Όταν ένας διεθνής αρνήθηκε να σφίξει το χέρι του δικτάτορα
Στις 21 Νοεμβρίου του 1973, στο Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο της Χιλής είναι προγραμματισμένος ένας κρίσιμος ποδοσφαιρικός αγώνας μπαράζ: Σοβιετική Ένωση εναντίον Χιλής με έπαθλο μία θέση στο Μουντιάλ της επόμενης χρονιάς, στη Γερμανία. Όμως οι εξέδρες είναι σχεδόν άδειες και το μόνο που βλέπει κανείς είναι φαντάρους με το όπλο στο χέρι. Τι έχει συμβεί;
Από τις 11 Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς, η Χιλή βρίσκεται υπό τις διαταγές του στρατηγού Αουγκούστο Πινοσέτ, ο οποίος με τη στήριξη των ΗΠΑ ανέτρεψε τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση Αλιέντε, εγκαθιδρύοντας δικτατορία. Ο ίδιος ο Αλιέντε έπεφτε νεκρός στο προεδρικό μέγαρο την ημέρα του πραξικοπήματος. Ακολουθεί ένα πογκρόμ συλλήψεων και εκτελέσεων. Το Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο μετατρέπεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, με χιλιάδες συλληφθέντες, εκ των οποίων εκατοντάδες θα εκτελεστούν.
Η ποδοσφαιρική ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης ζητάει από την FIFA να αλλάξει την έδρα του μπαράζ, γιατί το στάδιο του Σαντιάγο είναι «βουτηγμένο στο αίμα». Η χούντα του Πινοσέτ, φυσικά, αρνείται τις κατηγορίες. Η FIFA στέλνει αξιωματούχους της να επιθεωρήσουν το στάδιο και δεν βρίσκει τίποτα ύποπτο, την ίδια στιγμή που τα αποδυτήρια και τα υπόγεια του σταδίου ήταν γεμάτα βασανισμένους συλληφθέντες, ενώ οι περισσότεροι είχαν μεταφερθεί αλλού. Έτσι αποφασίζει ότι ο αγώνας θα γίνει κανονικά στο Σαντιάγο.
Η Σοβιετική Ένωση αποφασίζει ότι δεν θα κατέβει να παίξει στον αγώνα. Ήταν η πρώτη περίπτωση μποϊκοτάζ ποδοσφαιρικού αγώνα για πολιτικούς λόγους. Έτσι θα λάβει χώρα «το πιο άθλιο ποδοσφαιρικό ματς της Ιστορίας», σύμφωνα με τον Εδουάρδο Γκαλεάνο, που ήταν παρών εκείνη την ημέρα στο στάδιο. Η ποδοσφαιρική ομάδα της Χιλής εμφανίζεται μόνη της σε ένα άδειο γήπεδο. Ο διαιτητής σφυρίζει την έναρξη. Οι παίκτες της Χιλής ανταλλάσσουν κάποιες πάσες και σκοράρουν σε ένα άδειο τέρμα. Λήξη! Τελικό αποτέλεσμα: Χιλή-Σοβιετική Ένωση 1-0 και η Χιλή προκρίνεται στο Μουντιάλ του 1974…
Όμως, ο Carlos Caszely, μέλος της εθνικής ομάδας της Χιλής εκείνη την ημέρα έμελλε να γίνει σύμβολο του αγώνα ενάντια στη χούντα του Πινοσέτ. Λίγους μήνες μετά, τον Ιούνιο του 1974, ο δικτάτορας δέχεται την εθνική ομάδα της χώρας για να ευχηθεί καλή επιτυχία ενόψει του Μουντιάλ της Γερμανίας. Ο Carlos Caszely αρνείται να σφίξει το χέρι του δικτάτορα. Θα το πληρώσει ακριβά. Μετά την επιστροφή του θα μάθει ότι η μητέρα του βασανίστηκε από τη χούντα. «Μου έδειξε το στήθος της γεμάτο μελανιές και άρχισα να κλαίω σαν μωρό. Με έκαναν να το πληρώσω με ό,τι πιο πολύτιμο είχα: τη μητέρα μου…».
Το 1985 διοργανώνεται ποδοσφαιρικό ματς προς τιμήν του Caszely με αφορμή την αποχώρησή του από την ενεργό δράση. Κανένα κανάλι δεν μεταδίδει τον αγώνα με τον φόβο ότι θα μετατραπεί σε διαδήλωση ενάντια στο καθεστώς Πινοσέτ. Έτσι κι έγινε με 80.000 Χιλιανούς στις κερκίδες. Ήταν από τις πρώτες μαζικές εκδηλώσεις στο εσωτερικό της Χιλής ενάντια στο δικτάτορα.
Το 1988 ο Πινοσέτ διοργανώνει δημοψήφισμα για το αν θα παραμείνει άλλα 8 χρόνια στην εξουσία. Ο Carlos Caszely πρωταγωνιστεί μαζί με τη μητέρα του σε τηλεοπτικό σποτ καλώντας τον λαό της Χιλής να ψηφίσει «όχι», κάτι που προκαλεί αίσθηση. Σύμφωνα με αναλυτές, η μετάδοση αυτού του σποτ έπεισε το 7% των αναποφάσιστων. Στο δημοψήφισμα της 6ης Οκτωβρίου η παράταση της θητείας του Πινοσέτ απορρίπτεται με ποσοστό 66%…
Η εθνική ομάδα της Χιλής χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα το Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο ως έδρα της. Το 2011 ένα μικρό κομμάτι της κερκίδας, το «Escotilla 8» αφιερώθηκε στη μνήμη των συλληφθέντων και των εκτελεσμένων από τη χούντα του Πινοσέτ στο στάδιο. Για να θυμίζει, εκτός των άλλων, ότι το ποδόσφαιρο είναι πολλά εκτός από παιχνίδι…
Χριστόδουλος Δολαψάκης
