Εμπλεκόμενος σε ιστορίες όπως η Ακαδημία και το ΕΚΕΘΕΧ έχω καταλήξει ότι η εντολείς μας και κάποιοι από μας δεν μένουμε στην ίδια χώρα. Αυτοί που σου δίνουν την εντολή να σχηματίσεις την ομάδα θεάτρου και χορού, να δημιουργήσεις το εθνικό κέντρο θεάτρου κ.λπ. και εσύ ή κάποιοι από σας που είστε εκεί, δεν μένετε στην ίδια χώρα. Αυτό έχει ενδιαφέρον να το μελετήσει κανείς, συστηματικότερα. Σε πόσες Ελλάδες μένουν οι Έλληνες, εντός Ελλάδος; Δηλαδή, να μελετήσει κανείς το φαινόμενο της ενδοκρατικής διασποράς. Γιατί μία από τις πτυχές της ιστορίας του πρώτου μέρους του βιβλίου που έκλεισε με την τρόικα είναι μήπως ότι με το ελληνικό κράτος, βάλαμε απλώς μια χλoμή σφραγίδα πάνω σ’ ένα φαινόμενο ενδοκρατικής διασποράς;
Μήπως να πρέπει να αρχίσουμε ξανά από την αρχή; Να το ξαναφτιάξουμε;
Προσωπικά, πιστεύω ότι αυτό το οικόπεδο έχει ένα άλλο μέλλον. Έχει ένα μέλλον που περνάει μέσα από το σχήμα της δεύτερης ευκαιρίας. Στην ουσία, για μένα, η Ελλάδα αυτό ζητάει σήμερα. Μια δεύτερη ευκαιρία. Αν σκεφτούμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι μία χώρα δεύτερης ευκαιρίας, για τους αποίκους εκεί, μπορούμε να σκεφτούμε ότι μπορεί να υπάρχει κι ένα άλλο σενάριο για την Ελλάδα.
Στην εφημερίδα Εποχή, το 1834, ο Χουρμούζης γράφει ότι «73.000 Έλληνες, Χίοι, Κυδωνιείς, Κρήτες πηγαίνουν στην Τουρκιά και παζαρεύεται να έρθουν ξένοι άποικοι στην Ελλάδα»! Πρόσεχε τι μεγάλος αριθμός για τα πληθυσμιακά δεδομένα της εποχής! Φέρναν ξένους να διοικήσουν, τους εγκαθιστούσαν εδώ και υπήρχε τρομερή μετανάστευση Ελλήνων προς την οθωμανική αυτοκρατορία!
Βέβαια! Και ο ίδιος ο Χουρμούζης, αφού έδωσε τη μάχη του ως πολιτικός, έφτασε να γίνει αντιπρόεδρος της Βουλής, κάποια στιγμή τα μάζεψε κι έφυγε στην Κωνσταντινούπολη.
Κι έχει πολύ ενδιαφέρον η επιμονή του Χουρμούζη. Είναι ένας αγωνιστής ο οποίος δεν υποστέλλει τη σημαία ποτέ. Ούτε κι όταν γίνεται βουλευτής.
Και μετά αναγκάζεται, αναγκάζεται στην κυριολεξία να φύγει, να πάει στην Κωνσταντινούπολη. Κι όπου, λέει, οι Τούρκοι, οι Οθωμανοί μάς φέρονται καλύτερα και μας δίνουν άσυλο, σε σχέση με το πώς μας φέρονταν στην Ελλάδα. Δεν είναι τρομερό;
Είναι τρομερό, κι αν σκεφτεί κανείς τι λέει στου Χατζηφράγκου ο Κοσμάς Πολίτης, ότι «με κάναν να έχω στην πατρίδα μου το αίσθημα του ραγιά», εδώ είναι ένας τόπος τραγικός.
