Πέρασαν 20 χρόνια από εκείνο το μεγάλο «Όχι» του κυπριακού λαού στο σχέδιο Ανάν. Με ποσοστό 76%, οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας απέρριψαν τη «λύση» του γ.γ. του ΟΗΕ Κόφι Ανάν για μια κολοβή συνομοσπονδιακή κρατική οντότητα, πλήρως ελεγχόμενη από τις ίδιες ξένες δυνάμεις που το 1974 ενορχήστρωσαν και επέτρεψαν το έγκλημα της τουρκικής εισβολής και κατοχή. Μια Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, με αδύναμη κεντρική κυβέρνηση, με ισότιμη πολιτική εκπροσώπηση των δύο (όχι ίσων σε πληθυσμό) κοινοτήτων, αφήνοντας στην πράξη ανέπαφα τα τετελεσμένα της τουρκικής εισβολής και κατοχής (βλ. εποικισμός) και το καθεστώς των εγγυήσεων. Το διάγγελμα του προέδρου Τάσου Παπαδόπουλου, λίγες μέρες πριν, με το ιστορικό πια μήνυμα «παρέλαβα κράτος, δεν θα παραδώσω κοινότητα» βρήκε σύμφωνη την πλειοψηφία των Κυπρίων, αναγκάζοντας και ορισμένες πολιτικές δυνάμεις σε Ελλάδα και Κύπρο να τοποθετηθούν αρνητικά. Από τότε και μετά, οι ίδιοι οι υποστηρικτές του απορριφθέντος σχεδίου έχουν ουκ ολίγες φορές επιδιώξει να επαναφέρουν ως μονόδρομο λύσεις στα πλαίσια της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, συναντώντας όμως πάντα την αδιαλλαξία της Τουρκίας που βλέπει πως ανεβάζοντας διαρκώς τον πήχη των παράλογων απαιτήσεών της να πετυχαίνει τη διαιώνιση και βήμα το βήμα τη νομιμοποίηση της τουρκοποίησης του νησιού.
Μοιάζει να έχει περάσει ένας αιώνας από το 2004. Σήμερα 20 χρόνια μετά το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν και 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή και κατοχή, η Κύπρος βρίσκεται εν μέσω μιας γεωπολιτικής καταιγίδας πάνω στις τεκτονικές πλάκες που προετοιμάζουν τον νέο μεγάλο πόλεμο. Σήμερα η Τουρκία έχει δυναμώσει, στρατιωτικά, δημογραφικά, γεωπολιτικά, έχοντας ανατρέψει την= δημογραφία και στα κατεχόμενα και αξιώνει τη defacto τουρκοποίηση (με διχοτόμηση ή χωρίς) του νησιού ως μόνη λύση. Στο μεταξύ για την κυπριακή ηγεσία το «όχι», αντί για έμπνευση και οδηγό δράσης, φαντάζει μια κακή παρένθεση όπου ο «λαϊκισμός» νίκησε τον ρεαλισμό της λύσης. Είναι βλέπεται τυφλωμένη η βρετανοτραφής ελίτ από τις υποσχέσεις των Ευρωπαίων για λύση, των Ισραηλινών και των Αμερικάνων για γεωπολιτική αναβάθμιση, και των κάθε λογής ολιγαρχών για τα μαύρα ευρώ που ξεπλένονται στο real estate και τις golden visas.
Και όμως, 20 χρόνια μετά, εκείνη η ανόθευτη έκφραση των πόθων του Ελληνισμού της Κύπρου για ελευθερία, συνεχίζει να τους στοιχειώνει. Συνεχίζει να φοβίζει όσους σχεδιάζουν σε κλειστά γραφεία και μυστικές συναντήσεις το μέλλον της περιοχής, παραγράφοντας την ιστορία και τη μνήμη. Συνεχίζει να φοβίζει όσους παπαγαλίζουν δήθεν «προοδευτικά» συνθήματα συναδέλφωσης των λαών, την ώρα που συναινούν σε ρατσιστικές λύσεις και εθελοτυφλούν μπροστά στα τετελεσμένα του διαρκούς Αττίλα. Συνεχίζει να φοβίζει όσους στο όνομα του ρεαλισμού μας καλούν να πάμε παρακάτω, ξεχνώντας τα παλιά, αναζητώντας το κοινό μέλλον ευημερίας, στις μπίζνες με τους εμπόρους του πλανήτη κι ας χάσουμε στο τέλος και την ίδια μας την ψυχή.
Και όμως 20 χρόνια μετά, το «όχι» στο σχέδιο Ανάν συνεχίζει να εμπνέει, το βλέπεις στα μάτια δεκάδων νέων αγοριών και κοριτσιών που κάθε καλοκαίρι πλαισιώνουν τις δράσεις των μοτοσικλετιστών της Πρωτοβουλίας Μνήμης Ισαάκ-Σολωμού στα κατοχικά οδοφράγματα. Και όμως η ψυχή του Ελληνισμού συνεχίζει παρά τις νουθεσίες να αντιστέκεται στον ρεαλισμό της υποταγής και να συγκινείται από την ιστορία της Κύπρου, όπως φάνηκε στις τηλεοπτικές εμφανίσεις της Χαρίτας Μάντολες το προηγούμενο διάστημα. Αδυνατεί όμως να μετατραπεί σε σχέδιο που με πραγματικούς όρους να θέσει στην ημερήσια διάταξη τη μοναδική αποδεκτή λύση για το νησί. Αυτή του τερματισμού της κατοχής και του εποικισμού, για μια ενιαία, ελεύθερη και ανεξάρτητη Κύπρο. Αυτό ήταν το μήνυμα του «όχι» που παρ’ όλα όσα μένει ακόμη ζωντανό.
