ΚΕΙΜΕΝΑ: Βασίλης Ξυδιάς
Στον πόλεμο ενάντια στην κλιματική αλλαγή «τον κρίσιμο ρόλο θα τον παίξουν οι νέοι», οι οποίοι «θα πρέπει να επηρεάσουν τους πολιτικούς, ακόμα και αν δεν έχουν την ηλικία να ψηφίζουν»! …είπε το καλοκαίρι του 2017 σε βίντεο-συνέντευξή του στην ιστοσελίδα LADbible ο Αλ Γκορ – πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, δημιουργός του πολυπροβεβλημένου ντοκυμαντέρ «Μια Άβολη Αλήθεια» και αδιαμφισβήτητος αρχιερέας της κλιματικής ορθοδοξίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Και να που δύο χρόνια μετά, οι μαθητές, στους οποίους απευθυνόταν ο Αλ Γκορ, ξεσηκώνονται πράγματι σε όλο τον κόσμο, θυμωμένοι με τους «μεγάλους» που αδιαφορούν για την επερχόμενη καταστροφή. Θα κινητοποιούνται, λένε, μια μέρα κάθε βδομάδα. Ξεκίνησαν στο Βέλγιο Πέμπτη 10 Ιανουαρίου 2019 και τη δεύτερη βδομάδα η κινητοποίηση επεκτάθηκε στη Γαλλία. Έκτοτε συνεχίζουν σε διαρκώς αυξανόμενους αριθμούς. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περί τις 2.000 διαδηλώσεις σε περισσότερες από 125 χώρες, ενώ συγκεντρώσεις έγιναν την περασμένη εβδομάδα και σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Κρήτη και Κύπρο με την υποστήριξη οικολογικών οργανώσεων, όπως το WWF.
Κεντρική φιγούρα των κινητοποιήσεων είναι η 16χρονη Σουηδέζα μαθήτρια Γκρέτα Τούνμπεργκ, που το καλοκαίρι του 2018 ξεκίνησε μόνη της «σχολική απεργία για το κλίμα». Μια Παρασκευή αποφάσισε να μην πάει σχολείο και με ένα πανό διαμαρτυρίας κάθισε έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο. Έτσι απλά –διαβάζουμε στα μέσα ενημέρωσης– ξεκίνησε το #FridaysforFuture, το νέο παγκόσμιο κίνημα διαμαρτυρίας κατά της κλιματικής αλλαγής, το οποίο, όπως αποδεικνύεται, εκτός από τους συνομήλικους της Γκρέτα έχει αγγίξει και τις ευαισθησίες των αρχόντων του κόσμου τούτου
Πολλοί συντηρητικοί πολιτικοί σκανδαλίστηκαν με την ιδέα των χαμένων μαθημάτων, άλλοι βρέθηκαν μεταξύ ήξεις-αφήξεις. Όμως σημαίνοντες πολιτικοί ηγέτες υποστήριξαν τις κινητοποιήσεις. Δεν είναι μόνο ο Αλ Γκορ, που όπως είδαμε παραπάνω τις είχε προφητέψει. Είναι η Κριστιάνα Φιγκέρες, βασική αρχιτέκτων της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, ο Τζέρεμι Κόρμπιν στην Αγγλία, αλλά και η Άνγκελα Μέρκελ στη Γερμανία, που είπε ότι «πρόκειται για μια καλή πρωτοβουλία», συμπληρώνοντας πως «οι στόχοι για το κλίμα μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν υπάρχει στήριξη στην κοινωνία». Το ίδιο και ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντώνιο Γκουτιέρες, που δεσμεύτηκε να οργανώσει μια Σύνοδο Κορυφής των Ην. Εθνών για το κλίμα.
Αν και δεν μπορεί να έχει κανείς αμφιβολία για τα άδολα κίνητρα των μαθητών, είναι εντούτοις σαφές πως το κίνημα αυτό συμπίπτει τούτη την ώρα με τις επιδιώξεις της παγκοσμιοποιητικής πτέρυγας του διεθνούς κατεστημένου, τόσο σ’ αυτές καθεαυτές τις περιβαλλοντικές του πολιτικές, όσο και στον διμέτωπο αγώνα του εναντίον του δεξιού και αριστερού «λαϊκισμού»: α) εναντίον του Τραμπ και της αντιπεριβαλλοντικής πολιτικής του, β) εναντίον των Κίτρινων Γιλέκων και κάθε άλλης πιθανής λαϊκής αντίδρασης στα αντιδημοφιλή περιβαλλοντικά μέτρα. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων ξέσπασε σαν αντίδραση στον «περιβαλλοντικό» φόρο που επέβαλε η γαλλική κυβέρνηση στη βενζίνη. Και όλοι καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό θα ήταν για τις κυρίαρχες ελίτ να βρουν στο πλευρό τους ένα αντίθετο κοινωνικό κίνημα που να πιέζει για την εφαρμογή «αντιμολυντικών» μέτρων.
Ποια τροπή θα πάρουν τα πράγματα; Υπάρχει περίπτωση το κίνημα αυτό να ξεφύγει από την αγκαλιά του κυρίαρχου περιβαλλοντισμού; Δεν το αποκλείω, αλλά μένει να το δούμε.
Δημοκράτες και ορθολογιστές χωρίς δημοκρατία και ορθολογισμό
Μια σκέψη για την κλιματική αλλαγή
Αρκετά χρόνια τώρα προσπαθώ να καταλάβω τι συμβαίνει με την κλιματική αλλαγή και μελετώ ό,τι σχετικό πέφτει στην αντίληψή μου. Αν και δεν έχω καταφέρει να καταλήξω σε κάποιο ξεκάθαρο συμπέρασμα, οφείλω να πω πως δεν έχω πειστεί από τη θεωρία της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής· άποψη, που δεκαετίες τώρα προβάλλεται ομόφωνα από τον ΟΗΕ, τους περιβαλλοντολόγους, τις οικολογικές οργανώσεις, τα μέσα ενημέρωσης κ.ά. σαν ένα είδος «παγκόσμιας σταθεράς».
Υπάρχει επιστημονικός αντίλογος απέναντι στη θεωρία αυτή, που λέει με δυο λόγια: α) Ότι είναι παραπλανητικό το να μιλάμε για κλιματική αλλαγή σαν κάτι πρωτοφανές, αφού το κλίμα της γης δεν έπαψε ποτέ να αλλάζει, και μάλιστα με διακυμάνσεις πολύ μεγαλύτερες απ’ αυτές των τελευταίων δεκαετιών και με πολύ σοβαρότερες επιπτώσεις στις ανθρώπινες κοινωνίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επονομαζόμενη «Εποχή του Μικρού Παγετώνα» (Little Ice Age), που επηρέασε δραματικά την Ευρώπη μεταξύ 14ου και 19ου αιώνα. β) Ότι η κύρια αιτία για τις μεγάλες αλλαγές κλίματος, τόσο στο παρελθόν όσο και στις μέρες μας, είναι η ηλιακή δραστηριότητα (ηλιακές κηλίδες κ.λπ.), με δευτερεύουσες αιτίες τη μετατόπιση του άξονα της γης και τα ηφαίστεια, και όχι τόσο –ενδεχομένως και καθόλου– τα λεγόμενα «αέρια του θερμοκηπίου» (διοξείδιο του άνθρακα κ.ά.). Μια καλή σύνοψη του αντιλόγου αυτού μπορεί κανείς να βρει στο ντοκιμαντέρ «Η μεγάλη απάτη της πλανητικής υπερθέρμανσης” (The Great Global Warming Swindle) που προβλήθηκε το 2007 από το βρετανικό Channel 4 – κάτι σαν απάντηση στην «Άβολη Αλήθεια» του Αλ Γκορ.
Εννοείται πως τα αντιρρητικά επιχειρήματα δεν αθωώνουν τον σύγχρονο πολιτισμό για τον εν πολλοίς αντιοικολογικό χαρακτήρα του και για τις επιπτώσεις του στο φυσικό περιβάλλον και στη ζωή, μας κάνουν όμως προσεκτικούς στο να διακρίνουμε ό,τι επηρεάζει το κλίμα σε πλανητική κλίμακα με ό,τι συνιστά ρύπανση ή περιβαλλοντική καταστροφή σε τοπικό, εθνικό ή και σε διεθνικό-περιφερειακό επίπεδο. Διότι, ενώ εκ πρώτης όψεως θα φανταζόταν κανείς ότι οι τρόποι αντιμετώπισης της οικολογικής ανισορροπίας στα διάφορα επίπεδα είναι ίδιοι ή συμβατοί μεταξύ τους, τελικά, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί οι διάφορες πολιτικές, μοιάζει σαν να συμβαίνει το αντίθετο. Πολλές φορές τα μέτρα που λαμβάνονται ενάντια, υποτίθεται, στην κλιματική αλλαγή –όπως για παράδειγμα οι τεράστιες ανεμογεννήτριες που αλλοιώνουν τους ορεινούς όγκους– προκαλούν φοβερές περιβαλλοντικές καταστροφές σε τοπικό επίπεδο· καταστροφές τις οποίες παραβλέπουν σαν αναγκαίο «περιβαλλοντικό κόστος» όσοι προτάσσουν –ή υποκρίνονται ότι προτάσσουν–τη σωτηρία του πλανήτη.
Εν πάση περιπτώσει, θα περίμενα οι οπαδοί της κλιματικής ορθοδοξίας να επιδιώκουν τη συζήτηση χάριν και της επιστήμης, και του ορθού λόγου και της δημοκρατίας. Αντ’ αυτού όμως βλέπω πως, έχοντας στα χέρια τους όλα τα μέσα (πολιτικούς θεσμούς, χρηματοδότηση, προπαγάνδα), είτε αποσιωπούν εντελώς τον αντίλογο, είτε τον λοιδορούν αποκαλώντας τον «ψευδοεπιστήμη», την οποία ταυτίζουν με τον Τραμπ, τους διεθνείς «πετρελαιάδες» και –οπωσδήποτε– με τον λαϊκισμό. Όλα αυτά είναι κατά τη γνώμη μου αβάσιμα. Διότι συμφέροντα προφανώς και υπάρχουν, αλλά αυτά βρίσκονται πίσω και από τη μία και από την άλλη άποψη. Και θα έλεγα πως δεν μπορεί κανείς να δει ποια ακριβώς συμφέροντα ταυτίζονται με ποια άποψη αφού οι φοβεροί «μολυντές» (πετρελαιάδες κ.λπ.) είναι οι ίδιοι που προωθούν και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την Πράσινη Οικονομία γενικώς. Αλλά και από ιδεολογικοπολιτική άποψη είναι σαφές ότι και στα δύο στρατόπεδα υπάρχουν ταυτοχρόνως «αριστερές» και «δεξιές» εκφράσεις. Για παράδειγμα: δείτε, αν δεν το έχετε δει, το σατιρικό βιντεάκι «Save the Planet!» του George Carlin (υπάρχει και με ελληνικούς υπότιτλους). Επομένως το να ταυτίζονται όλοι όσοι έχουν αντιρρήσεις με την ακροδεξιά, τον ανορθολογισμό και τους μολυντές, δεν είναι κατ’ εμέ τίποτα περισσότερο από απλοϊκή και απλουστευτική προπαγάνδα.
Είπα και στην αρχή ότι μου είναι αδύνατον να παρακολουθήσω τα εκατέρωθεν επιχειρήματα από ένα επιστημονικό επίπεδο και πέρα. Βλέπω όμως τον ασφυκτικό έλεγχο που ασκείται τόσο επί της επιστημονικής κοινότητας, όσο και επί της κοινής γνώμης. Και αυτό με τοποθετεί ενστικτωδώς στην αντίθετη θέση απ’ αυτή της κλιματικής ορθοδοξίας.
