Η πρόσφατη συμφωνία του Bildu, του εκλογικού μετώπου της βασκικής Πατριωτικής Αριστεράς, με το κυβερνών κεντροδεξιό PNV (Εθνικιστικό Βασκικό Κόμμα) για την επιδίωξη ακόμη μεγαλύτερης αυτονομίας από τη Μαδρίτη δεν τάραξε τους συσχετισμούς μονάχα στη Χώρα των Βάσκων. Η συνάντηση των δύο μεγαλύτερων βασκικών κομμάτων (το PNV πήρε 38% στις τελευταίες εκλογές, και 22% το Bildu) προκαλεί πρόσθετους πονοκεφάλους στην κυβέρνηση της Μαδρίτης, ακριβώς τη στιγμή που αντιμετωπίζει άλλη μία πρόκληση από την έτερη απείθαρχη «επαρχία» της –την Καταλονία. Πράγματι, η νέα καταλανική κυβέρνηση, υπό την προεδρία του Κιμ Τόρα, έστειλε αυτήν την εβδομάδα τελεσίγραφο στον «σοσιαλιστή» Ισπανό πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ. Πέρα από τα… συνήθη αιτήματα –μεταξύ άλλων την απελευθέρωση των πολιτικών κρατούμενων– αυτή τη φορά ζητά τη δημιουργία ενός μηχανισμού που θα επιτρέψει την ειρηνική έκφραση του δικαιώματος των Καταλανών στην αυτοδιάθεση.
Η αντίδραση της ισπανικής κυβέρνησης ήταν η αναμενόμενη: καμία συζήτηση για διαδικασίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας. «Να συζητήσουμε για μεγαλύτερη αυτονομία, ναι», είπε η εκπρόσωπος του Σάντσεθ, «αλλά η ανεξαρτησία αποκλείεται». Μόνο που τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά: η κυβέρνηση μειοψηφίας του Σάντσεθ στηρίζεται μεταξύ άλλων στην ανοχή των Βάσκων και Καταλανών αυτονομιστών. Και ο Κιμ Τόρα ήταν σαφής: αν δεν υπάρξει συμφωνία μέχρι τον Νοέμβριο, η ανοχή αποσύρεται. Οι διεργασίες αυτές αντανακλούν πρώτα-πρώτα τη διαρκή πίεση πλατιών στρωμάτων στην Καταλονία και στη Χώρα των Βάσκων, για τα οποία η όποια σχέση τους με το ισπανικό κράτος έχει τελειώσει – κι ας μην παραχωρεί διαζύγιο το… έτερον ήμισυ.
Αυτό το γεγονός δεν μπορεί να εξαλειφθεί με καταστολή και απαγορεύσεις – που μπορούν να καθυστερήσουν μια διαδικασία απόσχισης, αλλά αδυνατούν να κερδίσουν έστω την ανοχή όσων ασφυκτιούν. Το πρόβλημα είναι αυτό καθαυτό το ισπανικό κράτος, τουλάχιστον στη σημερινή μορφή του… Το δεύτερο στοιχείο που επιβεβαιώνουν αυτές οι διεργασίες είναι η δομική πλέον αστάθεια του ισπανικού πολιτικού συστήματος. Γεγονός που επηρεάζει τις εξελίξεις και ευρύτερα, στο πεδίο της Ε.Ε. Ο ισπανικός πονοκέφαλος προστίθεται στα (όλο και περισσότερα) ανοιχτά μέτωπα, δυσχεραίνοντας περαιτέρω ακόμη και την απλή διαχείριση των ογκούμενων προβλημάτων της πάλαι ποτέ «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».
