νίκολα Γκρούεφσκι κατηγορεί τον Ζάεφ ως όργανο του Τζορτζ Σόρος. Οι διαδηλώσεις και οι αντιδιαδηλώσεις είναι καθημερινές, και οι εμπρηστικές δηλώσεις όλων των πολιτικών παραγόντων είναι ενδεικτικές των προθέσεών τους. Το κόμμα της Δημοκρατικής Συμμαχίας των Αλβανών προτείνει δημοψήφισμα, το VMRO ζητά ξανά εκλογές, η συμμαχία των αλβανικών κομμάτων δεν κάνει βήμα πίσω από την πλατφόρμα και ανακοινώνει μαζί τον Ζάεφ πως θα σχηματίσουν κυβέρνηση ανεξαρτήτως εντολής από τον πρόεδρο της χώρας.
Η αντιπαράθεση δεν περιορίζεται όμως στο εσωτερικό της χώρας. Είναι πυκνές και οι παρεμβάσεις από το εξωτερικό: είτε από τις μεγάλες δυνάμεις που συγκρούονται στην περιοχή, είτε από γειτονικές χώρες που επιζητούν μερίδιο από την όποια ανακατανομή της πίτας. Άξιο απορίας πώς μια πολιτική κρίση σε ένα τόσο μικρό κράτος μπορεί να ξεσηκώνει τέτοια αναταραχή σε όλη την περιοχή, και να προκαλεί τόσο έντονη παρουσία των μεγάλων δυνάμεων, θα έλεγε κάποιος παρατηρητής. Όπως όμως λέμε και στον τίτλο μας, «εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε». Η συμπύκνωση πολλών και διαφορετικών αντιθέσεων των παγκόσμιων παιχτών της γεωπολιτικής σκακιέρας στη Βαλκανική χερσόνησο έρχεται από πολύ παλιά, και καλά κρατεί…
Κάθε γείτονας κι από ένα «όραμα»
Στην κρίση παρενέβη η βουλγαρική πλευρά, με το αδελφό κόμμα του VMRO να προτρέπει σε αντίσταση απέναντι στην αλβανική πλατφόρμα ώστε να μην διαλυθεί το κράτος, την πλειονότητα των κατοίκων του οποίου θεωρεί Βούλγαρους. Ο δε διευθυντής του Εθνικού Μουσείου Ιστορίας της Σόφιας συμπληρώνει πως «οι κάτοικοι της ΠΓΔΜ πρέπει να επιστρέψουν στις ρίζες τους, ώστε να συγκροτηθεί η Β΄ Μεγάλη Βουλγάρικη Αυτοκρατορία»! Η Τουρκία από την άλλη, αν και απασχολημένη μεταξύ άλλων στα νοτιοανατολικά σύνορά της, ποτέ δεν ξεχνά τις βλέψεις της προς τα Βαλκάνια. Έχοντας αναγνωρίσει εξαρχής την ΠΓΔΜ ως «Μακεδονία» (και επισημαίνοντάς το πάντα στα έγγραφα του ΝΑΤΟ) διοργανώνει στο Μοναστήρι εκδηλώσεις μνήμης για την αναγνώριση της προσφοράς του Κεμάλ…
Η αλβανική παρέμβαση ήταν σε πιο επίσημο επίπεδο. Ο Αλβανός πρόεδρος Έντι Ράμα επαναλαμβάνει όπου βρεθεί κι όπου σταθεί πως «είναι συνταγματική υποχρέωση της χώρας του η υπεράσπιση των αλβανικών πληθυσμών όπου κι αν βρίσκονται», ενώ ο Αλβανός πρωθυπουργός δηλώνει πως «η παραβίαση της συμφωνίας της Οχρίδας από τους Σλάβους είναι μια βόμβα που θα εκραγεί» αν δεν υιοθετηθεί η αλβανική πλατφόρμα. Συμπληρώνοντας με νόημα πως «η πλατφόρμα αυτή δεν είναι σκόρπιοι όροι, αλλά όραμα»! Μέσα σ’ όλα αυτά εμφανίζονται και οι οπλαρχηγοί της περιοχής, οι οποίοι έχουν δράσει στο παρελθόν ως πυροδότες. Ο νυν πρόεδρος του Κοσόβου και πρώην ηγέτης του UCK Χασίμ Θάτσι κάλεσε τους Αλβανούς «να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους» και να μην περιμένουν συμβιβασμό με τους Σλάβους. Την ίδια ώρα, στρατιωτική αντάρτικη μονάδα του UCK έκανε την εμφάνιση της στο Τέτοβο (πόλη της ΠΓΔΜ με αλβανική πληθυσμιακή πλειοψηφία) και δήλωσε πως είναι έτοιμη να πολεμήσει «για τη Δημοκρατία της Ιλλυρίας». Παρόμοιες δηλώσεις έγιναν και από το αλβανικό κόμμα PDIU που εκφράζει τους Τσάμηδες, απαιτώντας από την κυβέρνηση να στείλει στρατό στα σύνορα των δύο χωρών.
Συνεχίζεται η κόντρα Δύσης-Ρωσίας
Οι ανησυχίες και οι παρεμβάσεις όμως έρχονται και από τις μεγάλεις δυνάμεις. Οι γερμανικές εφημερίδες συγκρίνουν τον πρόεδρο της ΠΓΔΜ Ιβανόφ με τον… Μιλόσεβιτς, αναφερόμενες απαξιωτικά σε «πληθυσμούς των Βαλκανίων που δεν μπορούν αυτοκυβερνηθούν», και υποστηρίζουν με σταθερότητα –από την αρχή της κρίσης– τον «σοσιαλδημοκράτη» Ζάεφ. Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν, από την άλλη, βλέποντας να χάνει τα ερείσματά του σε Μαυροβούνιο και ΠΓΔΜ, ενισχύει την παρουσία της χώρας του στη Σερβία. Σε συνάντησή του με τον Σέρβο πρωθυπουργό Αλεξάνταρ Βούτσιτς κατηγόρησε το ΝΑΤΟ για την κατάσταση στην ΠΓΔΜ, μίλησε για κίνδυνο γενικευμένου πολέμου και, αφού επιβεβαίωσε την επίσπευση παράδοσης μαχητικών αεροσκαφών MIG, πυραυλικών συστημάτων και άλλου εξοπλισμού στο Βελιγράδι, ανέφερε και την ανάγκη παρουσίας «άμεσης επεμβατικής στρατιωτικής βοήθειας».
Η απάντηση δεν ήρθε, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, από το ΝΑΤΟ, αλλά από τον πρώην πρόεδρο του Μαυροβουνίου (χώρα που αναμένεται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ) και πρώην πιστό σύμμαχο της Μόσχας Μίλο Τζουγκάνοβιτς – ο οποίος δήλωσε πως «η Ρωσία συντηρεί ένα είδος πολέμου κατά της Ευρώπης και θέλει να διαλύσει την Ε.Ε.», καλώντας τη Δύση να βάλει φρένο στη ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια… Είναι δεδομένο πως τα Βαλκάνια θα απασχολούν την επικαιρότητα για πολύ καιρό ακόμη, δυστυχώς με αρνητικό τρόπο. Η μεγάλη γεωπολιτική σύγκρουση Δύσης-Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου, μπλεγμένη πια με την αβεβαιότητα που φέρνει η εκλογή Τραμπ για το ρόλο των ΗΠΑ σ’ αυτή, αλλά και οι προσπάθειες της Ε.Ε. (βλέπε Γερμανία) και της Τουρκίας να είναι παρούσες, έχει περιπλέξει ιδιαίτερα την κατάσταση. Και η απουσία λαϊκού κινήματος, η οποία θα επέβαλε άλλου είδους λύσεις προς όφελος των λαών που για χρόνια υπέφεραν από τον πόλεμο, δεν αφήνει πολλές ελπίδες στο άμεσο μέλλον.
Υπό την υψηλή αιγίδα της Ε.Ε.
Προχθές πραγματοποιήθηκε Σύνοδος Κορυφής των Δυτικών Βαλκανίων στο Σεράγεβο, με τη συμμετοχή των πρωθυπουργών της Αλβανίας, της Βοσνίας, του Κοσόβου (έγινε κι αυτό κράτος…), του Μαυροβουνίου, της ΠΓΔΜ και της Σερβίας. «Φυσικά» η σύνοδος τελούσε υπό την εποπτεία του εικονιζόμενου στη φωτό κομισάριου της Ε.Ε. Γιοχάνες Χαν, ο οποίος κάλεσε κράτη και… προτεκτοράτα να σχηματίσουν «έναν ενιαίο οικονομικό χώρο στα Δυτικά Βαλκάνια, ώστε σταδιακά να ενταχθούν στην εσωτερική αγορά της ΕΕ». Με τη σειρά τους, οι Βαλκάνιοι πρωθυπουργοί ζήτησαν από την Ε.Ε. «ένα καθαρό μήνυμα ότι επίκειται η ένταξη στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ώστε να ανακοπεί το ολοένα αυξανόμενο φιλορωσικό αίσθημα στους λαούς της περιοχής»! Αίτημα προς το οποίο επέδειξε κατανόηση ο επίσης παρών Ιταλός ΥΠΕΞ Αντελίνο Αλφάνο, που έχει μεταπηδήσει από την μπερλουσκονική Δεξιά στην κυβερνώσα Κεντροαριστερά… Ο Αλφάνο τόνισε ότι «οι βαλκανικές χώρες έχουν στρατηγική σημασία για την Ιταλία και για όλη την Ευρώπη», και επιβεβαίωσε ότι τον Ιούλιο θα πραγματοποιηθεί στην Τεργέστη συνάντηση κορυφής των Δυτικών Βαλκανίων με «ορισμένα κράτη μέλη της Ε.Ε.». Υποψιαζόμαστε ποια…
