Το δημοψήφισμα άνοιξε το δρόμο, η κυβέρνηση να ακούσει τη δυνατή φωνή του λαού
Του Γιώργου Αρχοντόπουλου*
Στις 18 Μάη κλείνει ένας χρόνος από το επιτυχημένο δημοψήφισμα του νερού στη Θεσσαλονίκη. Με συμμετοχή πολύ μεγαλύτερη από 50% (υπερδιπλάσια σε σύγκριση με το 25% που απαιτείται σε ανάλογες περιπτώσεις στο εξωτερικό), κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα: σε ποσοστό 98,2% -213.000 άνθρωποι- ο κόσμος ψήφισε ΟΧΙ στην ιδιωτικοποίηση του νερού και της αποχέτευσης της πόλης.
Σε μια σκοτεινή περίοδο καταστολής, τόσο ψυχολογικής από τον ασταμάτητο βομβαρδισμό τρόμου των συστημικών ΜΜΕ, όσο και φυσικής από τα χημικά και την ασυγκράτητη βία των ΜΑΤ εις βάρος των λαϊκών αντιδράσεων, σε μια περίοδο που οι λέξεις «καναπές» και «αδιάφοροι» είχαν γίνει καθημερινότητα, ένα τόσο μεγάλο πλήθος κόσμου βρήκε μια διέξοδο αντίδρασης, βρήκε τον τρόπο να φωνάξει ένα βροντερό ΟΧΙ στη μακροχρόνια υποβάθμιση της ζωής του και στη βίαιη προσαρμογή στις «απαιτήσεις των αγορών». Αυτό από μόνο του θα πρέπει να αποτελέσει πόλο προβληματισμού και διαλόγου, πρέπει να αποτελέσει έναν οδηγό για νέες μορφές κινητοποίησης και ενεργοποίησης της κοινωνίας, να σκεφτούμε άλλες πιθανές διεξόδους έκφρασης της λαϊκής απαίτησης.
Διήμερο για το νερό και τη Δημοκρατία
Ένα χρόνο μετά, στη Θεσσαλονίκη διοργανώνεται από το SOSτε το ΝΕΡΟ και το Σωματείο της ΕΥΑΘ, διήμερο εκδηλώσεων για το νερό και τη Δημοκρατία. Ένα χρόνο μετά το δημοψήφισμα, οι εκδηλώσεις δεν μπορεί να έχουν μόνο πανυγηρικό χαρακτήρα. Οι εκδηλώσεις σκοπό έχουν να προβληματίσουν, να θέσουν βάσεις σκέψης για το σήμερα και το αύριο των κοινών αγαθών, για τη λειτουργία της Δημοκρατίας από τα κάτω, για τη διασφάλιση όλων αυτών στο μέλλον, ακόμη και υπό καθεστώς άκρατου νεοφιλελευθερισμού.
Δεν ξεχνούμε ότι το δημοψήφισμα ήταν άτυπο, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι σύμφωνα με τον «Καλλικράτη» τα δημοψηφίσματα είναι μια έκφραση γνώμης και δεν δεσμεύουν την εκάστοτε κυβέρνηση σε αποφάσεις. Απόδειξη ότι μόλις μια εβδομάδα μετά τη διεξαγωγή του (όταν και εκδόθηκε η απόφαση του ΣτΕ για την ΕΥΑΘ – για τυπικούς λόγους έθετε στο αρχείο την προσφυγή του Σωματείου), οι υποψήφιοι αγοραστές, σίγουροι πλέον ότι δεν ρισκάρουν τα λεφτά τους, επισκέφθηκαν τις εγκαταστάσεις της ΕΥΑΘ ολοκληρώνοντας ένα τυπικό προαπαιτούμενο για την εξαγορά της εταιρίας. Παρά το σαφές πολιτικό μήνυμα που οι Θεσσαλονικείς έστειλαν στην τότε κυβέρνηση, η διαδικασία συνεχίστηκε κανονικά.
Έπρεπε να βγει η επίσημη ανακοίνωση του ΤΑΙΠΕΔ ένα μήνα μετά, που ουσιαστικά πάγωνε τη διαδικασία, λαμβάνοντας υπόψη και «τις κοινωνικές αντιδράσεις» του κόσμου της Θεσσαλονίκης.
Το νερό ως ευκαιρία για κέρδος
Επιστρέφοντας λοιπόν στο σήμερα, ένα χρόνο μετά το Δημοψήφισμα, η πολιτική κατάσταση έχει αλλάξει. Όχι όμως και η σκληρή πραγματικότητα που οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές θέλουν να συνεχίσουν να επιβάλουν: μνημόνια, λιτότητα, απολύσεις, ιδιωτικοποιήσεις. Έτσι μας πήγανε πέντε χρόνια τώρα, έτσι θέλουν να συνεχίσουμε. Όμως μια νέα κυβέρνηση είναι στο τιμόνι, μια κυβέρνηση που προήλθε από ένα κόμμα που υπερασπίστηκε έντονα τα δημόσια αγαθά – ποιος άλλωστε μπορεί να αρνηθεί την ουσιαστική εμπλοκή του κόσμου του ΣΥΡΙΖΑ σε όλα τα μεγάλα κινήματα; Μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, που δύσκολα θα μπορούσαν να φανταστούν ότι κάποια μέρα η κυβέρνηση του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ θα κληθεί να εφαρμόσει στην πράξη αυτά για τα οποία αγωνίζονταν! Και τώρα ήρθε η μέρα αυτή, έχουμε την ευθύνη και όχι απλά την ευκαιρία, να δημιουργήσουμε τέτοιες προϋποθέσεις ώστε οι μελλοντικές γενιές να μην χρειάζεται να παλέψουν για τα δημόσια αγαθά. Να εξασφαλίσουμε μια για πάντα τον κοινωνικό χαρακτήρα του νερού, της ενέργειας, του ορυκτού πλούτου.
Οι πολυεθνικές βλέπουν το νερό ως μια ευκαιρία για κέρδος, ενώ η δική μας σκέψη είναι ότι το νερό είναι ανθρώπινο δικαίωμα το οποίο εξασφαλίζει την ποιότητα ζωής και πραγματικά σώζει ζωές. Η Παγκόσμια Τράπεζα από το 2000 με εκθέσεις της, επισημαίνει ότι η πλήρης ιδιωτικοποίηση του νερού έχει προβλήματα και «συμβουλεύει» τις πολυεθνικές να στραφούν στις ΣΔΙΤ. Σήμερα, μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Νιγηρίας για χρηματοδότηση ενός ΣΔΙΤ προγράμματος για την πρωτεύουσα Λάγος, η Παγκόσμια Τράπεζα υποχωρεί, σηματοδοτώντας τα αδιέξοδα και των συμπράξεων αυτών.
Όταν αποδεδειγμένα παγκοσμίως, το κόστος κατασκευής δικτύων και υποδομών αντιστοιχεί στο 75% της αξίας του πόσιμου νερού, είναι μάταιο να θεωρούμε ότι οι πολυεθνικές έχουν κάτι άλλο στο μυαλό τους εκτός από κέρδος σε βάρος του κράτους. Τα έξοδα-υποδομές στο κράτος, τα κέρδη στους ιδιώτες. Δεν είναι τυχαίο ότι εκπρόσωπος πολυεθνικής υποψήφιας να αγοράσει την ΕΥΑΘ, αναφερόμενη στις αντιδράσεις, είπε ότι ουσιαστικά πρόκειται για ΣΔΙΤ, και δεν θα έπρεπε να ανησυχούμε!
Τι θα κάνει η κυβέρνηση;
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, καλείται σήμερα να ανασύρει από τη βαθιά σχέση της με τα κινήματα, όλα εκείνα τα στοιχεία που την έφεραν στην κορυφαία θέση απέναντι στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Οφείλει να καταργήσει άμεσα το ΤΑΙΠΕΔ. Το ΣτΕ διέταξε την επιστροφή των μετοχών της ΕΥΔΑΠ από το ΤΑΙΠΕΔ στο Δημόσιο αναγνωρίζοντάς το ουσιαστικά ως «ιδιωτική εταιρία», ενώ άμεσα πρέπει να επιστρέψουν και οι μετοχές της ΕΥΑΘ στο Δημόσιο! Τέλος ο ΣΥΡΙΖΑ στις πιέσεις για ιδιωτικοποιήσεις, να δώσει τη δική του απάντηση με την αναγνώριση του νερού ως ανθρώπινο δικαίωμα. Να γίνει έτσι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που θα το κάνει στέλνοντας ακόμη ένα μήνυμα στους λαούς της Ευρώπης. Να εξασφαλίσει νομοθετικά το δημόσιο χαρακτήρα των κοινωνικών αγαθών – η απόφαση 1906/2014 του ΣτΕ είναι ένα εφόδιο που πρέπει να αξιοποιηθεί.
* Ο Γιώργος Αρχοντόπουλος είναι μέλος της κίνησης SOSτε το Νερό και πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων ΕΥΑΘ
