Γράφει η Μαρία Πλευράκη
Επισκέπτρια Υγείας ΠΓΝ Αττικόν
Η τρίτη ηλικία αποτελεί μια κατηγορία πληθυσμού με αυξημένες ανάγκες, που χρήζουν ιδιαίτερης προσέγγισης και ευαισθησίας. Συνοδεύεται, δε, από μια σειρά αλλαγών, βιολογικών, ψυχολογικών, κοινωνικών, ικανών να επηρεάσουν τη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής των ηλικιωμένων.
Αντίθετα με την «ευαισθησία» των προβιομηχανικών κοινωνιών, που τοποθετούσαν τους ηλικιωμένους στο επίκεντρο της κοινωνικής ζωής, στη σημερινή κοινωνία, η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, και μια σειρά μέτρων και παραλείψεων, οδηγεί τους ηλικιωμένους σε κοινωνικό αποκλεισμό, αφαιρώντας τους το δικαίωμα στην αξιοπρεπή διαβίωση. Η σύγχρονη αστική οικογένεια δεν διαθέτει χώρο και χρόνο για τους «γέροντες», οι οποίοι, στην πλειοψηφία τους, περιθωριοποιούνται.
Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της τρίτης ηλικίας και μια από τις συχνότερες αιτίες θανάτου, είναι τα ατυχήματα. Τα περισσότερα από αυτά καταγράφονται στο χώρο του σπιτιού. Παράγοντες πρόκλησης ατυχημάτων αποτελούν οι εκφυλιστικές αλλαγές που συμβαίνουν στον οργανισμό, ως απόρροια της γήρανσης και αφορούν στην προοδευτική μείωση της λειτουργίας όλων σχεδόν των αισθητηρίων οργάνων, όπως:
– Μείωση όρασης, ακοής, γεύσης, όσφρησης.
– Μείωση λειτουργίας ζωτικών οργάνων και συστημάτων, οστικής και μυϊκής μάζας.
– Μείωση διανοητικής και φυσικής ικανότητας.
– Ψυχικά νοσήματα & νευρολογικές διαταραχές.
Παράγοντες κινδύνου αποτελούν επίσης η λήψη φαρμάκων, η φυσιολογία του σώματος καθώς και η υπερεκτίμηση των ικανοτήτων τους, που οδηγεί σε πράξεις τολμηρές, τις οποίες συνήθιζαν όταν ήταν νέοι, αλλά πλέον δεν μπορούν να υποστηρίξουν.
Τα συχνότερα ατυχήματα σε ηλικιωμένα άτομα οφείλονται σε:
– Πτώσεις
– Ατυχήματα από φωτιά-εγκαύματα
– Πνιγμούς
– Δηλητηριάσεις
– Τροχαία
Οι πτώσεις αποτελούν την κυριότερη αιτία ατυχημάτων και την πρώτη αιτία θανάτου, με σημαντικό κόστος για τις υπηρεσίες Υγείας. Επηρεάζουν, μάλιστα, όλη την οικογένεια τόσο οικονομικά, όσο και συναισθηματικά, καθώς δημιουργούν στους ηλικιωμένους αισθήματα ανασφάλειας που οδηγούν σε κοινωνική απομόνωση και στην οικογένεια αυξημένη ανησυχία.
Η λήψη μέτρων και παρεμβάσεων σε σημεία-εστίες πρόκλησης ατυχημάτων, μπορούν να απομακρύνουν τον κίνδυνο σημαντικά. Βασικά μέτρα που βελτιώνουν τη γενική κατάσταση των ηλικιωμένων και αυξάνουν την ασφάλειά τους, είναι:
– Ο ετήσιος έλεγχος όρασης και ακοής.
– Η τακτική σωματική άσκηση
– Η αποφυγή φαρμάκων που προκαλούν ζαλάδες, υπνηλία, αστάθεια.
– Η ισορροπημένη διατροφή, με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D.
– Η λήψη νερού.
– Η διατήρηση της κοινωνικής δραστηριότητας που συμβάλλει στην καλή ψυχική κατάσταση, την πνευματική διαύγεια και στην ευεξία των ατόμων της τρίτης ηλικίας.
Μια άλλη κατηγορία προληπτικών μέτρων αφορούν το χώρο του σπιτιού και στοχεύουν στην απομάκρυνση πιθανών εστιών πρόκλησης ατυχημάτων, όπως:
– Διασφάλιση επαρκούς φωτισμού.
– Χαλιά, αντικείμενα και έπιπλα να επιτρέπουν την ασφαλή διακίνηση των ηλικιωμένων.
– Αποφυγή χρήσης σκάλας κι όπου δεν είναι εφικτό, να τοποθετείται κουπαστή.
– Τοποθέτηση ανιχνευτών καπνού για την έγκαιρη αντιμετώπιση φωτιάς. Η χρήση τζακιού ή σομπών από τους ηλικιωμένους πρέπει να αποφεύγεται.
– Διαχωρισμός και ξεχωριστή αποθήκευση απορρυπαντικών, φαρμάκων και τροφίμων.
– Στο μπάνιο, να χρησιμοποιούνται αντιολισθητικά πατάκια και να υπάρχουν χειρολαβές, όπου χρειάζεται.
– Τα ρούχα να είναι άνετα και τα παπούτσια αντιολισθητικά.
– Το τηλέφωνο να είναι προσβάσιμο και οι ηλικιωμένοι εξοικειωμένοι με τη χρήση του.
Είναι προφανές ότι ένα μεγάλο ποσοστό ατυχημάτων μπορούν να προληφθούν. Ωστόσο, δεν αποτελούν μόνο τα ατυχήματα παράγοντα κινδύνου για την τρίτη ηλικία. Η αναλγησία του σημερινού κράτους πρόνοιας, οι συνεχείς μειώσεις συντάξεων, η περιορισμένη πρόσβαση και το υψηλό κόστος υπηρεσιών υγείας, η αυξημένη συμμετοχή στο φάρμακο, η αύξηση του κόστους διαβίωσης, η υπερφορολόγηση (πρόσφατα και στους οίκους ευγηρίας) και η ανυπαρξία υποστηρικτικών κοινωνικών υπηρεσιών, αποτελούν το «φόρο τιμής» του σύγχρονου κράτους στους «απόμαχους» της ζωής.
