της Σύνταξης του Contropiano*
Η πολεμική προπαγάνδα κυκλοφορεί και στην οικονομία. Είναι αυτή που τραγουδάει για το αήττητο του δολαρίου, του νομισματικού πυλώνα της αμερικανικής ηγεμονίας. Μετά από σχεδόν 80 χρόνια, εδώ στη Δύση, έχουμε συνηθίσει να το θεωρούμε «φυσικό νόμο», ένα αμετακίνητο στοιχείο του τοπίου. Αλλά, όπως κάθε τι ανθρώπινο, αυτή η κεντρικότητα είχε μια αρχή, μια εξέλιξη, και θα έχει κι ένα τέλος. Είναι άσκοπο να προσπαθούμε να προβλέψουμε την ημερομηνία θανάτου. Υπάρχουν πάρα πολλές μεταβλητές στο παιχνίδι, και όχι μόνο οικονομικές. Η «αξιοπιστία» ενός νομίσματος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, εκ των οποίων η στρατιωτική κυριαρχία δεν είναι ο τελευταίος – είναι μάλιστα ένας από τους κυριότερους.
Αλλά, στην πραγματικότητα, ακόμη και αυτή η υπεροχή έχει υποστεί σημαντικά πλήγματα εδώ και πολύ καιρό. Αυτά είναι τώρα πιο καταστροφικά από ό,τι στο παρελθόν. Τέτοια ήταν η φυγή από το Αφγανιστάν, μετά από μια ήττα από έναν πολύ φυσιολογικό ανταρτοπόλεμο, και τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία – που έδειξε το ανυπέρβλητο όριο, το οποίο δεν μπορούν να υπερβούν ούτε οι ΗΠΑ: τη σύγκρουση με έναν «ισάξιο αντίπαλο», τουλάχιστον όσον αφορά τις πυρηνικές κεφαλές.
Μια σχεδόν άμεση συνέπεια, απόρροια του κύματος των κυρώσεων που έπληξαν σκληρά κυρίως την ευρωπαϊκή οικονομία –η οποία θα βρεθεί κυριολεκτικά «στον πάτο του βαρελιού» του φυσικού αερίου, αν δεν αρχίσει να πληρώνει τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες σε ρούβλια– είναι το επίσημο τέλος της «παγκοσμιοποίησης». Με άλλα λόγια, της φάσης εκείνης κατά την οποία οι ΗΠΑ δεν είχαν πλέον αντιπάλους, κυριαρχούσαν στον κόσμο και χρησιμοποιούσαν το νόμισμά τους σαν όπλο, επιβάλλοντας τη θέληση της Ουάσινγκτον κυρίως μέσω του συστήματος Swift.
Κινούμαστε προς μια αποκεντρωμένη ισορροπία, ή τουλάχιστον προς μια κατάσταση όπου δεν θα υπάρχει ένας κυρίαρχος που μπορεί και θέλει να κάνει τα πάντα
Το ερώτημα λοιπόν είναι: κινούμαστε προς την αντικατάσταση των ΗΠΑ ως ηγεμονικής παγκόσμιας υπερδύναμης, ή προς ένα πραγματικά πολυμερές σύστημα; Στην πρώτη περίπτωση, ο μοναδικός υποψήφιος για τον ρόλο αυτό θα ήταν προφανώς η Κίνα, αλλά με προβλέψιμα δίχως τέλος εμπόδια και προβλήματα. Στη δεύτερη περίπτωση, κινούμαστε προς μια αποκεντρωμένη ισορροπία, ή τουλάχιστον προς μια κατάσταση όπου δεν θα υπάρχει ένας κυρίαρχος που μπορεί και θέλει να κάνει τα πάντα. Προς ένα είδος «νομισματικής δημοκρατίας», με μεταβλητή γεωμετρία και διαπραγμάτευση από τους άμεσα ενδιαφερόμενους.
Ορισμένες πολύ σημαντικές κινήσεις που λαμβάνουν χώρα τους τελευταίους μήνες φαίνεται να ωθούν προς τη δεύτερη υπόθεση. Και το παρακάτω κύριο άρθρο, που εμφανίστηκε στo υπεράνω υποψίας TeleBorsa, το επιβεβαιώνει πλήρως. Δεν θα είναι βέβαια περίπατος, διότι καμία αυτοκρατορική υπερδύναμη δεν έχει υποστείλει ποτέ τη σημαία της χωρίς να δώσει πρώτα μάχη (μόνο η Σοβιετική Ένωση αποτέλεσε εξαίρεση, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…).
Οι πόλεμοι αποφασίζουν τη μοίρα των νομισμάτων
του Γκουίντο Σαλέρνο Αλέτα*
Η ιστορία επαναλαμβάνεται, και αυτή τη φορά τα νέα είναι σπουδαία: η σύγκρουση στην Ουκρανία οδηγεί σε παγκόσμια νομισματική αποσύνδεση. Ενώ η υπεροχή του δολαρίου εδραιώνεται στη Δύση, στον υπόλοιπο κόσμο οργανώνεται ένα νέο σύστημα που επιδιώκει να ξεφύγει από το βορειοαμερικανικό νόμισμα…
Ο μισός κόσμος σπεύδει να επενδύσει σε δολάρια: το βορειοαμερικανικό νόμισμα είναι εξ ορισμού ένα ασφαλές καταφύγιο, ενώ η Ευρώπη βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Κανείς δεν θέλει να το πει, αλλά οι προοπτικές του ευρώ δεν είναι καθόλου ευοίωνες.
Υπάρχει όμως και μια κίνηση προς την αντίθετη κατεύθυνση: εξαιτίας του ίδιου του πολέμου και των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία και στους δηλωμένους συμμάχους της, όπως η Λευκορωσία, πολλές χώρες απομακρύνονται από το δολάριο…
Αν και πρόκειται για μια στρατιωτική σύγκρουση που περιορίζεται εδαφικά στην Ουκρανία, οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές επιπτώσεις είναι παγκόσμιες. Η αιτία είναι ότι, ενώ έχουν επιβληθεί κυρώσεις από πολλές χώρες (κυρίως από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.), το μέτωπο όσων μέχρι στιγμής απέχουν από την επιβολή τους είναι πολύ ευρύ.
Ενώ η υπεροχή του δολαρίου εδραιώνεται στη Δύση, στον υπόλοιπο κόσμο οργανώνεται ένα νέο σύστημα που επιδιώκει να ξεφύγει από το βορειοαμερικανικό νόμισμα
ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ διαφαίνεται ένα νέο σημείο καμπής: η απομόνωση της Ρωσίας δεν μπορεί να σημαίνει επιστροφή σε μια απομονωμένη οικονομία, όπως ήταν η Κομεκόν στις ημέρες της ΕΣΣΔ. Επειδή υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σύμπλεγμα χωρών, που υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που ονομάσαμε μπλοκ BRICS+.
Το σύστημα του ΟΠΕΚ έχει πλέον αποσυνδεθεί από τις ΗΠΑ: παραδόξως, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι τελευταίες έχουν γίνει εντελώς ανεξάρτητες ενεργειακά. Εάν οι χώρες του Κόλπου δεν πωλούν πλέον πετρέλαιο στις ΗΠΑ, δεν έχουν πλέον κανέναν εμπορικό λόγο να χρησιμοποιούν το δολάριο όταν συναλλάσσονται με άλλες χώρες. Διαβάζουμε ότι η Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε συνομιλίες με την Κίνα για την πώληση πετρελαίου έναντι του κινεζικού νομίσματος γιουάν.
Η Τουρκία έχει ήδη γνωστοποιήσει ότι θα χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε νόμισμα στις συναλλαγές της με τη Ρωσία, από την οποία εισάγει φυσικό αέριο: από το δολάριο έως το ευρώ κι από το γιουάν έως το ρούβλι. Στο ίδιο μοτίβο, η σύμβαση για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου στην Κίνα θα διακανονίζεται σε ευρώ, δηλαδή στο νόμισμα που η ίδια η Κίνα εισπράττει από την Ευρώπη, η οποία αγοράζει τα προϊόντα της.
ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ για τη δημιουργία ενός «υπερ-νομίσματος», εναλλακτικού του δολαρίου, αλλά για την ανάπτυξη μιας σειράς εμπορικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ χωρών που χρησιμοποιούν τα δικά τους νομίσματα στο εμπόριο, ανεξάρτητα από το δολάριο. Δεν υπάρχει ανάγκη να δημιουργηθεί ένα νέο νομισματικό κέντρο με «αυτοκρατορικό» χαρακτήρα, το οποίο θα αποτελεί εναλλακτική λύση αντί του δολαρίου, και το οποίο θα έχει ως κινητήρια δύναμη μια χώρα όπως η Αμερική…
Επομένως, δεν θα χρειαστεί να δημιουργηθεί ένα νέο «υπερ-νόμισμα χρέους», το οποίο θα τυπώνεται υποχρεωτικά για να στηρίξει τις αγορές, όπως έκαναν όλες οι κεντρικές τράπεζες της G7 σχεδόν αδιάλειπτα από το 2008: από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ μέχρι την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κι από την Τράπεζα της Ιαπωνίας μέχρι την Τράπεζα της Αγγλίας. Η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα και η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα παρόμοια με εκείνα των δυτικών χωρών, ίσως πιο πολύπλοκα, χωρίς να έχουν επιδοθεί στη δημιουργία νέου χρήματος.
Για τη σύγκρουση στην Ουκρανία, υπάρχουν εκείνοι που τρέχουν προς το δολάριο και εκείνοι που το εγκαταλείπουν. Οι πόλεμοι αποφασίζουν τη μοίρα των νομισμάτων…
* Το εισαγωγικό σημείωμα δημοσιεύθηκε στις 24/3/2022 στην ιταλική διαδικτυακή εφημερίδα Contropiano (contropiano.org) Το άρθρο του Γκουίντο Σαλέρνο Αλέτα, στο οποίο αναφέρεται το Contropiano και του οποίου αναδημοσιεύει απόσπασμα, αναρτήθηκε στις 22/3/2022 στο χρηματιστηριακό πρακτορείο ειδήσεων Teleborsa (www.teleborsa.it).
