Η Αθήνα, μία πόλη η οποία αναπτύχθηκε υπό το καθεστώς της αυθαίρετης δόμησης και της αντιπαροχής, έχει χαρακτηριστικές ελλείψεις σε δημόσιους χώρους και χώρους πράσινου αλλά και γενικότερα σε κάθε είδους αστική υποδομή. Οι παραπάνω χώροι λείπουν σε κάθε κλίμακα και ο πιο προφανής τρόπος ανάκτησης δημόσιων χώρων και χώρων αστικού πράσινου είναι ο περιορισμός του χώρου που καταλαμβάνει η κίνηση και η στάθμευση των αυτοκινήτων. Επιπλέον οι χώροι αυτοί είναι και άνισα κατανεμημένοι. Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΟΑΠ του Δήμου Αθηναίων, στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Κέντρου (Δ.Κ. 1) στο οποίο σχεδιάζεται ο Μεγάλος Περίπατος, οι δημόσιοι χώροι αντιστοιχούν στο 23% της περιοχής, ενώ στα Διαμερίσματα της Κυψέλης (Δ.Κ. 6), των Πατησίων (Δ.Κ. 5) και του Κολωνού και των Σεπολίων (Δ.Κ. 4), τα αντίστοιχα ποσοστά κυμαίνονται μεταξύ του 4% και του 6%. Είναι αρκετά προφανές σε ποιες περιοχές θα έπρεπε να κατευθυνθούν σε πρώτη προτεραιότητα οι όποιες παρεμβάσεις ανάκτησης δημόσιου χώρου, όμως οι κάτοικοι της Κυψέλης, των Πατησίων, του Κολωνού αλλά και των άλλων αντίστοιχων περιοχών της πόλης, δεν κατοικούν σε περιοχές με σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες στον κλάδο του τουρισμού και ως εκ τούτου δεν είναι αρκετά «εμβληματικές» για να αποτελέσουν αντικείμενο εκτεταμένης ανάπλασης. […]
Στο επίπεδο ολόκληρου του μητροπολιτικού συγκροτήματος της Αθήνας, η τουριστικοποίηση του κέντρου είναι μία άκρως προβληματική επιλογή. Το κέντρο της Αθήνας έχει υψηλή προσπελασιμότητα καθώς οι περισσότεροι μεγάλοι οδικοί άξονες οδηγούν σε αυτό και επιπλέον εκεί βρίσκονται οι περισσότεροι κόμβοι όπου συγκλίνουν και οι γραμμές του μετρό. Είναι συνεπώς περιοχή κατάλληλη για την χωροθέτηση κεντρικών λειτουργιών που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό εργαζόμενων και πολιτών, ειδικού εμπορίου και χρήσεων που απευθύνονται στους κατοίκους και όχι στους μόνο στους επισκέπτες. Η διαχρονική πολιτική απομάκρυνσης σημαντικών χρήσεων από το κέντρο, όπως πολλές πανεπιστημιακές σχολές και πολλά Υπουργεία, στερούν το κέντρο από την κεντρικότητά του και συμβάλουν στην ερήμωσή του. Την τάση αυτή επεκτείνει ο Μεγάλος Περίπατος. […]
Τα τελευταία χρόνια το κέντρο βάρους της μητρόπολης τείνει να συγκεντρωθεί στο παραλιακό μέτωπο στο οποίο χωροθετούνται πλήθος μεγάλων επενδύσεων, τουριστικών, εμπορικών και άλλων, από το λιμάνι του Πειραιά και τον Φαληρικό όρμο, έως το Ελληνικό, την Γλυφάδα και την Βουλιαγμένη. Η συνολική εικόνα που διαμορφώνεται είναι η εστίαση των μεγάλων επενδύσεων στο παραλιακό μέτωπο, η δημιουργία εκεί ενός νέου κέντρου της πόλης, η τουριστικοποίηση του ιστορικού κέντρου και θα ακολουθήσει και η ανάπλαση των βασικών οδικών αξόνων που συνδέουν αυτές τις δύο περιοχές (Συγγρού, Πειραιώς). Πολύ σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι στην περιοχή αυτή συγκεντρώνονται κυρίως οι επενδύσεις και τα σχέδια εξωραϊσμού, ενώ οι υπόλοιπες γειτονιές και ειδικά οι περιοχές όπου κατοικούν τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα, αφήνονται λίγο-πολύ στην τύχη τους και ενίοτε σε αυτές μπορεί και να μεταφέρονται τα προβλήματα τα οποία μετατοπίζουν οι αναπλάσεις. Το ιστορικό κέντρο χάνει την κεντρικότητά του και συνολικά το μητροπολιτικό συγκρότημα της Αθήνας καθίσταται πιο ταξικά πολωμένο: οι αναπλάσεις των προνομιούχων από την άποψη της υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων περιοχών, οδηγούν στην αύξηση της χωρικής και κοινωνικής ανισότητας στον χώρο της πόλης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο υπερκείμενος σχεδιασμός, σε διάφορα επίπεδα, συνάδει με το παραπάνω μοντέλο ανάπτυξης της πόλης. Στο σε ισχύ Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας, τόσο το παράκτιο μέτωπο από τον Φαληρικό Όρμο έως την Βουλιαγμένη, όσο και η σύνδεση των μητροπολιτικών κέντρων Αθήνας και Πειραιά, χαρακτηρίζονται «αναπτυξιακοί άξονες μητροπολιτικής εμβέλειας». […]
Η Αθήνα είναι μια άσχημη αλλά ζωντανή πόλη. Η κοινωνική ανάμιξη σε όλες σχεδόν τις περιοχές, καθώς και οι χρήσεις κατοικίας στο ευρύτερο κέντρο, το οποίο βρίσκεται σε αντίθεση με το πρότυπο πολλών ευρωπαϊκών πόλεων με το ακριβό και απρόσιτο κέντρο και τα φτωχά λαϊκά προάστια, είναι στοιχεία που χρειάζεται να ενισχυθούν και όχι να εξαλειφτούν από το κέντρο της Αθήνας.
Απόσπασμα από την εισήγηση εκ μέρους της Αριστερή Κίνηση Εργαζόμενων Αρχιτεκτόνων στην εκδήλωση «Μεγάλος Περίπατος: Στόχοι, επιπτώσεις και το δικαίωμα στην Αθήνα».
