Του Χρήστου Πραμαντιώτη
Σε μια κόλλα χαρτί (κατά κυριολεξία: σε πολλές κόλλες χαρτί) ετοιμάζεται να τυλίξει την Ελλάδα η Κομισιόν, σφίγγοντας τη θηλιά γύρω από τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Πιο συγκεκριμένα, η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν έχει προτείνει από τον προηγούμενο μήνα να αναληφθεί δράση εναντίον της Ελλάδας, καθότι η τελευταία δεν τηρεί τη συμφωνία που σε ανώτατο επίπεδο έχει συναφθεί από το 2010, μέρος της οποίας ήταν η απαγόρευση να έχουν τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά (ΕΝΑΕ) εμπορική δραστηριότητα ή να αναλαμβάνουν δουλειές από το Πολεμικό Ναυτικό άλλων χωρών πλην της Ελλάδας (πρόκειται για τη λεγόμενη «στρατιωτική συμφωνία»). Θυμίζουμε ότι η «στρατιωτική συμφωνία» ήταν… εναλλακτική που ακολούθησε το 2010 η Ελλάδα για να αποφύγει την «απόφαση ανάκτησης» (του 2008) με βάση την οποία έπρεπε να ανακτήσει από τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ (600 εκατομμύρια περίπου μαζί με τους τόκους) τα οποία η Ε.Ε. θεωρεί παράνομη κρατική ενίσχυση.
Η υπόθεση κρατάει από τον… προηγούμενο αιώνα (τη δεκαετία 1990) και δείχνει πώς παίζουν το παιχνίδι τα ευρωενωσιακά επιτελεία όταν θέλουν να αποδεκατίσουν έναν βιομηχανικό κλάδο μιας χώρας. Τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά είναι από τα μεγαλύτερα της Ανατολικής Μεσογείου, ιδρύθηκαν το 1939 από το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, αγοράστηκαν από τον Νιάρχο το 1957, πέρασαν στο Δημόσιο το 1985 (τα αγόρασε η ΕΤΒΑ) και αφού πέρασαν από τα 40 κύματα της ελληνικής κρατικής διαχείρισης, της ιδιωτικής γερμανικής (ThyssenKrupp) και, μετά τη χρυσοπληρωμένη απόδραση των Γερμανών, στην Abu Dhabi Mar (κατά 75%) που τα παράτησε στην τύχη τους, βρίσκονται τώρα μπροστά σε νέα ευρωπροβλήματα.
«Θα σας ξαναστείλουμε στο δικαστήριο»
Σύμφωνα με αναφορές (2 Οκτωβρίου 2014) της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Κομισιόν που έχουν περιέλθει στη γνώση του Δρόμου της Αριστεράς, η Διεύθυνση έχει εισηγηθεί ότι «το Κοινοτικό Δίκαιο πρέπει να εφαρμοστεί και η Επιτροπή είναι έτοιμη, ελλείψει συγκεκριμένων μέτρων εφαρμογής της ανάκτησης, να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένης της κίνησης διαδικασιών επί παραβάσει κατά της Ελλάδας». Πρόστιμα και χρηματικές ποινές, δηλαδή, επειδή η Ελλάδα δεν εφαρμόζει την «απόφαση ανάκτησης» (δεν ανακτά εκατοντάδες εκατομμύρια από τα Ναυπηγεία) ή δεν εφαρμόζει πλήρως την εναλλακτική «στρατιωτική συμφωνία».
Η ίδια αναφορά (2/10/2014) της Γ.Δ. Ανταγωνισμού, περιγράφει την υπόθεση λέγοντας ότι «Η απόφαση ανάκτησης του 2008 τροποποιήθηκε το 2010 από τη λεγόμενη “στρατιωτική απόφαση”. Αυτή η απόφαση έλαβε υπόψη τις ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια που έθεσε η Ελλάδα και αποδέχθηκε μια περιορισμένη ανάκτηση σε αντάλλαγμα για δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ελλάδα να περιορίσει τις δραστηριότητες του ναυπηγείου μόνο σε στρατιωτική παραγωγή. Μέχρι σήμερα η Ελλάδα δεν έχει ακόμη εφαρμόσει πλήρως αυτές τις δεσμεύσεις. Ιδιαίτερα, η διαδικασία πώλησης των μη στρατιωτικών περιουσιακών στοιχείων της ΕΝΑΕ δεν έχει καν ξεκινήσει ακόμη. Η Ελλάδα έχει επανειλημμένα ζητήσει από την Κομισιόν να επιτρέψει στην ΕΝΑΕ να έχει εξαγωγικές στρατιωτικές δραστηριότητες (η “στρατιωτική συμφωνία” δεν το προβλέπει αυτό). Σε επιστολή του από τις 16 Ιουλίου 2014 προς τον Έλληνα πρωθυπουργό ο αντιπρόεδρος Αλμούνια (σ.σ. Επίτροπος Ανταγωνισμού στην Κομισιόν μέχρι την ανάληψη της προεδρίας από τον Ζ.Κλ. Γιούνγκερ την 1/11/2014) κάλεσε και πάλι την Ελλάδα να εφαρμόσει τις προηγούμενες δεσμεύσεις. Στη συνέχεια θα μπορούσε να εξεταστεί το θέμα των στρατιωτικών εξαγωγών. Η Ελλάδα δεν έχει μέχρι τώρα απαντήσει σε αυτή την επιστολή».
Ούτε λίγο-ούτε πολύ λοιπόν, οι αναφορές και οι εισηγήσεις δείχνουν ότι η Κομισιόν είναι έτοιμη να στραγγαλίσει τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Κυβερνητικοί παρατηρητές
Πρέπει, όμως, σε αυτό το σημείο να διευκρινιστεί τι είναι αυτή η περίφημη «στρατιωτική απόφαση» που εφαρμόζει η Ελλάδα. Πρόκειται για τη συμφωνία που έγινε με τους Κοινοτικούς επί κυβερνήσεως Γ.Α. Παπανδρέου τον Δεκέμβριο 2010 (και αφού η Κομισιόν είχε ξεκινήσει λίγους μήνες πριν, δικαστική διαδικασία επειδή δεν υλοποιούνταν η «απόφαση ανάκτησης»), η οποία προβλέπει ότι:
i) Θα πουληθούν όλα τα μη-στρατιωτικής σημασίας περιουσιακά στοιχεία του ναυπηγείου.
ii) Έκταση γης εκχωρημένη στην ΕΝΑΕ θα επιστρέψει στο Ελληνικό Δημόσιο.
iii) Η ΕΝΑΕ σταματά κάθε παραγωγική δραστηριότητα (εκτός των παραγγελιών του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού) για 15 χρόνια.
Στην πραγματικότητα, το (i) είναι αυτό που δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη, καθώς οι τωρινοί ιδιοκτήτες της ΕΝΑΕ δεν είναι… συνεργάσιμοι. Και κάνοντας την ανάγκη φιλότιμο, η ελληνική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι τα μη-στρατιωτικής σημασίας περιουσιακά στοιχεία του ναυπηγείου είναι μικρής αξίας, άρα δεν πρέπει η Κομισιόν να επιμείνει στην πώλησή τους. Κι έτσι, το αδιέξοδο παραμένει: Η «στρατιωτική απόφαση» δεν υλοποιείται πλήρως, παρ’ όλο που παράγει το αποτέλεσμα να μην μπορεί ο Σκαραμαγκάς να ασχοληθεί παρά μόνο με δουλειές του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Η ιδιοκτησία της ΕΝΑΕ δεν συνεργάζεται για να πουληθούν τα περιουσιακά στοιχεία του ναυπηγείου. Η Κομισιόν επιμένει στους όρους που έχουν περιγραφεί πιο πάνω. Η κυβέρνηση στέκεται στη μέση και παρατηρεί. Και τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά μόλις τελειώσουν την εναπομείνασα δουλειά με τα δύο υποβρύχια του Πολεμικού Ναυτικού θα βρεθούν και πάλι στο κενό, χωρίς δραστηριότητα.
Είναι προφανές ότι μια χώρα μπανανία δεν μπορεί να έχει ναυπηγικές δραστηριότητες. Αυτό δείχνει να είναι το συμπέρασμα από τις αποφάσεις της Ε.Ε. και σε αυτή την περίσταση. Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς, εξάλλου, ότι με άλλους όρους αντιμετώπισε η Κομισιόν παρόμοια περίπτωση των ναυπηγείων της Ισπανίας, περίπτωση όπου επετράπη να αναλαμβάνουν στρατιωτικές παραγγελίες άλλων χωρών. Είναι όμως εξίσου προφανές ότι οι Κοινοτικοί ξέρουν με ποιους έχουν να κάνουν διαχρονικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε άλλο έγγραφό της (3 Ιουλίου 2014), η Γ.Δ. Ανταγωνισμού εισηγούμενη στον τ. αντιπρόεδρο της Κομισιόν, Χ. Αλμούνια, να κινηθούν οι διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ελλάδας, αναφέρει με μεγάλη σιγουριά: «Η πείρα του παρελθόντος, στην προκειμένη περίπτωση, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις δείχνει ότι η απειλή από μια δεύτερη δικαστική διαδικασία και η επιβολή ποινών είναι αποτελεσματικά κίνητρα για να συνεργαστούν οι ελληνικές Αρχές»… Όλα αυτά, βέβαια, λίγο πριν την 1η Νοεμβρίου που ανέλαβε καθήκοντα η νέα σύνθεση της Κομισιόν υπό τον («φίλο» του Έλληνα πρωθυπουργού) κ. Γιούνγκερ.
Το αδιέξοδο παρατείνεται
Ο αποδεξαμενισμός των υποβρυχίων και οι «απορίες» της Κομισιόν
Το στενό μαρκάρισμα που παίζει η Ε.Ε. στην υπόθεση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά παρ’ όλο που ξεκίνησε από χρόνια, σκλήρυνε από τον περασμένο Μάρτιο, όταν ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας ανακοίνωσε ότι τα 4 μισοκατασκευασμένα υποβρύχια που βρίσκονταν για πάνω από 10 χρόνια στο Σκαραμαγκά και είχαν χρυσοπληρωθεί, θα περιέλθουν στο Πολεμικό Ναυτικό και θα ολοκληρωθούν οι εργασίες. [Αποτέλεσμα αυτής της κίνησης ήταν η παράδοση των δύο από τα υποβρύχια τον περασμένο Οκτώβριο, σε μια παράτα με πολλά ταρατατζούμ κυβερνητικής υπερηφάνειας].
Την προαναφερόμενη κυβερνητική απόφαση του Μαρτίου, που «ξεπάγωνε» το έργο των υποβρυχίων, η κυβέρνηση δεν πρόλαβε να τη χαρεί τότε, καθώς η Γ.Δ. Ανταγωνισμού κινητοποιήθηκε τόσο άμεσα ώστε πριν περάσουν δέκα μέρες από την ανακοίνωση απηύθυνε επιστολή ζητώντας εξηγήσεις: πώς ελήφθη η απόφαση, γιατί δεν ενημερώθηκε η Κομισιόν κλπ., εγείροντας παράλληλα το ερώτημα εάν η όλη εξέλιξη αποτελεί νέα «παράνομη» ενίσχυση προς την ΕΝΑΕ. Ενάμιση μήνα μετά, το Υπουργείο Οικονομικών (αρχές Μαΐου) απαντούσε ότι η ΕΝΑΕ βρίσκεται σε αντικειμενική αδυναμία να ολοκληρώσει τις απαιτούμενες εργασίες στα υποβρύχια κι ότι επίσης έχει προσφύγει κατά του Ελληνικού Δημοσίου ενώπιον του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου.
Κατόπιν όλων αυτών, πηγές της Κομισιόν εκτιμούν σήμερα ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να εφαρμόσει τη «στρατιωτική απόφαση», θα επιστρέψει πιθανότατα στην «απόφαση ανάκτησης» και ότι νομοτελειακά είτε το ένα είτε το άλλο θα οδηγήσει σε κλείσιμο δραστηριοτήτων και απώλεια θέσεων εργασίας (μαρασμού συνέχεια δηλαδή). Οι ίδιες πηγές σημειώνουν επιπλέον ότι κανένας από αυτούς τους οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους δεν είναι επαρκής για να δικαιολογήσει τη μη-συμμόρφωση της Ελλάδας προς τις ευρωενωσιακές αποφάσεις και συνθήκες. Πάντως, φαίνεται ότι οι Κοινοτικοί δεν είναι διατεθειμένοι να επιτρέψουν την κανονική λειτουργία του Σκαραμαγκά, ακόμη κι αν το Ελληνικό Δημόσιο επιχειρήσει να εφαρμόσει την πρώτη «απόφαση ανάκτησης» των «παράνομων» κρατικών ενισχύσεων εμπλεκόμενη σε μια μακρόχρονη διαδικασία με την ΕΝΑΕ. Έχει γίνει σαφές εδώ και μια δεκαπενταετία ότι η Ελλάδα δεν θα αφεθεί να έχει ναυπηγοκατασκευή και ναυπηγοεπισκευή. Ως εκ τούτου, το αδιέξοδο παρατείνεται και δεν ξεπερνιέται με πονηρούτσικες (ν)τροπολογίες και νόμους σαν κι αυτούς στους οποίους έχει διαπρέψει η πολιτική ηγεσία της χώρας πάνω στο σώμα των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά (και όχι μόνο βέβαια), δημιουργώντας ένα διαχρονικό σκάνδαλο.
Αλλαγή πορείας και ένα σχέδιο ανασυγκρότησης του κλάδου ζητείται επειγόντως. Στοιχεία ενός τέτοιου σχεδίου τέθηκαν από εργαζομένους στον Σκαραμαγκά στις αρχές του μήνα κατά τη διάρκεια επίσκεψής τους στο Ευρωκοινοβούλιο κατόπιν προσκλήσεως της ευρωβουλευτίνας Κ. Κούνεβα. Αναλυτικό ρεπορτάζ από την επίσκεψη είχαν την ευκαιρία να διαβάσουν οι αναγνώστες του Δρόμου σε προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας (φ. 236, 8 Νοεμβρίου 2014).
