Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Οι ερευνητές από τη Δανία, τη Γερμανία, τη Βρετανία, τη Φινλανδία και το Ισραήλ, με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση Nature. Η ανακάλυψη αφορά μια βίαιη έκρηξη κιλονόβα που είχε αρχικά ανιχνευθεί το 2017 από τα παρατηρητήρια βαρυτικών κυμάτων LIGO (ΗΠΑ) και Virgo (Ευρώπη) σε έναν γαλαξία σε απόσταση 140 εκατομμυρίων ετών από τη Γη, στην κατεύθυνση του αστερισμού της Ύδρας.
Η κατοπινή παρατήρηση της έκρηξης με την ονομασία AT2017gfo/GW170817 από το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Παρατηρητηρίου (ESO) στη Χιλή αποκάλυψε ότι ήταν απόλυτα συμμετρική και τέλεια σφαιρική, κάτι μη αναμενόμενο. «Κανένας δεν περίμενε η έκρηξη να μοιάζει έτσι. Δεν έχει νόημα που είναι έτσι σφαιρική σαν μπάλα. Όμως οι υπολογισμοί μας σαφώς δείχνουν ότι αυτό συμβαίνει. Αυτό πιθανώς σημαίνει ότι οι θεωρίες και οι προσομοιώσεις των κιλονόβα που έχουμε κάνει κατά τα τελευταία 25 χρόνια εμφανίζουν ελλείψεις σημαντικής Φυσικής», δήλωσε ο αναπληρωτής καθηγητής Ντάραχ Γουάτσον του Ινστιτούτου Νιλς Μπορ της Κοπεγχάγης.
«Ο πιθανότερος τρόπος να γίνει μια έκρηξη σφαιρική, είναι μια τεράστια ποσότητα ενέργειας να απελευθερώνεται από το κέντρο της έκρηξης και να δημιουργεί στη συνέχεια ένα σχήμα που κανονικά δεν θα διέθετε συμμετρία. Συνεπώς το σφαιρικό σχήμα μάς λέει ότι πιθανώς υπάρχει πολλή ενέργεια στον πυρήνα της έκρηξης, κάτι που δεν είχε προβλεφθεί», ανέφερε ο επικεφαλής ερευνητής Άλμπερτ Σνέπεν.
Τα άστρα νετρονίων (πάλσαρ) είναι άκρως συμπυκνωμένα άστρα αποτελούμενα κυρίως από νετρόνια και συνήθως έχουν διάμετρο μόνο 20 χιλιομέτρων, όμως έχουν βάρος σχεδόν διπλάσιο του Ήλιου. Ένα κουταλάκι ύλης από άστρο νετρονίων ζυγίζει περίπου όσο το όρος Έβερεστ. Όταν δύο άστρα νετρονίων συγκρούονται, συμβαίνει το εκρηκτικό φαινόμενο της κιλονόβα, καθώς ενώνονται αρχικά σε ένα ενιαίο τεράστιο άστρο νετρονίων, το οποίο μετά καταρρέει σε μαύρη τρύπα. Θεωρητικά οι κιλονόβα είχαν προβλεφθεί από το 1974, αλλά για πρώτη φορά παρατηρήθηκαν σαφώς το 2013. Τέτοια αντικείμενα είναι η κύρια πηγή πολύ βαρέων χημικών στοιχείων, όπως ο χρυσός και η πλατίνα στο Σύμπαν.
Πηγή Βίντεο: European Southern Observatory (ESO)
Πηγή κειμένου: Naftemporiki.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
NASA: Πώς θα ενημέρωνε για πρόσκρουση αστεροειδούς
Από ό,τι φαίνεται υπάρχει πρωτόκολλο με τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν οι επιστήμονες της NASA για τον τρόπο με τον οποίο η ανθρωπότητα θα έπρεπε να ενημερωθεί σε περίπτωση που επρόκειτο να υπάρξει επικείμενη καταστροφή λόγω… πτώσης αστεροειδούς στη Γη.
Αν ένα σώμα αυτού του μεγέθους προσέκρουε σήμερα στη Γη, ένα ωστικό κύμα δύο εκατομμύρια φορές πιο ισχυρό από μια βόμβα υδρογόνου θα ισοπέδωνε δάση και θα σήκωνε πελώρια τσουνάμι. Σεισμοί μεγέθους 10 βαθμών θα συντάρασσαν μεγάλο μέρος της Γης. Σύννεφα σκόνης και ατμού θα σκοτείνιαζαν τον Ήλιο και θα τύλιγαν τον πλανήτη σε έναν παρατεταμένο χειμώνα που θα κατέστρεφε τις καλλιέργειες.
Για τον λόγο αυτό η NASA συνεργάζεται με μια διεθνή ομάδα αστρονόμων στο Διεθνές Δίκτυο Προειδοποίησης για Αστεροειδείς (IAWN). Το ΙΑWN έχει καταρτίσει πρωτόκολλα για την ενημέρωση του κοινού σε περίπτωση που κάποιος αστεροειδής σημαντικού μεγέθους βρισκόταν σε πορεία σύγκρουσης.
Σε πρώτη φάση, τα μέλη του δικτύου που αντιλαμβάνονται την απειλή θα μοιράζονταν τις παρατηρήσεις τους με όλους τους συναδέλφους τους για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα και να προσδιοριστεί η ακριβής τροχιά του αστεροειδούς.
Εφόσον υπάρχει ομοφωνία ότι η Γη πράγματι κινδυνεύει, η NASA θα σήμαινε συναγερμό. Εάν ο αστεροειδής κατευθυνόταν προς τις ΗΠΑ, η NASA θα ενημέρωνε τον Λευκό Οίκο και η κυβέρνηση θα εξέδιδε επίσημη ανακοίνωση προς το κοινό. Αν το αντικείμενο ήταν αρκετά μεγάλο για να προκαλέσει καταστροφές σε επίπεδο ηπείρων, το IAWN θα ειδοποιούσε το Γραφείο Διαστημικών Υποθέσεων του ΟΗΕ.
Το 2022 η αποστολή DART της NASA κατάφερε να εκτρέψει έναν μικρό αστεροειδή από την πορεία του (NASA).
Οι αστεροειδείς θεωρούνται «δυνητικά επικίνδυνοι» εφόσον έχουν πλάτος τουλάχιστον 100 μέτρων και ακολουθούν τροχιά που διασταυρώνεται με την τροχιά της Γης σε ελάχιστη απόσταση 0,5 αστρονομικών μονάδων, δηλαδή το ήμισυ της απόστασης Γης-Ήλιου.
Περίπου 2.300 τέτοια σώματα έχουν αναγνωριστεί ως σήμερα. Από αυτά, τα 153 έχουν διάμετρο άνω των 1.000 μέτρων και θα είχαν συνέπειες πλανητικών διαστάσεων σε περίπτωση πρόσκρουσης.
Η NASA μπορεί να υπολογίσει την τροχιά τους με σχετική ακρίβεια τουλάχιστον έναν αιώνα στο μέλλον, καθησύχασε ο Τζόνσον.
Για παράδειγμα, ο δυνητικά επικίνδυνος αστεροειδής Bennu υπάρχει μικρή πιθανότητα να πέσει στη Γη σε 159 χρόνια, μια πρόσκρουση που εκτιμάται ότι θα ισοδυναμούσε με 24 πυρηνικές βόμβες. Όμως η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο είναι μόνο 1 στις 2.700, σύμφωνα με μελέτη του 2021.
Για να επιχειρήσει να αποτρέψει την καταστροφή, η NASA θα έπρεπε να αντιληφθεί τον κίνδυνο τουλάχιστον πέντε με δέκα χρόνια νωρίτερα, είπε ο Τζόνσον.
Μια ιδέα για το πώς θα εξελισσόταν μια τέτοια επιχείρηση προσέφερε το 2022 η αποστολή DART της NASA, στην οποία ένα ρομποτικό σκάφος προσέκρουσε εσκεμμένα στον αστεροειδή Δίμορφο, ο οποίος περιφέρεται γύρω από τον μεγαλύτερο αστεροειδή Δίδυμο. Το πείραμα ήταν επιτυχές και η NASA σκοπεύει να δοκιμάσει περισσότερες υποψήφιες τακτικές στο μέλλον. Για παράδειγμα, η βαρυτική έλξη ενός πολύ μεγάλου σκάφους ίσως θα ήταν αρκετή για να εκτρέψει τον αστεροειδή. Μια άλλη ιδέα θα ήταν να τροποποιηθεί η τροχιά με μια ισχυρή δέσμη ιονισμένου αερίου.
Σε περίπτωση που ο εισερχόμενος αστεροειδής γινόταν αντιληπτός λιγότερο από πέντε χρόνια πριν από την πρόσκρουση, η μόνη λύση που θα είχε η NASA θα ήταν να προσπαθήσει να τον διαλύσει σε μικρότερα κομμάτια.
Νέα υπερ-Γη, στα 137 έτη φωτός
Περιφέρεται γύρω από έναν κόκκινο νάνο και έχει μάζα 3.02 φορές αυτή της Γης. Πρώτη φορά ανιχνεύτηκε το 2023. Στο ίδιο ηλιακό σύστημα ενδέχεται να υπάρχει και ένας μικρότερος πλανήτης στο μέγεθος της Γης και αν επιβεβαιωθεί η ύπαρξή του θα είναι ο μικρότερος πλανήτης που έχουμε βρει στην κατοικήσιμη ζώνη. Η κατοικήσιμη ζώνη είναι η περιοχή γύρω από ένα αστέρι στην οποία οι θερμοκρασίες είναι κατάλληλες ώστε ένας εξωπλανήτης να διατηρεί υγρό νερό στην επιφάνειά του.
«Μέσα στην πιο συντηρητική εκτίμηση που μπορείτε να κάνετε για την κατοικήσιμη ζώνη και μέσα σε όλες τις αβεβαιότητες που έχετε για το αστέρι και τον ίδιο τον πλανήτη και τα πάντα, αυτός ο πλανήτης [TOI-715b] είναι σίγουρα στην κατοικήσιμη ζώνη» λέει ο Amaury Triaud, συν-συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής εξωπλανητολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιανουαρίου 2024 του Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Η NASA ανακοίνωσε την ανακάλυψη στις 31 Ιανουαρίου.
Ο Triaud, αναφέρει, και η πρώτη συγγραφέας της μελέτης Grergina Dransflied εξεπλάγησαν όταν ανακάλυψαν πως ο TOI-715b δεν είναι μόνο στην κατοικήσιμη ζώνη, αλλά είναι πιθανότατα και ένας βραχώδης πλανήτης.
Η πιθανότητα ο TOI-715b να είναι βραχώδης «θα ήταν συναρπαστική, γιατί αυτό υποστηρίζει ότι είναι περισσότερο κατοικήσιμος πλανήτης έναντι κάποιου άλλου κόσμου», λέει ο Moran.
Εναλλακτικά, ο Triaud λέει ότι ο TOI-715b μπορεί να είχε κάποτε παχιά ατμόσφαιρα σαν του Ποσειδώνα, όμως τώρα βρίσκεται σε μια μεταβατική κατάσταση, όπου χάνει την ατμόσφαιρά του. Για να επιβεβαιωθεί αυτό, η ομάδα πίσω από την ανακάλυψη εργάζεται για να επιβεβαιώσει τη μάζα του πλανήτη. Τότε θα ξέρουμε με σιγουριά αν ο TOI-715b είναι ένας δυνητικά υδάτινος πλανήτης, σαν τη Γη.
Πλέον, με το James Webb Space Telescope, έχουμε όλα τα απαραίτητα μέσα για την παρατήρηση των χαρακτηριστικών σε αυτούς τους μακρινούς κόσμους. Όμως έρχονται και τεράστια επίγεια τηλεσκόπια στα επόμενα χρόνια, που θα μπορούν να δουν ακόμα βαθύτερα σε εξωπλανήτες, αναφέρει η Morgan.
