Του Στέλιου Ελληνιάδη, υποψήφιου βουλευτή Α’ Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ.
Την περασμένη Τρίτη, στον Κεραμεικό, συγκεντρώθηκαν άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών όχι μόνο για να ακούσουν την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, αλλά και για να δηλώσουν την παρουσία τους στη μάχη, για να συντονιστούν ξανά σε μία κοινή κατεύθυνση.
Στο πρόσφατο παρελθόν, αυτές οι μαζώξεις ήταν ανούσιες και υποτονικές. Αυτή τη φορά, η ατμόσφαιρα είχε ηλεκτρισμό. Οι παρουσίες δεν ήταν τυπικές, ρουτίνας και δημοσίων σχέσεων. Και οι κουβέντες που άνοιξα με μερικούς, μουσικούς, ζωγράφους, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, συγγραφείς, δημοσιογράφους και πανεπιστημιακούς, εμπεριείχαν τη συνέχειά τους.
Ενθαρρυμένος από το καλό κλίμα, έθετα ξανά και ξανά στους συνομιλητές μου το ερώτημα “Δεν αισθάνεστε την ανάγκη να ξεκινήσουμε ένα κίνημα πολιτισμού που θα ενισχύσει όχι μόνο τις τέχνες, αλλά και τη λαϊκή συμμετοχή και εγρήγορση”;
Οι απαντήσεις όλων ήταν καταφατικές, αν και ζητούσαν διευκρινίσεις, τι εννοώ ακριβώς.
Αυτό που ακούτε. Είμαστε μάρτυρες και διαμορφωτές μιας αλλαγής στην εξέλιξή της. Άλλα καταρρέουν και άλλα αναδύονται. Ας βοηθήσουμε να τελειώνουμε με το παλιό κι ας πρωτοστατήσουμε να γεννηθεί το καινούργιο. Ο παλιός πολιτικός κόσμος σάπισε, αλλά έχει ακόμα νύχια και τερτίπια για να κρατιέται στην εξουσία. Να του τα κόψουμε. Αγκιστρωμένος στην εξουσία εμποδίζει το καινούργιο να γεννηθεί. Εμποδίζει το φως να μπει. Δυσκολεύει τις μαμές να κάνουν τη δουλειά τους.
Οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών πρέπει να τινάξουν τη σκόνη από πάνω τους, να ξεμυτίσουν από τα καβούκια τους, να πάρουν πρωτοβουλίες, να ζυμώσουν τις ιδέες τους, να αξιοποιήσουν τις εμπειρίες τους, να ενισχύσουν τους νεότερους, να έρθουν σε ρήξη με ό,τι τους βόλεψε, με ό,τι τους ακύρωσε, με ό,τι τους απογοήτευσε.
Χρειαζόμαστε ψήφους, αλλά χρειαζόμαστε και ποιήματα, τραγούδια, παραστάσεις, αφίσες, απαγγελίες, ταινίες, συνθήματα, σκίτσα, γελοιογραφίες, πανό, εφημερίδες τοίχου, ιστότοπους, ποσταρίσματα και κάθε τι που δημιουργεί μια ιδέα, εμπεριέχει μια ιδέα ή μεταφέρει μια ιδέα. Κάθε τι που διευρύνει τα δίκτυα επικοινωνίας μας, κάθε τι που μας φέρνει πιο κοντά, ηλεκτρονικά ή, ακόμα καλύτερα, πρόσωπο με πρόσωπο.
Πολλά γίνονται, ακόμα σκόρπια. Η σύνθεση γίνεται από μόνη της, αλλά μπορούμε να την επισπεύσουμε, να την εμπλουτίσουμε, να την εκλαϊκεύσουμε, να τη διαδώσουμε. Να κάνουμε συνδυασμούς δράσεων. Μουσική με αλληλεγγύη, θέατρο με διαδήλωση, χορό με αφισοκόλληση. Και το βασικότερο: να μην περιοριστούμε στον πολιτισμό με τη στενή του έννοια. Όχι μόνο έργα τέχνης και προϊόντα διανοίας. Όχι μόνο μουσικές και θέατρα, ή σινεμά και ζωγραφική. Να δημιουργήσουμε ένα κίνημα πολιτισμού που θα αναφέρεται ευθέως σε αντιλήψεις, νοοτροπίες, συνήθειες και πρακτικές. Δεν υπάρχει πολιτισμός σε μία κοινωνία που κάθε χρόνο σκοτώνονται 2.500 άνθρωποι και τουλάχιστον άλλοι τόσοι μένουν ανάπηροι από υπερβολική ταχύτητα ή παραβίαση του “κόκκινου”. Δεν υπάρχει πολιτισμός όταν η ψυχαγωγία των πολιτών ορίζεται από τα σίριαλ, τις εκπομπές κουτσομπολιού, τα εμπορικά κέντρα και τα επώνυμα αξεσουάρ. Ο πολιτισμός της κουρελαρίας και της κατανάλωσης δεν συγκροτεί μία κοινωνία σκεπτόμενων και δημιουργικών ανθρώπων, που υπερασπίζονται την ομορφιά και αντιστέκονται στην εκμετάλλευση και την ταπείνωση. Οι λεπτές αποχρώσεις των ανθρωπίνων σχέσεων, η αγάπη, ο σεβασμός, η αλληλεγγύη, ο αλτρουισμός και η συντροφικότητα, πρέπει να βγουν από τα βιβλία και να γίνουν σημαίες που θα τις ανεμίζουν οι ψυχές μας. Οι γλάστρες στα μπαλκόνια και οι νεραντζιές στα πεζοδρόμια συνδέονται με την καθημερινή μας διάθεση, την καλημέρα στο γείτονα και τα ψώνια στο μπακάλικο της γειτονιάς.
Χρειαζόμαστε ένα κίνημα πολιτισμού που δεν θα νοιάζεται μόνο για την καλλιτεχνική του επάρκεια και αυτοτέλεια, αλλά και για τη μοναξιά και την εγκατάλειψη που κατατρώνε σαν σαράκι τις ψυχές.
Οι αρχιτέκτονες να κάνουν προτάσεις για την πόλη, πρακτικές και εφαρμόσιμες, επί τόπου. Ιδέες και σχέδια για τα ακάλυπτα οικόπεδα, τις προσόψεις των κτηρίων, τις άσχημες γέφυρες, τα ερειπωμένα σπίτια. Να προχωρήσει η ανταλλαγή αγαθών από πολυκατοικία σε πολυκατοικία και από γειτονιά σε γειτονιά, από τρόφιμα μέχρι έπιπλα και βιβλία. Να φτιάξουμε ομάδες ποδοσφαίρου και ομάδες ακτιβισμού. Ανοιχτά εργαστήρια γλυπτικής και δίκτυα διαρκούς ενημέρωσης.
Όλα μαζί, το ένα δίπλα στο άλλο, το ένα μέσα στ’ άλλο. Μέσα κι έξω από τα θέατρα, μέσα κι έξω από τα σινεμά, μέσα κι έξω από τις γκαλερί, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Να πηγαίνουμε στα σπίτια, να καλούμε τους γείτονες.
Η οικονομική κρίση, η κατάρρευση των βεβαιοτήτων και ο βραχνάς της επιβίωσης, ανατρέπουν όλα τα δεδομένα. Οι άνθρωποι τσακίζονται ψυχολογικά, μειώνονται κοινωνικά, θολώνουν διανοητικά. Το κίνημα πολιτισμού δεν μπορεί να αναπτυχθεί έξω και ανεξάρτητα απ’ αυτή την πραγματικότητα.
Ήδη γίνονται πολλά πράγματα σε όλη την Ελλάδα, αλλά ακόμα δεν είναι ορατός ο ιστός που τα συνδέει. Ούτε η συμμετοχή της κοινωνίας είναι ακόμα αισθητή. Αλλά το νιώθεις. Κάτι ψήνεται, κάτι προετοιμάζεται. Οι πολίτες ψάχνονται, επιθυμούν, ανοίγονται. Οι ακτιβιστές είναι κιόλας στο δρόμο. Οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών ας ανέβουν στον τροχό της αλλαγής, πετώντας τις σκούφιες τους, χωρίς προαπαιτούμενα και προκαταλήψεις. Ας πάρουν φωτιά οι συζητήσεις για το τι κάνουμε, με ιδέες ρεφενέ! Ή τώρα θα αλλάξουμε ή ποτέ!
