Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης και Μητροπολιτική διακυβέρνηση
του Γιάννη Γρηγοριάδη
Κατατίθεται αυτές τις μέρες από το Υπουργείο Περιβάλλοντος στη Βουλή για ψήφιση το ν/σχ για τον «Χωρικό σχεδιασμό – Βιώσιμη ανάπτυξη» που θα αντικαταστήσει τον αντιεπιστημονικό και μνημονιακό ν.4269/2014. Πολλά ζητήματα και αμφισβητήσεις τίθενται, για το κατά πόσο επέρχονται ουσιαστικές αλλαγές ή επιχειρούνται «περιορισμένες και εντοπισμένες τροποποιήσεις» κάποιων διατάξεών του. Αυτό που θα μας απασχολήσει σ’ αυτήν την παρέμβαση είναι η διατήρηση στο ν/σχ κατά λέξη των «ρυθμίσεων» του ν.4269/2014 για το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Θεσσαλονίκης (ΡΣΘ) που στην ουσία το καταργεί ως διακριτό επίπεδο σχεδιασμού Μητροπολιτικής περιοχής, όπως καταργούνται και τα Ρυθμιστικά Σχέδια Ιωαννίνων, Καβάλας, Βόλου, Πάτρας, Ηρακλείου Κρήτης. Έτσι δικαιώνονται και η πραξικοπηματική απόσυρσή του, την ημέρα της συζήτησης-ψήφισής του στη Βουλή (Ιούλιος 2014) με αίτημα των βουλευτών της ΝΔ, και βέβαια ο τότε Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκος Μητσοτάκης, που τον Ιανουάριο 2014 κατήργησε τον φορέα εφαρμογής του, τον ΟΡΘΕ.
Η προτεινόμενη ενσωμάτωση κατευθύνσεων του ΡΣΘ, το οποίο σημειωτέον δεν υφίσταται, πλην του ΡΣΘ του 1985, στο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο Κεντρικής Μακεδονίας, δεν αποτελεί μόνο υποβάθμιση του ιδιαίτερου και καθοριστικού ρόλου της Μητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης, αλλά δεν συνάδει με το μοντέλο μητροπολιτικής διακυβέρνησης που πρόσφατα εξαγγέλθηκε από κυβερνητικά στελέχη του Υπ. Εσωτερικών. Η ανυπαρξία υπερκείμενου χωρικού σχεδιασμού (Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης) που να ορίζει τις επιλογές, να περιορίζει τις αυθαιρεσίες και να ενοποιεί τις επί μέρους πολεοδομικές ρυθμίσεις-παρεμβάσεις, σε μια Μητροπολιτική περιοχή όπως το Πολεοδομικό συγκρότημα και η ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης με τα πολλά χρονίζοντα προβλήματά της, λειτουργεί καταλυτικά και αρνητικά (σε επίπεδο αναπτυξιακό, κοινωνικό και ποιότητας ζωής) για την αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού σε τοπικό επίπεδο (ΓΠΣ/ΤΧΣ). Γιατί δεν αρκεί ακόμη και η συνεργασία μεταξύ γειτονικών Δήμων για να αρθεί η αποσπασματικότητα και να επιτευχθεί η συνέχεια στον αστικό ιστό και να τηρηθεί η αρχή της συμπαγούς πόλης. Είναι προφανές ότι δεν νομιμοποιείται θεσμικά και πολιτικά ο τοπικός σχεδιασμός (ΓΠΣ/ΤΧΣ) να χωροθετεί υπερτοπικές δραστηριότητες, λειτουργίες πόλης με ευρύτερες πολεοδομικές, κυκλοφοριακές, περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οι Δήμαρχοι να διαχειρίζονται ανεξέλεγκτα μείζονα ζητήματα, επικαλούμενοι την «ανάπτυξη». Ούτε νομιμοποιούνται τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια (ΕΣΧΑΣΕ, ΕΣΧΑΔΑ) να καθορίζουν το μοντέλο ανάπτυξης χωρίς να ενσωματώνουν τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους μέσα από τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα του σχεδιασμού που διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον.
Μετά από έναν διάλογο που δεν έγινε, γιατί όπως πάντα τα τελευταία χρόνια συγκεκριμένοι επιστημονικοί, αυτοδιοικητικοί, οικονομικοί φορείς της πόλης υπονομεύουν τη συλλογική θεσμική οργάνωση της πόλης που αντίκειται στα επιμέρους συμφέροντά τους. Καλούμε το γραφείο του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη, την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ και ιδιαίτερα τον Θεσσαλονικιό και εκ των μελετητών του νέου Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης, αναπληρωτή υπουργό Σ. Φάμελο και τον υπουργό Εσωτερικών Π. Σκουρλέτη να αποκαταστήσουν τον θεσμικό μνημονιακό ακρωτηριασμό που υπέστη. Να αποδώσουν στη Θεσσαλονίκη το θεσμικό εργαλείο, Ρυθμιστικό Σχέδιο και το φορέα εφαρμογής του, με το οποίο θα δρομολογήσουν ολοκληρωμένες επιλογές για την αντιμετώπιση των πιεστικών, χρόνιων και συσσωρευμένων προβλημάτων της και θα σχεδιάσουν την ανάπτυξή της στο πλαίσιο της Μητροπολιτικής διακυβέρνησης, η οποία άλλωστε συνεχώς εξαγγέλλεται από τη συγκεκριμένη κυβέρνηση.
