Η Αμερικανική Επανάσταση γέννησε ένα νέο έθνος. Είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις στην Ιστορία που συνέβη κάτι τέτοιο. Συνήθως τις επαναστάσεις τις έκαναν έθνη που προϋπήρχαν είτε για να απελευθερωθούν από κάποιον δυνάστη (Έλληνες), είτε για να αλλάξουν πολιτειακό status (Άγγλοι, Γάλλοι), είτε για να ολοκληρώσουν την εθνική τους ενοποίηση (Ιταλοί). Σε όλες όμως τις επαναστάσεις ο εθνικός και ο κοινωνικός χαρακτήρας της κάθε μίας συνδέονται διαλεκτικά. Από το Μεξικό έως την Ινδία και από την Κίνα έως τα κράτη της Αφρικής που διαδέχθηκαν την Αποικιοκρατία, οι επαναστάσεις και τα κινήματα είχαν και εθνικά, και κοινωνικά χαρακτηριστικά.
Η Αμερικανική Επανάσταση ξεκίνησε ως (επανα)στάση των αποίκων εναντίον του Στέμματος και της (όπως πάντα βίαιης Αγγλικής) οικονομικής καταπίεσης που υφίσταντο από την (υπερπόντια) αγγλική αριστοκρατία.
Οι περισσότεροι άποικοι, Αγγλοσάξωνες, φτωχοί, καταπιεσμένοι και κατατρεγμένοι στην Ευρώπη, βρήκαν στον Νέο Κόσμο τη Γη της Επαγγελίας, όπου επί δύο περίπου αιώνες προσπαθούσαν να στήσουν τη νέα τους ζωή δημιουργώντας έτσι ένα εντελώς νέο τρόπο ύπαρξης, συνύπαρξης και σκέψης. Ήταν η εποχή των Πιονέρων που διήρκησε, εξαπλούμενη προς την Άγρια Δύση και μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο (1860-65) ακόμη και έως την εκπνοή του 19ου Αιώνα.
***
Την εποχή της Επανάστασης Άγρια Δύση ήταν ακόμα, η Πολιτεία της Πενσυλβάνια –λόγου χάριν– και ό,τι απείχε λίγα χιλιόμετρα δυτικώς της Ανατολικής Ακτής – στην ενδοχώρα.
Η συνειδητότητα της γέννησης ενός νέου έθνους ήταν άμεση (μόνον οι Άγγλοι δεν το κατάλαβαν και επιχείρησαν την ανάκτηση των 13 απείθαρχων Πολιτειών με πόλεμο τη δεύτερη δεκαετία του 19ου Αιώνα). Οι Αμερικανοί είχαν εν τω μεταξύ γεννηθεί και ενδυναμούμενοι συνεχώς από νέα κύματα μεταναστών εξ Ευρώπης (Γερμανοί, Ιταλοί, Νορβηγοί, Ιρλανδοί και πολλοί άλλοι), επεκτείνοντο προς την Άγρια Δύση με τον πιο άγριο τρόπο.
Η σφαγή και ο εξανδραποδισμός των Ινδιάνων, η διαρκής αλληλοσφαγή των εποίκων, η καταπάτηση, η αρπαγή και η καταλήστευση έφεραν τους Αμερικανούς έως τη Δυτική Ακτή στο πλαίσιο μιας ξέφρενης εποποιίας του καπιταλισμού, με τον σιδηρόδρομο, τον τηλέγραφο, τον στρατό, τα κοπάδια, τις εξορύξεις και τους διαρκείς πολέμους, ανάμεσά τους και ο πιο άγριος Εμφύλιος όλων των εποχών, από πλευράς νεκρών, τραυματιών και αναπήρων.
Όλα αυτά περιγράφονται από την αμερικανική λογοτεχνία και κυρίως τον αμερικανικό κινηματογράφο, είτε μέσα από εξιδανικευμένες ιστορίες (όπως τα περισσότερα γουέστερν), είτε μέσα από σκληρές και ειλικρινείς προσεγγίσεις, κυρίως τα νεότερα χρόνια. Η γέννηση, ας πούμε, της Νέας Υόρκης περιγράφεται ως το αποτέλεσμα μιας αιμοσταγούς διαμάχης των συμμοριών (που κράτησε, με μεταμορφισμούς, επί δεκαετίες). Η διαδρομή από τον Μπίλυ δε Κιντ έως τον Αλ Καπόνε κι από ’κει έως τον Μακάρθυ διασχίζει το Αμερικανικό υπαρξιακό από τη Φλώριδα έως το Όρεγκον κι από τη Βόρεια Καρολίνα έως το Τέξας ή το Σαν Φρανσίσκο.
***
Η ηρωική εποχή των Πιονέρων με το τσεκούρι, το πιστόλι και το άροτρο έφθασε έως τις μέρες μας με τη Γουόλ Στρητ, τα Κραχ και τους ανεξάντλητους πολέμους. Το ωραίο είναι ότι με όλα αυτά η Αμερική δημιούργησε εκτός από τον οικονομικό και πολιτικό ιμπεριαλισμό
και έναν πολιτισμικό ιμπεριαλισμό, σχεδόν το ίδιο θανάσιμον! Και λόγω της προπαγάνδας που εκπέμπει και λόγω της ειλικρίνειας που διαθέτει – κανείς δεν έχει περιγράψει καλύτερα από τους Αμερικανούς την Αμερικανική θηριωδία. (Για παράδειγμα, αν οι Σοβιετικοί είχαν περιγράψει οι ίδιοι τη δική τους παθολογία, ίσως και να μην είχαν καταρρεύσει.)
Το παζλ των Αμερικανών: πάμπλουτοι, πάμπτωχοι, λευκοί, Αφροαμερικανοί, Λατίνοι (νέοι και παλιοί), Ασιάτες, πλούσια περιφρουρούμενα προάστια και γκέτο, πυκνοκατοικημένες πόλεις και αραιοκατοικημένες τεράστιες εκτάσεις, «κόκκινοι σβέρκοι» και woke υστερικοί, πιστολάδες και φοβισμένοι, άνθρωποι που εκτιμούν τις κοινότητές τους και άνθρωποι περιθωριοποιημένοι ακατάγραπτοι, άστεγοι και λειτουργικά αναλφάβητοι – ένα παζλ έτοιμο να εκραγεί. Που ασφυκτιά κάτω από τη «Σιδερένια Φτέρνα» μιας ομοσπονδιακής και αδιάφορης γραφειοκρατίας και από ένα διεφθαρμένο πολιτειακό και πολιτικό σύστημα – ένα παζλ που προκαλεί δέος στους πάντες (και στον εαυτό του).
***
Ήμουν στην Αμερική λίγο καιρό πριν, στη Βοστώνη. Στα κάμπους των Πανεπιστημίων κυκλοφορούν σκιουράκια, ενώ δυτικώς της πόλης, λίγα χιλιόμετρα, ζουν τα δάση που περιέγραψε η Αμερικανική ρομαντική λογοτεχνία, όπως με «τον τελευταίο των Μοϊκανών», αλλά και το νυστέρι του Τζακ Λόντον ή του Τζον Στάιμπεκ ή του Χάμετ, ή του Σκορτσέζε και τόσων άλλων.
Ήδη από το 1987 που επισκέφθηκα για πρώτη φορά τις ΗΠΑ (Νέα Υόρκη και Ουάσινγκτον) ένιωσα ότι η Αμερική ζει περικυκλωμένη από τους πολέμους που έχει εξαπολύσει και εξαπολύει ανά την Υφήλιο. Ένιωσα επίσης τη διαρκή εσωτερική εμπόλεμη κατάσταση μιας κοινωνίας αγρίως ταξικής, αλλά και πολυπολιτισμικής, όπου ο κάθε πολιτισμός ή ωσμώνεται επιφανειακά με τον άλλον ή τον απορρίπτει, περιμένοντας την επικράτηση του δικού του μοντέλου.
…………….
Η συνύπαρξη των καταγωγών, οι οικονομικές προσδοκίες και οι κοινωνικές συμπεριφορές αποτελούν μια επιφανειακή κρούστα που γυρεύει αφορμές για να ραγίζει.
***
Οι ΗΠΑ δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα νέο έθνος που γέρασε νωρίς, αλλά ένα έθνος που δεν μπορεί να ενηλικιωθεί. Διότι σε αυτό το έθνος, από γενέσεώς του, ο λαός δεν απέκτησε ποτέ σημαίνοντα λόγο για τη διαμόρφωσή του.
ΣΤΑΘΗΣ Σ.
13•XI•2024
