Συνέντευξη στον Σταμάτη Μαυροειδή. Οι αναγνώστες του Δρόμου γνωρίζουν τον Δημήτρη Σεβαστάκη μέσα από τις συχνές του παρεμβάσεις στις σελίδες της εφημερίδας. Εκείνο που δεν γνωρίζουν -ή έστω γνωρίζουν λιγότερο- είναι το ζωγραφικό του έργο. Μια καλή ευκαιρία, λοιπόν, άλλης ανάγνωσης του κόσμου, εξίσου πυκνής και ενεργητικής με τα γραπτά του κείμενα μας προσφέρει η έκθεση του ζωγράφου Σεβαστάκη, Νύχτα: ζωγραφική πάνω σε σκοτεινές σκέψεις που εγκαινιάζεται την Τετάρτη, 8 Ιουνίου, στο χώρο τέχνης William James (Υμηττού 64- Χολαργός). Αυτή η έκθεση ήταν και η αφορμή για τις παρακάτω σκέψεις που διατυπώθηκαν υπό μορφή ερωταποκρίσεων…
Ποιος είναι ο αισθητικός στόχος των σκοτεινών σας σκέψεων κ. Σεβαστάκη ή, αλλιώς, τι επιδιώκετε με τη ζωγραφική, μια ανακατασκευή του κόσμου που μας περιβάλλει;
Φυσικά αυτό επιδιώκω, μια ανακατασκευή, την αντικατάσταση. Ναι, θέλω να βρεθώ στη λαμπερή και ανυπόμονη χαρά του προφυλαγμένου, του συμφιλιωμένου με την κοινωνία. Η ζωγραφική πάντα λειτουργούσε ως αντίδικο μοντέλο στο πραγματικό. Ακόμα και οι πιο ρεαλιστικές σχολές, αναθεωρούσαν και διασκεύαζαν την πραγματικότητα. Η ζωγραφική έφερε την εκκοσμίκευση του υποκειμένου, μέσα όμως από μια θεμελιώδη ιδεολογική τροποποίηση. Οι ιδεολογικές κατασκευές, οι πεποιθήσεις στη ζωγραφική εκφράζονται με τα μέσα και τα εργαλεία της ζωγραφικής. Με τα σχήματα με τις χρωματικές φόρμες κ.λπ. Η ίδια η ζωγραφική τέλεση είναι στον πυρήνα της μια βαθιά τροποποιητική πράξη. Κάποιες πρώιμες αστικές θεωρήσεις, αλλά κυρίως η Αριστερά, υπήρξε ο ώριμος τρόπος οργάνωσης της συλλογικής επιθυμίας. Κατά τη γνώμη μου αποτέλεσε ένα εύκρατο πεδίο, μια συνθήκη, όπου μπορούσε να ανθίσει η ζωγραφική – πέρα από στρεβλώσεις και συστημικές παραποιήσεις. Η Αριστερά, ως επαναστατική συνθήκη, δημιούργησε το περιβάλλον ανάπτυξης μιας πνευματικής και αισθητικής βιοποικιλότητας. Δυστυχώς, η δομική κρίση αναθεωρεί και αποδομεί κάθε κώδικα και κυρίως διαλύει την οργάνωση της επιθυμίας. Αυτό είναι η αρχιτεκτονική της σκοτεινής σκέψης. Δεν μας περιβάλλει ο νέος κόσμος, μας περισφίγγει σε μια απολύτως μεθοδευμένη συντηρητική ακρότητα.
Μετριάζει την ανησυχία η καταφυγή στη ζωγραφική, ανοίγει κάποιες φωτεινές ρωγμές που να σας επιτρέπει να ισχυριστείτε ότι πλησιάζετε ή διακρίνετε το χαμένο κέντρο της σύνθεσης;
Το «κέντρο» της σύνθεσης συγκροτείται από την ιεραρχική οργάνωση των μερών του έργου, είναι δηλαδή ένα μορφικό και δομικό πρόβλημα, αλλά είναι και ένας τρόπος οργάνωσης του βλέμματος. Δεν κοιτάς αφηρημένα τον κόσμο αλλά προτάσσεις. Αυτό τον ενεργητικό τρόπο ανάγνωσης, τον δίνει η ζωγραφική – αν ο δέκτης, ο θεατής, έχει την ανάγκη να τον παραλάβει. Θα έλεγα ότι η ζωγραφική με βοηθάει να αντέχω και συγχρόνως με βυθίζει πιο πολύ στην οδύνη. Η τέχνη οδηγεί σε μια οδυνηρή ευεξία.
Θα προτιμούσατε μια ζωγραφική πάνω σε φωτεινές σκέψεις;
Θα ήθελα, όπως κάθε φυσιολογικός άνθρωπος, τη βαθιά χαρά και την ασφάλεια. Όχι μια ψευδαίσθηση. Η ζωγραφική, εξάλλου, δεν επιτρέπει τις ψευδαισθήσεις παρ’ όλο που συχνά μεταχειρίζεται εργαλεία οφθαλμαπάτης.
Κι επειδή η «νύχτα» (η κρίση) μοιάζει να απλώνεται, ποιος κατά την γνώμη σας θα πρέπει να είναι ο ρόλος της τέχνης και του καλλιτέχνη;
Η Νύχτα, ο τίτλος της έκθεσής μου, όντως είναι η παραβολή της κρίσης. Φοβάμαι και έχω αυτή την πικρότατη αίσθηση ότι δεν έχω κάνει αυτά που έπρεπε στη ζωή μου, ότι έχω σπαταλήσει κομμάτια ζωτικού χώρου και χρόνου σε περισπασμούς που δεν συνδέονται οργανικά μεταξύ τους. Πολιτική στράτευση, ζωγραφική, προσωπικά προβλήματα, επαγγελματική αδεξιότητα φτιάχνουν σε μένα μια πολυκερματισμένη ταυτότητα, χωρίς αίσθηση μέτρου ή έστω αυτοσυντήρησης. Αυτό το είδος ζωής και προσωπικών επιλογών, μέχρι πρόσφατα, πίστευα ότι αναπτύσσει τη φαντασία και τα νοήματα. Δεν είμαι σίγουρος πια. Ας πούμε, υπήρξαν γνωστοί μου που έκαναν πάντα την επιλογή του ισχυρού συμμάχου, που προέβλεπαν ποια «κατάσταση» θα έρθει αύριο στα πράγματα -για να την ακολουθήσουν- που έδιναν πάντα αυτό που ήθελε η συγκυρία και απολαμβάνουν καρπούς. Είναι μια επιλογή που αποφέρει. Δεν μπορώ να προτείνω σε κάποιον κάτι από το οποίο θα χάσει ή θα δυσκολευτεί. Φυσικά αν κρατηθείς έστω με αμφιβολίες, «έξω», χωρίς μεγάλες υποχωρήσεις, αποκτάς μια μεγάλη εσωτερική δύναμη, σθένος. Σου επιστρέφεται το ανυποχώρητο, αλλά παραμένεις άστεγος. Η στάση του καλλιτέχνη δεν μπορεί λοιπόν παρά να είναι παρηγορητική, δηλαδή πολιτική, αφού είναι καταδικασμένος να ζει στα διλήμματα.
