Η πολιτική αυτή, όπως ήταν φυσικό, δεν μπόρεσε να δώσει λύσεις στα οξύτατα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρωζώνη κι ολόκληρη η Ε.Ε. Η κρίση του δημόσιου χρέους, η ύφεση και η εκρηκτική άνοδος της ανεργίας, εντείνουν τις μακροοικονομικές ανισορροπίες, επιβραδύνουν την ανάκαμψη της οικονομίας και απειλούν την Ευρωζώνη στο σύνολό της, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο το ευρώ και τη σταθερότητα της ΟΝΕ.
Με το άγχος αυτής της κατάστασης, η Σύνοδος των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωζώνης αρχικά και η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. στη συνέχεια, συζήτησαν στις Συνόδους τους της 29 Ιούνη, μια έκθεση με τίτλο Προς μια ουσιαστική Οικονομική και Νομισματική Ένωση η οποία εκπονήθηκε από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κ. Herman Van Rompuy, σε στενή συνεργασία με τους προέδρους της Κομισιόν, της Ευρωομάδας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και αποφάσισαν ένα «συγκεκριμένο και χρονικά δεσμευτικό οδικό χάρτη για την υλοποίηση της πραγματικής Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης».
Μαζί με την έκθεση των 4 προέδρων για την «πραγματική ΟΝΕ» (αλήθεια πόσο αποδυναμωμένη πρέπει να θεωρούν τη σημερινή ΟΝΕ, ώστε να κάνουν λόγο για πραγματική;), η Σύνοδος Κορυφής των 27 αποφάσισε να επαναφέρει στη συζήτηση το γνωστό Σύμφωνο για το ευρώ με την πλήρη αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας και να προωθήσει και ένα νέο Σύμφωνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση, που επαναφέρει στις σημερινές συνθήκες τις αντεργατικές επιλογές της αλήστου μνήμης «Λευκής Βίβλου» του Ντελόρ για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση.
Η έκθεση για μια ουσιαστική ΟΝΕ
Η έκθεση τονίζει ότι μια πραγματική Οικονομική και Νομισματική Ένωση πρέπει να δίνει απάντηση στις μακροχρόνιες προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η ΟΝΕ. Η Ευρωζώνη είναι ανομοιογενής και η χάραξη πολιτικής σε εθνικό επίπεδο οδηγεί σε πολλές οικονομικές αποφάσεις. Ωστόσο, τονίζει η έκθεση, οι εθνικές πολιτικές δεν μπορούν να αποφασίζονται μεμονωμένα, εάν οι επιπτώσεις τους διαδίδονται γρήγορα στο σύνολο της Ευρωζώνης. Συνεπώς, λέει, αυτές οι εθνικές πολιτικές πρέπει να λαμβάνουν πλήρως υπ’ όψιν την πραγματικότητα της ένταξής τους σε μια νομισματική ένωση. Για να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η μεγέθυνση στην Ευρωζώνη, τα κράτη-μέλη πρέπει να δρουν και να συντονίζονται με βάση κοινούς κανόνες. Πρέπει να υπάρχουν τρόποι διασφάλισης της συμμόρφωσης των κρατών-μελών όταν υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις, για τα άλλα μέλη της ΟΝΕ.
Στη βάση αυτή η έκθεση προτείνει την προώθηση μιας «σταθερής» και «ευημερούσας» ΟΝΕ με βάση τέσσερα συστατικά στοιχεία:
• Ενοποιημένο χρηματοοικονομικό πλαίσιο που να διασφαλίζει τη χρηματοοικονομική σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ κυρίως και να ελαχιστοποιεί το κόστος ενδεχόμενης τραπεζικής χρεοκοπίας. Ένα τέτοιο πλαίσιο προάγει, λέει η έκθεση, την ευθύνη για εποπτεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο και προβλέπει κοινούς μηχανισμούς για την εξυγίανση των τραπεζών και την εγγύηση των καταθέσεων.
• Ενοποιημένο δημοσιονομικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη χάραξη «υγιούς» δημοσιονομικής πολιτικής σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα περιλαμβάνει τον συντονισμό, την από κοινού λήψη αποφάσεων, με περισσότερη επιβολή και μέτρα ενόψει έκδοσης κοινών χρεογράφων.
• Ενοποιημένο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής το οποίο θα διαθέτει επαρκείς μηχανισμούς, ώστε να εφαρμόζονται εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές, οι οποίες να προωθούν «βιώσιμη» ανάπτυξη, απασχόληση και ανταγωνιστικότητα που να είναι συμβατές με την ομαλή λειτουργία της ΟΝΕ.
• Ενισχυμένη δημοκρατική νομιμοποίηση και λογοδοσία της λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο της ΟΝΕ, η οποία θα βασίζεται στην από κοινού άσκηση της κυριαρχίας για τις κοινές πολιτικές και την «αλληλεγγύη».
Όπως τονίζει η έκθεση και οι αποφάσεις που πάρθηκαν από τις Συνόδους Κορυφής των 17 και των 27 (Ευρωζώνης και συνολικής Ε.Ε.) και τα 4 παραπάνω στοιχεία είναι αναγκαία για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και «ευημερία» εντός της ΟΝΕ και θα απαιτήσουν πολλές περαιτέρω προσπάθειες, μεταξύ των οποίων κάποια στιγμή μελλοντικά και πιθανές αλλαγές των συνθηκών της Ε.Ε.
Είναι φανερό, όμως, ότι και τα 4 αυτά στοιχεία -ενοποιημένο χρηματοοικονομικό, δημοσιονομικό και πλαίσιο οικονομικής πολιτικής, αλλά και πολύ περισσότερο η ενισχυμένη δημοκρατική νομιμοποίηση και λογοδοσία, που βάζει ζήτημα κυριαρχία- αποτελούν σοβαρές και προκλητικές απειλές για τις χώρες ιδιαίτερα του ευρωπαϊκού Νότου κι ακόμη πιο ιδιαίτερα για χώρες, όπως η Ελλάδα.
Άμεση διαμόρφωση σχεδίου δράσης
Τίθεται, επομένως, ζήτημα άμεσης διαμόρφωσης σχεδίου δράσης του ΣΥΡΙΖΑ και ολόκληρης της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (αλλά και κάθε Έλληνα πολίτη, που κατανοεί τι σημαίνουν όλα αυτά για την εθνική μας ανεξαρτησία και τη λαϊκή μας κυριαρχία), στην κατεύθυνση μιας συσπειρωμένης στο εσωτερικό, αλλά και διαρθρωμένης σε κοινή δράση με λαούς και κινήματα των άλλων χωρών, ιδιαίτερα του ευρωπαϊκού Νότου, αντίστασης και πάλης, που να θέτει θέματα Ενιαίας Εσωτερικής Αγοράς, ευρώ και Ευρωζώνης, στην κατεύθυνση υπεράσπισης της οικονομικής, δημοσιονομικής, εθνικής ανεξαρτησίας και λαϊκής κυριαρχίας, σε όφελος του λαού και του τόπου.
Η ανάγκη άμεσης κινητοποίησης των Αριστερών Ριζοσπαστικών πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων στην κατεύθυνση αυτή, επιβάλλεται από το γεγονός ότι, στα πλαίσια των 4 σημείων στα οποία στηρίζεται η περιβόητη «πραγματική ΟΝΕ», με απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης, ήδη προωθούνται:
• Στη βάση του ενοποιημένου χρηματοοικονομικού πλαισίου, η θέσπιση ενιαίου εποπτικού μηχανισμού για τις Τράπεζες, που θα διαχειρίζεται προσωρινά και μέχρι τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ), η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Μετά την δημιουργία του ΕΜΣ η διαχείριση του εποπτικού μηχανισμού για τις Τράπεζες θα περάσει σ’ αυτόν, ενώ αποφασίστηκε από τώρα να δώσουν στον ΕΜΣ τη δυνατότητα να χρηματοδοτεί άμεσα, όχι βέβαια τις χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα, αλλά τις τράπεζες.
• Σε εφαρμογή του ενοποιημένου δημοσιονομικού πλαισίου, προωθείται η μεγαλύτερη ομαδοποίηση της λήψης αποφάσεων επί των προϋπολογισμών, η σύμμετρη ομαδοποίηση των κινδύνων εντός της ευρωζώνης, ώστε να εμποδίζονται και να διορθώνονται οι μη βιώσιμες δημοσιονομικές πολιτικές σε κάθε κράτος μέλος. Για το σκοπό αυτό, πέρα από την εφαρμογή των μέτρων που έχουν συμφωνηθεί ήδη βάσει του ενισχυμένου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης (κυρίως του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και της Συνθήκης για τη Σταθερότητα, το Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση), θα μπορούν να συμφωνούνται από κοινού τα ανώτατα όρια των ετήσιων επιπέδων των ισοζυγίων των Προϋπολογισμών και του δημόσιου χρέους των κρατών-μελών. Μια πλήρης δημοσιονομική ένωση, λέει η απόφαση της Ευρωζώνης, προϋποθέτει την ανάπτυξη ισχυρότερων δυνατοτήτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ικανών να διαχειρίζονται τις οικονομικές αλληλεξαρτήσεις και, εν τέλει, την ανάπτυξη σε επίπεδο ευρωζώνης ενός δημοσιονομικού φορέα, μιας φορολογικής υπηρεσίας.
• Στη βάση ενός ενοποιημένου πλαισίου οικονομικής πολιτικής, είναι σημαντικό, λέει η απόφαση της Ευρωζώνης, με εφαρμογή των αρχών που διατυπώθηκαν στο Ευρωπαϊκό εξάμηνο και στο Σύμφωνο για το ευρώ, το πλαίσιο για τον συντονισμό της πολιτικής να καταστεί πιο εκτελεστό, ώστε οι τυχόν βιώσιμες πολιτικές να μην θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα στην ΟΝΕ.
• Στο πλαίσιο της ενισχυμένης δημοκρατικής νομιμοποίησης και λογοδοσίας, η εκ του σύνεγγυς συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των Εθνικών Κοινοβουλίων στις αποφάσεις για τους εθνικούς προϋπολογισμούς, θα έχει, λέει η απόφαση της Ευρωζώνης, καθοριστική σημασία. Η μετάβαση σε περισσότερο ενοποιημένες διαδικασίες λήψης δημοσιονομικών αποφάσεων μεταξύ χωρών, θα απαιτήσει ισχυρούς μηχανισμούς και νόμιμη και υπεύθυνη από κοινού λήψη αποφάσεων. Χρειάζεται, επομένως (λέμε εμείς), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα Εθνικά Κοινοβούλια, οι μόνοι άμεσα εκλεγμένοι θεσμοί της Ε.Ε. να χρησιμοποιηθούν ως πλυντήρια νομιμοποίησης των επιλογών της οικονομικής και διοικητικής νομενκλατούρας των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Κρατών-μελών.
Τέλος, η Σύνοδος Κορυφής των 27, αποφάσισε, σχετικά με την έκθεση για την ΟΝΕ ότι στη συνέχεια θα εξετάσουν τι μπορεί να γίνει στο πλαίσιο των ισχυουσών Συνθηκών και ποια μέτρα θα απαιτούσαν αλλαγή της Συνθήκης. Τα κράτη-μέλη, για να εξασφαλιστεί η ενεργή συμμετοχή τους, θα συμμετέχουν στους προβληματισμούς και σε τακτικές διαβουλεύσεις. Θα υπάρξουν διαβουλεύσεις και με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τον Οκτώβριο του 2012 θα υποβληθεί ενδιάμεση έκθεση και τελική έκθεση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Εδώ χρειάζεται να υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία μας για παρεμβάσεις γενικά, όσο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Ιδιαίτερη, επίσης, μελέτη χρειάζεται σχετικά με την αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για το Σύμφωνο για το ευρώ και το νέο Σύμφωνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση και τα ζητήματα που βάζουν αυτά τα δύο Σύμφωνα. Ιδιαίτερα πρέπει να απασχολήσουν, επίσης, οι αποφάσεις του Συμβουλίου Οικονομικής και Δημοσιονομικής Πολιτικής (του γνωστού ECOFIN) της 29ης Ιουνίου 2012 σχετικά:
• Με τις ανά χώρα συστάσεις προς τα κράτη-μέλη σχετικά με τις οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές τους. Να εξεταστεί τι συνιστά για την Ελλάδα.
• Με τους κανονισμούς α) για την ενισχυμένη παρακολούθηση και αξιολόγηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, ιδίως όσων υπόκεινται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και β) για την ενισχυμένη εποπτεία των κρατών-μελών της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες ή αιτούνται χρηματοδοτική βοήθεια. Πάλι τι ακριβώς συνιστά για την Ελλάδα και πώς αντιμετωπίζεται.
• Με την αναθεωρημένη σύσταση του Συμβουλίου, στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος της ΕΕ, σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λάβει η Ισπανία για να διορθώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα, παρέχοντάς της ένα επιπλέον έτος, μέχρι το 2014, για να το πράξει λόγω δυσμενών οικονομικών συνθηκών. Και
• Τέλος, με τη δήλωση της Διάσκεψης Κορυφής της Ευρωζώνης της 29ης Ιουνίου 2012, που ζήτησε την ταχεία σύναψη του μνημονίου συμφωνίας, που συνδέεται με την παροχή οικονομικής στήριξης προς την Ισπανία για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού της τομέα, η οποία στήριξη θα παρασχεθεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) μέχρις ότου καταστεί διαθέσιμος ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ), ο οποίος στη συνέχεια θα αναλάβει τις υποχρεώσεις της συμφωνίας, χωρίς καθεστώς προτεραιότητας. Το περιεχόμενο του Μνημονίου αυτό πρέπει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα, από τη στιγμή που μάλλον με κάποια βιασύνη χαιρετίστηκε η έλλειψή του και απαιτήθηκε να ισχύσει και για την περίπτωση της χώρας μας.
