Ένα ιδιότυπο, σχετικά αθόρυβο μπρα ντε φερ βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ της κυβέρνησης και των τραπεζών με επίκεντρο τον τρόπο μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 85 δισ. ευρώ, που είναι το κεντρικό στοιχείο της δεύτερης μεταμνημονιακής αξιολόγησης. Ενώ το οικονομικό επιτελείο στις συναντήσεις του με τους εκπροσώπους των δανειστών προσπαθεί να αποσπάσει τη συναίνεσή τους στο σχέδιο μείωσης των κόκκινων δανείων που έχει προτείνει το Ταμείο Χρηματοπστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), οι τράπεζες κάνουν ένα συστηματικό lobbying υπέρ της πρότασης της Τράπεζας της Ελλάδας και του διοικητή της Γιάννη Στουρνάρα, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν την εύνοια του SSM (Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός) και του νέου επικεφαλής του, Αντρέα Ένρια, με τον οποίο οι τραπεζίτες συναντήθηκαν για πρώτη φορά χθες στην Αθήνα.
Επί της ουσίας τα δύο σχέδια δεν βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση και είναι πιθανό να συνυπάρξουν την προσεχή τριετία. Αλλά ενώ το κυβερνητικό σχέδιο στηρίζεται στην κρατική εγγύηση στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών με πρόθεση να αφεθεί ένα μικρό περιθώριο επιβίωσης των δανειοληπτών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, η πρόταση της ΤτΕ προκρίνει τη μεταβίβαση των κόκκινων δανείων σε εταιρεία ειδικού σκοπού που στην ουσία θα λειτουργήσει ως «εκκαθαριστής», σαρώνοντας τα περιουσιακά στοιχεία των δανειοληπτών. Κατά την πρόταση της ΤτΕ, η μεταβίβαση κόκκινων δανείων ύψους 40 δισ. ευρώ μαζί με αναβαλλόμενους φόρους των τραπεζών ύψους 16 δισ. ευρώ, θα ρίξει τον δείκτη των κόκκινων δανείων σε μονοψήφιο ποσοστό σε μια τριετία.
Διακριτικός εκβιασμός
Γύρω από την πρόταση αυτή οι τραπεζίτες ασκούν έμμεσα και διακριτικά έναν εκβιασμό: αν δεν τους απαλλάξουν οι δανειστές και η κυβέρνηση από υποχρεώσεις που οι ίδιοι δημιούργησαν την περίοδο της πιστωτικής φούσκας και οι οποίες δεν εξαλείφθηκαν έπειτα από τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις με χρήματα των φορολογουμένων, η στρόφιγγα του δανεισμού δεν πρόκειται να ανοίξει.
Κατά τις πληροφορίες η κυβέρνηση προτίθεται να ενδώσει στις πιέσεις του τραπεζικού καρτέλ, που πιθανότατα έχουν την εύνοια της ΕΚΤ και του SSM και κυρίως των funds τα οποία καραδοκούν για μαζικές πωλήσεις δανείων και πιέζουν τις τραπεζικές μετοχές μέσω του χρηματιστηρίου. Το οικονομικό επιτελείο προσανατολίζεται να υιοθετήσει την περίπου ταυτόχρονη και παράλληλη εφαρμογή των δύο σχεδίων, με στόχο να καμφθούν οι ενστάσεις των τραπεζιτών στο σχέδιο για την προστασία της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών με κόκκινα στεγαστικά δάνεια, δηλαδή το πλαίσιο που θα διαδεχθεί τον νόμο Κατσέλη. Η υπόθεση των κόκκινων δανείων, που είναι αναμφισβήτητα το κορυφαίο ζήτημα για τους δανειστές, θα επιχειρηθεί να κλείσει μαζί με τα προαπαιτούμενα της αξιολόγησης μέχρι την προσεχή συνεδρίαση του EuroWorkingGroup την Πέμπτη και σε κάθε περίπτωση μέχρι τις 15 του Φλεβάρη, ώστε να προλάβουν η Κομισιόν και το ΔΝΤ να συντάξουν τις εκθέσεις τους μέχρι τις 27 του ίδιου μήνα. Οι προθεσμίες αυτές είναι απαράβατες, αν πρόκειται να ληφθεί θετική απόφαση για την αξιολόγηση στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 11 Μάρτη.
Η δεύτερη μεταμνημονιακή αξιολόγηση ολοκληρώθηκε με μια τυπική ανακοίνωση των θεσμών και με μια διόλου τυπική και αρκετά βαριά λίστα εργασιών που πρέπει να ολοκληρώσει στις περίπου είκοσι επόμενες μέρες η κυβέρνηση. Σοβαρή πολιτική ανησυχία δεν υπάρχει, ιδιαίτερα μετά την υπερψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών
Αντιρρήσεις για μισθούς και ρυθμίσεις
Από τα λοιπά προαπαιτούμενα, το ενδιαφέρον των δανειστών συγκεντρώνει το ζήτημα της αύξησης του κατώτατου μισθού και της κατάργησης του υποκατώτατου για τους νέους κάτω των 25 ετών, στο οποίο το ΔΝΤ προβάλλει ισχυρές αντιρρήσεις, ενώ και οι θεσμοί της ευρωζώνης, δια του Μοσκοβισί, έθεσαν πλαφόν στη αύξηση. Ακόμη κι αν η κυβέρνηση προχωρήσει στη αύξηση από 1/2, όπως έχει δεσμευτεί, δεν αποκλείεται οι δανειστές να επιφυλάσσουν αρνητικό ή επιφυλακτικό σχολιασμό στις εκθέσεις τους που θα ακολουθήσουν.
Αντιρρήσεις διατυπώνονται και στη ρύθμιση των 120 δόσεων για τα χρέη προς τις εφορίες, η οποία προς το παρόν αναβάλλεται, ενώ η αντίστοιχη ρύθμιση των οφειλών προς τα ταμεία περνά ανώδυνα και προωθείται προς ψήφιση. Τίποτα παράδοξο σ’ αυτή τη διαφοροποίηση: οι δανειστές θέλουν το δημόσιο ταμείο να είναι αρκετά γεμάτο για να εισπράττουν τα δάνειά τους και απεχθάνονται την ιδέα μιας νέας ρύθμισης που μπορεί να αυξήσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία πάνω από τα 106 δισ. που είναι σήμερα. Αυτό καλύπτεται πίσω από την καθωσπρέπει φράση «κουλτούρα πληρωμών» που πρέπει να καλλιεργηθεί στους «κακοπληρωτές» Έλληνες φορολογούμενους. Και γι’ αυτό επιμένουν και στην ολοκλήρωση των διοικητικών αλλαγών στην ανεξάρτητη ΑΑΔΕ.
Για τον ίδιο λόγο οι δανειστές ενδιαφέρονται για τα ενδεχόμενα δημοσιονομικά ρίσκα που προκαλεί το θέμα των αναδρομικών σε μισθούς και συντάξεις για περικοπές που τα δικαστήρια κρίνουν παράνομες. Παρότι οι εκπρόσωποι των θεσμών αποδέχονται ότι οι δικαστικές αποφάσεις είναι «εξωγενής παράγοντας», ζητούν ωστόσο κοστολόγηση του ενδεχόμενου κόστους από μια εφάπαξ ή σταδιακή καταβολή των αναδρομικών.
Μετά τις Πρέσπες
Κατά τα λοιπά, η δεύτερη μεταμνημονιακή αξιολόγηση ολοκληρώθηκε με μια τυπική ανακοίνωση των θεσμών και με μια διόλου τυπική και αρκετά βαριά λίστα εργασιών που πρέπει να ολοκληρώσει στις περίπου είκοσι επόμενες μέρες η κυβέρνηση. Σοβαρή πολιτική ανησυχία δεν υπάρχει, ιδιαίτερα μετά την υπερψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών στις γνωστές συνθήκες πρωτοφανούς οξύτητας και πόλωσης. Από πολλές απόψεις, και ανεξάρτητα από το πώς αξιολογεί κανείς τη συμφωνία, η υπερψήφισή της χαρακτηρίζεται πολιτικός άθλος και αυτό βαραίνει στη στάση των δανειστών.
Εκτιμάται, λοιπόν, ότι, έστω και με κάποιες εκκρεμότητες στα προαπαιτούμενα, η έκθεση της Κομισιόν θα είναι γενικά θετική και η υποδοχή της από τους υπουργούς Οικονομικών στο Eurogroup συγκαταβατική, χωρίς να αποκλείονται αστερίσκοι από κάποιες κυβερνήσεις, ιδιαίτερα όσες βρίσκονται υπό την πίεση του εκλογικού κύκλου. Η θετική ολοκλήρωση της αξιολόγησης θεωρείται ζωτική για την εκταμίευση των 644 εκατ. ευρώ από τα κέρδη της ΕΚΤ και των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα. Το θέμα δεν είναι κυρίως ταμιακό, παρότι το ποσό δεν είναι αμελητέο, αλλά συμβολικό, διότι η αποδέσμευση αυτού του ποσού μαζί με τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους θα θεωρηθεί μήνυμα προς τις αγορές για να αξιολογήσουν θετικότερα τα ελληνικά ομόλογα και να επιτρέψουν στην κυβέρνηση να υλοποιήσει το πρόγραμμα του ΟΔΔΗΧ για έξοδο στις αγορές, πιθανότατα με την έκδοση πενταετούς ομολόγου για ποσό έως 3 δισ., μια και η έκδοση 10ετούς προς το παρόν αποκλείεται. Το κλίμα στις αγορές θεωρείται ευνοϊκό, όπως καταδεικνύουν επιτυχείς εκδόσεις «μεσογειακών» ομολόγων –στην Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία–, οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων πέφτουν αισθητά και η αγωνία της κυβέρνησης είναι να διατηρηθεί αυτό το κλίμα μέχρι και τον Μάρτιο που ολοκληρώνεται τυπικά η αξιολόγηση.
