Έμμεση αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ε.Ε. για τον έλεγχό της
του Γιώργου Αναστασίου
«Η Πολωνία γυρίζει την πλάτη της στη Δημοκρατία»: αυτό έγραφε προχθές η αγγλόφωνη εφημερίδα Τα Νέα του Κόλπου – η οποία, αν μη τι άλλο, έχει χιούμορ (δεδομένου ότι εδρεύει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δηλαδή σε μια απόλυτη, μεσαιωνικού τύπου μοναρχία). Εν πάση περιπτώσει, όταν ακόμη και οι εμίρηδες του Κόλπου ανησυχούν τόσο πολύ για τη… δημοκρατία στη μακρινή τους Πολωνία, δεν μπορεί – κάτι σπουδαίο συμβαίνει! Και, πέρα από τη νότα ευθυμίας που μας πρόσφεραν οι εμίρηδες, αυτό είναι αλήθεια. Με δυο λόγια, η ακροδεξιά και «ευρωσκεπτικιστική» πολωνική κυβέρνηση, ενθαρρυμένη από την υποστήριξη που της πρόσφερε ο Τραμπ στην πρόσφατη επίσκεψή του στη Βαρσοβία, αποφάσισε να επιχειρήσει έναν ακόμη σφιχτότερο έλεγχο της χώρας.
Έτσι, με μια σειρά νόμων η αντισυνταγματικότητα των οποίων βγάζει μάτι, το κυβερνών κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS) αποκτά τον πλήρη έλεγχο της δικαστικής εξουσίας και καταργεί την (υποτιθέμενη) ανεξαρτησία της και το διαχωρισμό της από τη νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Αυτή ήταν και η αφορμή της αναζωπύρωσης του ακήρυκτου αλλά διαρκούς πολέμου της Βαρσοβίας με τις γερμανοκρατούμενες Βρυξέλλες, που την απειλούν με κυρώσεις διότι «παραβιάζει τις δημοκρατικές αρχές της Ευρώπης» (τις οποίες βέβαια ακόμη ψάχνουμε…). Η πολωνική κυβέρνηση ανταπαντά ότι «πέρασε ο καιρός που η Πολωνία ήταν υπό γερμανική κατοχή», κι ο χορός καλά κρατεί – με τη συμμετοχή όμως και εκατοντάδων χιλιάδων Πολωνών που τις τελευταίες εβδομάδες διαδηλώνουν, στην πλειοψηφία τους κατά της ακροδεξιάς κυβέρνησης.
Μαζικές διαδηλώσεις
Πράγματι, όπως συνέβη και τον περασμένο Οκτώβριο με την απόπειρα των πιο σκοταδιστικών καθεστωτικών κύκλων να επιβάλουν γενική απαγόρευση των αμβλώσεων*, η επιχείρηση ελέγχου της δικαστικής εξουσίας από το PiS αποτέλεσε μια ακόμη ευκαιρία να εκφραστεί η δυσαρέσκεια πλατιών στρωμάτων, και ιδίως της νεολαίας. Μεγάλες κινητοποιήσεις υποχρέωσαν τελικά τον Πολωνό πρόεδρο Αντρζέι Ντούντα να θέσει αυτήν την εβδομάδα προσωρινό βέτο στο νέο νόμο, βάσει του οποίου τα μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου θα διορίζονται πλέον από την κυβέρνηση – ταυτόχρονα όμως υπέγραψε το νόμο περί διορισμού των επικεφαλής των τοπικών δικαστηρίων από τον υπουργό Δικαιοσύνης.
Πάντως μετά τις απειλές της Ε.Ε. βγήκε στους δρόμους και το αντίπαλο στρατόπεδο, με φιλοκυβερνητικούς διαδηλωτές να κρατούν πλακάτ που έγραφαν «Κάτω τα χέρια από την Πολωνία» και… «Δεν είμαστε υπόδουλοι» (στο Βερολίνο, θα έπρεπε να προσδιορίζεται – διότι στις ΗΠΑ αναμφίβολα είναι!). Στην πραγματικότητα, τόσο η φιλοαμερικάνικη κυβέρνηση όσο και η φιλοευρωπαϊκή αντιπολίτευση λίγο νοιάζονται για δικαιοσύνες, δημοκρατίες και εθνικές κυριαρχίες. Χρησιμοποιούν όμως και οι δύο αυτήν την αντιπαράθεση για να συσπειρώσουν τους οπαδούς τους. Το ίδιο συμβαίνει και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τις Βρυξέλλες να επιχειρούν για μια ακόμη φορά να χαλιναγωγήσουν την «ανεξέλεγκτη» Πολωνία.
Σε άβολη θέση η Αριστερά
Πρόκειται για εγχείρημα με λίγες πιθανότητες επιτυχίας σε ένα ιδιαίτερα ασταθές διεθνές περιβάλλον, με έναν Τραμπ που νιώθει να απειλείται και αντεπιτίθεται σπασμωδικά. Πόσο μάλλον που στην πολωνική κυβέρνηση ο πανταχόθεν βαλλόμενος Αμερικανός πρόεδρος βλέπει έναν από τους λιγοστούς πιστούς συμμάχους του, που στηρίζει όλα τα σχέδιά του – από την αύξηση της πίεσης στη Ρωσία ως την υπαγόρευση ορίων στη γερμανική επικυριαρχία. Αυτή είναι η αιτία που δεν κοπάζει η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ε.Ε. για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι σε ένα από τα μεγαλύτερα κράτη μέλη της τελευταίας, παίρνοντας στο εσωτερικό της Πολωνίας τη μορφή της κόντρας μεταξύ ενός ακροδεξιού κυβερνητικού στρατοπέδου και μιας «δημοκρατικής» αντιπολίτευσης.
Σ’ αυτές τις συνθήκες, η αδύναμη πολωνική Αριστερά βρίσκεται σε άβολη θέση. Από τη μια έχει υποστεί άγρια καταστολή από το PiS, και άρα ο κόσμος της «αυθόρμητα» συμμετέχει στα αντικυβερνητικά ξεσπάσματα. Γι’ αυτό άλλωστε προχθές ο Πολωνός υπουργός Εσωτερικών Γιαροσλάβ Ζιελίνσκι έσπευσε να καταδικάσει τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις ως «συνωμοσία των κομμουνιστών»(!). Από την άλλη, δεν θέλει να εμφανιστεί ως ανεκτική προς τις ευθείες και αλαζονικές, πράγματι, παρεμβάσεις των Βρυξελλών. Χαρακτηριστική είναι μια πρόσφατη ανακοίνωση του Κ.Κ. Πολωνίας, που επιτίθεται τόσο στο «αντιδημοκρατικό πολιτικό σύστημα» όσο και στην «υποκρισία της Ε.Ε.». Μια μέρα μετά από αυτήν την ανακοίνωση, το (κατά τα άλλα «φιλοευρωπαϊκό») Συνταγματικό Δικαστήριο δημοσιοποίησε την «έναρξη διαδικασίας εξέτασης της συμβατότητας του Κ.Κ. Πολωνίας με το Σύνταγμα». Στη συγκεκριμένη περίπτωση πάντως, μάλλον είναι μάταιο να αναμένει κανείς ότι ακόμη και οι… εμίρηδες θα καταδικάσουν.
