Σε θετική κατεύθυνση το νομοσχέδιο, αλλά οι προωθούμενες αλλαγές δεν αρκούν
Από τις πρώτες μέρες που ήρθε στο φως της δημοσιότητας το περιεχόμενο του πολυνομοσχεδίου για την εκπαίδευση, είναι ξεκάθαρο πως βούληση του υπουργείου είναι να ξηλωθεί η μνημονιακή νομοθεσία Διαμαντοπούλου-Αρβανιτόπουλου. Βασική αιχμή για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα Συμβούλια των Ιδρυμάτων και η αυταρχική και συγκεντρωτική λειτουργία που τα συνόδευε, έπειτα από «μεταρρυθμίσεις» που έχουν χαρακτηριστεί και ως ταφόπλακα για το μαζικό και δημοκρατικό πανεπιστήμιο.
Συγκεκριμένα, στο νομοσχέδιο προβλέπεται μεταξύ άλλων:
- Η κατάργηση του Συμβουλίου Ιδρύματος, με τις αρμοδιότητες διοίκησης να ασκούνται πλέον από τη Σύγκλητο,το Πρυτανικό Συμβούλιο, τον πρύτανη και τους αντιπρυτάνεις, με αυξημένο ποσοστό συμμετοχής των φοιτητών στις διαδικασίες εκλογής και τα όργανα.
- Η άρση της δυνατότητας διαγραφής των «λιμναζόντων» φοιτητών και ηεπαναφορά όσων είχαν διαγραφεί γι’ αυτόν το λόγο.
- Η αναγνώριση και προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου.
Και μόνο απ’ αυτά τα παραδείγματα γίνεται φανερό πως καταβάλλεται μια ειλικρινής προσπάθεια να αποτιναχθούν πλευρές του αυταρχικού και αντιδημοκρατικού θεσμικού πλαισίου των Φορτσάκη–Διαμαντοπούλου.
Στο ελληνικό πανεπιστήμιο,όμως, δεν ζήσαμε μια απλά θεσμική κρίση ως αποτέλεσμα των τελευταίων νόμων. Η κρίση προσανατολισμού στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η κατάρρευση αυτού που ζήσαμε ως μαζικό πανεπιστήμιο τα προηγούμενα χρόνια, ως αποτέλεσμα της διαρκούς υποχρηματοδότησης και απαξίωσης, καθώς και της συνολικής κρίσης στη χώρα, κάνουν επιτακτική την ανάγκη για βαθύτερες τομές. Για να είμαστε σαφείς, το πανεπιστήμιο θα συνεχίσει να απαξιώνεται εάν δεν αλλάξει ριζικά. Δεν είναι εφικτή και βιώσιμη καμιά λύση που προσπαθεί να ισορροπήσει τα πράγματα στην «προ Συμβουλίων Διοίκησης» ή «προ Μνημονίων» κατάσταση.
Έτσι, λοιπόν, απαιτείται να ανοίξει η συζήτηση μέσα σε όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, ώστε οι όποιες θεσμικές αλλαγές να τεθούν πραγματικά σε ισχύ. Ποιος ο ρόλος που καλείται να παίξει το πανεπιστήμιο σε μια χώρα που παλεύει να σταθεί στα πόδια της, ώστε να αντιμετωπίσει και το ίδιο τις συνθήκες διάλυσης που του επέβαλαν οι μνημονιακές πολιτικές; Ποιος ο ρόλος της έρευνας, της γνώσης, των νέων επιστημών στην ανασυγκρότηση της χώρας και με ποιες πρωτοβουλίες μπορεί να αντιστραφεί η μετανάστευση των νέων; Πώς το πανεπιστήμιο, τελικά, θα έρθει να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της κοινωνίας(τοπικά, εθνικά και ευρύτερα); Πώς το πανεπιστήμιο θα λειτουργεί με δημοκρατία και διαφάνεια; Ποια θα είναι η σχέση των μερών του(καθηγητών, εργαζόμενων, ερευνητών, φοιτητών); Ποια θα είναι η σχέση του -και μέσα από ποιες διαδικασίες- με το κράτος, τους μηχανισμούς εξουσίας, τις επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια του εξωτερικού;
Πρέπει να βρεθούν διαδικασίες ώστε αυτά τα ερωτήματα να απασχολήσουν την πανεπιστημιακή κοινότητα και ευρύτερα την κοινωνία, αλλά και να επηρεάσουν και το ίδιο το νομοθετικό έργο. Το υπουργείο θα έπρεπε να είχε εφεύρει τρόπους για να γίνει αυτό, η φοιτητική Αριστερά και οι προοδευτικοί καθηγητές επίσης. Δεν μπορεί οι μέθοδοι διαβούλευσης, διακυβέρνησης και διοίκησης, να είναι το «φιλολαϊκό αντίστοιχο» όσων μέχρι σήμερα ζήσαμε. Απαιτείται τόλμη, δημιουργικότητα και εμπιστοσύνη στη συμμετοχή. Γιατί, για να περπατήσει ο Λάζαρος, δεν φτάνει να βγει η ταφόπλακα! Δεν αρκεί η άρση των μνημονιακών μέτρων, απαιτείται μια πιο συνολική αναγεννητική διαδικασία, που δεν είναι εφικτή εάν δεν σπάσει η ακινησία των τελευταίων ετών.
Βασίλης Γεροδήμος, φοιτητής Πολυτεχνείου ΑΠΘ
Γιώργος Χάμψας, φοιτητής ΕΜΠ
