Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
«Σύνθετο και συναρπαστικό», για τη χώρα μας, την Ευρώπη και τον κόσμο, χαρακτηρίζει το ενεργειακό τοπίο του 2025 ο Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, του ΥΠΕΝ και καλεί (ποιους άραγε;) να το απολαύσουν! [1]
Ισχυρίζεται ότι η πορεία στην πράσινη μετάβαση γίνεται όλο και περισσότερο αποδεκτή και χαρακτηρίζει ως προκλήσεις, για τις οποίες «χρειάζεται μια ορθολογική αντιμετώπιση ώστε να οδηγηθούμε σε βέλτιστη επενδυτική πρακτική», όλες τις αντιφάσεις και συγκρούσεις του ενεργειακού τοπίου, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή για τις οποίες το μόνο που βλέπει είναι «πτωτικό περιβάλλον τιμών» αν αυτές λήξουν ή παγώσουν.
Υπόσχεται μάλιστα ότι το 2025 θα προωθηθούν οι εξορυκτικές και μεταποιητικές δραστηριότητες δηλώνοντας ότι «η χώρα μας συμμετέχει με ενθουσιασμό στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, η οποία έχει στόχο να αυξήσουμε την αυτονομία της ηπείρου μας στα υλικά εκείνα που είναι αναγκαία για την παραγωγή των ΑΠΕ και την πράσινη μετάβαση… γιατί η Ελλάδα είναι προικισμένη με υπέδαφος πλούσιο σε πολλά από αυτά τα κρίσιμα ορυκτά.».
Πώς όμως πραγματικά πορεύεται η «πράσινη μετάβαση» στο κόσμο;
Πέντε από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ουολ Στριτ αποχώρησαν τις τελευταίες εβδομάδες από την Τραπεζική Συμμαχία Net-Zero, οι Wells Fargo, Goldman Sachs, Morgan Stanley, Citigroup και Bank of America. Η Συμμαχία ιδρύθηκε το 2021 με πρωτοβουλία του ΟΗΕ και συμπεριέλαβε 100 τράπεζες από 44 χώρες με συνολικά κεφάλαια 71 τρισ. Δολαρίων, με στόχος τη στήριξη επενδύσεων για την απανθρακοποίηση και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. [2]
Το 2024 αναδείχθηκε σε χρονιά ρεκόρ για τον άνθρακα με τους μεγαλύτερους παραγωγούς Κίνα, Ινδία και Ινδονησία να σημειώνουν νέα ρεκόρ παραγωγής. Η έκθεση «Coal 2024» του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) προβλέπει ότι ο κόσμος θα φθάσει στην κορύφωση της χρήσης άνθρακα το 2027 διορθώνοντας προηγούμενη πρόβλεψη ότι η χρήση άνθρακα θα άρχιζε να μειώνεται μετά την κορύφωση της κατανάλωσης το 2023. [3]
«Η διεθνής συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP29) στο Μπακού […] σηματοδότησε τη διαρκή στήριξη στην πυρηνική ενέργεια, ενισχύοντας τον ρόλο της ως ακρογωνιαίο λίθο των παγκόσμιων προσπαθειών απαλλαγής από τον άνθρακα. Με βάση την περυσινή COP-28 που είχε διεξαχθεί στο Ντουμπάι, η COP-29 πρόβαλε τη δέσμευση 31 χωρών να τριπλασιάσουν την πυρηνική ισχύ τους έως το 2050, όπως και τον κεντρικό ρόλο της πυρηνικής ενέργειας για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών άνθρακα». [4]
Τι συμβαίνει στην Ευρώπη;
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση πολλαπλασιάζονται οι μονάδες φυσικού αερίου.
Στην Ιταλία που είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη ολοκληρώθηκαν δύο νέοι σταθμοί παραγωγής ενέργειας με φυσικό αέριο και κατασκευάζονται άλλοι δύο.
Η Γερμανία αποφάσισε το περασμένο Φεβρουάριο να υποστηρίξει τη κατασκευή σταθμών ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου ισχύος 10 GW, μέσω μηχανισμών στήριξης, με το συνολικό ποσό χρηματοδότησης να υπολογίζεται στα 16 δισ. €.
Στην Πολωνία, αποφασίστηκε η αντικατάσταση της ανθρακικής παραγωγής από φυσικό αέριο και κατασκευάζονται τέσσερις μονάδες φυσικού αερίου.
Στη Μεγάλη Βρετανία η κυβέρνηση έχει επίσης, δηλώσει ότι θα υποστηρίξει την κατασκευή καινούργιων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το φυσικό αέριο και βρίσκονται σε κατασκευή επτά μονάδες. [5]
Στην Ελλάδα δύο νέες μεγάλες μονάδες φυσικού αερίου, η μονάδα των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Motor Oil στη Κομοτηνή, και η μονάδα των εταιρειών ΔΕΗ-ΔΕΠΑ-Όμιλο Κοπελούζου στην Αλεξανδρούπολη, ισχύος 840 MW η κάθε μια, προγραμματίζεται να λειτουργήσουν μέσα στο 2025.
Διευρύνεται η συζήτηση για την αποτελεσματικότητα και εγκυρότητα του υφιστάμενου μοντέλου ηλεκτρικής ενέργειας (target model) κάτω από το βάρος των επαναλαμβανόμενων κατά διαστήματα κορυφώσεων της χονδρικής αγοράς ηλεκτρισμού. Το ΥΠΕΝ σε συντονισμό με τις επίσης σημαντικά πληγείσες γειτονικές χώρες Βουλγαρία και Ρουμανία προχώρησαν σε διάβημα προς την Κομισιόν ζητώντας κεντρική παρέμβαση για την επίλυση του προβλήματος. «Την ίδια στιγμή, τον Δεκέμβριο ανάλογες εικόνες εκτόξευσης των τιμών στις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είδαμε σε αγορές της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης με αξιοσημείωτο παράδειγμα την Γερμανία, όπου η μέγιστη ωριαία τιμή αναρριχήθηκε στα 900 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, συνιστώντας την υψηλότερη τιμή που έχει καταγραφεί στο «ταμπλό» του Χρηματιστήριου Ενέργειας τα τελευταία 18 χρόνια.». [6] Το γεγονός αυτό προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Σουηδίας και της Νορβηγίας. [7]
Στην Ελλάδα οι απορρίψεις «πράσινης» παραγωγής άγγιξαν τις 900 Γιγαβατώρες το 2024, ένα νούμερο το οποίο μεταφράζεται σε αύξηση κατά 294% περίπου σε σχέση με το 2023, όταν είχαν περικοπεί 228 Γιγαβατώρες. [8] Παρ’ όλα αυτά ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ Αρ. Αϊβαλιώτης δηλώνει ότι η κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να δώσει εντολή στον ΑΔΜΗΕ να σταματήσει να δέχεται αιτήματα για όρους σύνδεσης, ενώ, παράλληλα, από τον ΑΔΜΗΕ προχωρούν επενδύσεις 5 δισ. στα δίκτυα μεταφοράς για τη σύνδεση νέων μονάδων και τις διακρατικές διασυνδέσεις. [9] Η αθρόα εγκατάσταση μονάδων αποθήκευσης (μπαταρίες) θα αναστείλει εν μέρει τις απορρίψεις ενέργειας. Όμως τα έργα αποθήκευσης δεν είναι πανάκεια και έχουν περιορισμένο ρόλο μπροστά στην έλλειψη ζήτησης ενέργειας. Επιπλέον η διεσπαρμένη εγκατάστασή τους στο πρότυπο των έργων ΑΠΕ, συνιστά νέα απειλή για τις παραγωγικές δραστηριότητες, τα οικοσυστήματα και το τοπίο.
Στην ελληνική αγορά των έργων ΑΠΕ καταγράφεται επιφυλακτικότητα στο επενδυτικό ενδιαφέρον ξένων επενδυτών εξ αιτίας των αυξημένων ρίσκων που συνοδεύουν πλέον την συμμετοχή των έργων στην αγορά. «Σημειώνεται ότι η εν λόγω εικόνα δεν καταγράφεται μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και αποτελεί απόρροια των προκλήσεων που γεννιούνται από την υλοποίηση της πράσινης μετάβασης σε συνθήκες περιορισμένης διαθεσιμότητας στο δίκτυο, αρνητικών και μηδενικών τιμών που έρχονται σε συνέχεια της αυξημένης διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα, χωρίς ανάλογη αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. […] Την ίδια στιγμή που ξένοι επενδυτές δείχνουν εγκράτεια ως προς την ελληνική αγορά, οι εγχώριοι παίκτες αυξάνουν «στροφές» ως προς την διείσδυση τους στις γειτονικές βαλκανικές αγορές με το ενδιαφέρον να εστιάζει κύρια σε Ρουμανία και Βουλγαρία, ενώ ακολουθούν προοπτικά και οι υπόλοιπες αγορές. Ο λόγος, όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές της αγοράς, είναι οι σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης που χαρακτηρίζουν τις εν λόγω αγορές, έχοντας για την ώρα σημαντικά μικρότερο κορεσμό έναντι της Ελλάδας και κατά συνέπεια υψηλότερες επιδόσεις.». [10]
Η ελληνική κυβέρνηση ψάχνει τρόπους αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας για να σώσει τις επενδύσεις που πολλαπλασιάζουν τις μονάδες ΑΠΕ.
«Ο Διαχειριστής του ελληνικού συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας συζητά με τη Βουλγαρία μια νέα όδευση για την ηλεκτρική διασύνδεση, η οποία θα ακολουθεί τον άξονα Ελλάδας -Βουλγαρίας –Ρουμανίας – Ουγγαρίας –Γερμανίας, ώστε αφού συμφωνηθεί, να υποβληθεί στην Κομισιόν. Κι αυτό διότι, όπως επισημαίνει στέλεχος του ΑΔΜΗΕ, δεν είναι τόσο …προωθητικές οι συζητήσεις με τη γερμανική διαχειρίστρια εταιρεία «Tennet» και τους υπόλοιπους διαχειριστές των χωρών που εμπλέκονται στον Green Aegean Interconnector, δηλαδή στη διασύνδεση που, σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα ξεκινά από τις ακτές της Ηπείρου, θα διασχίζει υποθαλάσσια την Αδριατική, θα προσαιγιαλώνεται στα παράλια της Σλοβενίας και θα συνεχίζει στην Αυστρία έως τη Νότια Γερμανία.». [11]
Παραπομπές
[1] Το ενεργειακό τοπίο του 2025 – Σύνθετο και συναρπαστικό, energypress.gr
[2] Τέλος στην τραπεζική συμμαχία net zero έδωσαν οι μεγάλοι της Ουολ Στριτ, energypress.gr
[3] Χρονιά ρεκόρ για τον άνθρακα το 2024, η θερμότερη χρονιά στον κόσμο, euractiv.gr
[4] Πυκνώνουν τα σύννεφα της πυρηνικής ενέργειας – Δεν «μένουμε ασφαλείς»!, edromos.gr/
[5] Επανέρχονται δυναμικά στο προσκήνιο οι μονάδες αερίου – Ποιές χώρες πρωτοστατούν σε επενδύσεις για κατασκευή νέων σταθμών, energypress.gr
[6] Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις και οι ακριβές τιμές ρεύματος, ξαναφέρνουν στο τραπέζι την ανάγκη παρεμβάσεων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, energypress.gr
[7] Η Γερμανία εκτινάσσει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη – Τι κρύβει η διαμάχη με Σουηδία και Νορβηγία, energypress.gr
[8] Περικοπές ΑΠΕ: «Ψαλίδι» το 2024 σε 900 GWh δείχνει το εργαλείο της ΡΑΑΕΥ – Περίπου το 50% οφείλεται στην παραβίαση των Προγραμμάτων Αγοράς, energypress.gr
[9] Πειράματα που οδηγούν την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον στον γκρεμό, edromos.gr
[10] Προβληματισμό και επιφυλακτικότητα δείχνουν, πλέον, για την ελληνική αγορά ΑΠΕ οι ξένοι επενδυτές – Τα 12 funds που προσήλθαν στην διετία 2023-2024 και οι προοπτικές ανάπτυξης, energypress.gr
[11] ΑΔΜΗΕ: Στα «σκαριά» δεύτερο ηλεκτρικό καλώδιο με την Κεντρική Ευρώπη, ot.gr
