του Δημήτρη Υφαντή
Στην Αριστερά, στα έντυπά της, στους διανοούμενούς της, στα πολιτικά της όργανα, εντείνεται ο προβληματισμός για την παρατεταμένη… αποχή της νεολαίας από τους κοινωνικούς αγώνες. Μετεκλογικά επισημαίνεται με έμφαση η σοβαρή υστέρηση των οργανώσεων νέων του ΣΥΡΙΖΑ, σε αντιπαραβολή με τη σημαντική εκλογική απήχηση του κόμματος στις ηλικίες κάτω των 25 ετών. Όμως η συζήτηση απασχολεί ευρύτερα. Τι συμβαίνει με τη νέα γενιά;
Αντανακλαστικά, μάλλον λόγω αμηχανίας, επιστρατεύεται η μνήμη για να καλύψει το αναλυτικό κενό. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η τότε κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχειρεί μία εκ θεμελίων αυταρχική αντι-μεταρρύθμιση στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Έχει προηγηθεί η αποχαυνωτική οκταετία της ΠAΣΟΚικής «Αλλαγής», ενώ το ιδεολογικό κύμα του νεοφιλελεύθερου ατομισμού βρίσκεται στην κορύφωσή του. Κι όμως, από το «πουθενά», ένα σαρωτικό ξέσπασμα διαρκείας των μαθητών σε όλη τη χώρα, όχι μόνο μπλόκαρε τα σχέδια του υπουργείου Παιδείας, αλλά και κλόνισε την ίδια την κυβέρνηση. Σκούρα τα βρήκε και η επόμενη κυβέρνηση, του εκσυγχρονιστικού πλέον ΠΑΣΟΚ, με τον Σημίτη πρωθυπουργό. Όταν επιχείρησε να θεσπίσει ένα εξοντωτικό σύστημα εξετάσεων σε γυμνάσια και λύκεια, βρέθηκε αντιμέτωπη με αλλεπάλληλα κύματα καταλήψεων και μαζικότατες μαθητικές διαδηλώσεις που κάμφθηκαν με ισχυρές δόσεις καταστολής. Κι είναι χαρακτηριστικό πως μία από τις πρώτες πράξεις της κυβέρνησης Καραμανλή που ακολούθησε, ήταν η σημαντική ελάφρυνση του προγράμματος των εξεταζόμενων μαθημάτων. Βέβαια, από αλλού της προέκυψε.
Η εξέγερση του Δεκέμβρη, όπως έχουν πια πολιτογραφηθεί οι μέρες και οι νύχτες του Αλέξη το 2008, αποτέλεσαν κάτι βαθύτερο και σήμαναν κάτι ουσιαστικότερο, όσα δηλαδή προδρομικά πάσχιζαν να αρθρώσουν τα προηγούμενα (που είχαν καταγραφεί περισσότερο ως) «εκπαιδευτικά» ξεσπάσματα. Μια ολόκληρη γενιά συνειδητοποιεί πως από το σύστημα αντιμετωπίζεται στην καλύτερη περίπτωση σαν καύσιμη ύλη, στην χειρότερη ως απόβλητη. Η κραυγή της εκρήγνυται σε θραύσματα-ερωτήματα. Μοιάζει να ξέρει τις αρνήσεις της, έχει συσσωρεύσει δύναμη οργής, εκδηλώνει την ορμή της αναζήτησης, δεν έχει τις απαντήσεις, είναι προφανές.
Η απορία αναπαράγεται συχνά-πυκνά την τετραετία των Μνημονίων. Πού είναι οι νέοι; Τι απέγινε το πνεύμα του Δεκέμβρη του 2008; Από ορισμένες πλευρές διατυπώνονται αποφάνσεις: Εφόσον δεν εμφανίστηκε πολιτικό αποκρυστάλλωμα, είναι σαφές, επρόκειτο για μια τυφλή και μηδενιστική εξέγερση περιορισμένου ορίζοντα. Σήμερα, δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, τα σχολεία γίνονται η αιχμή μιας, χωρίς στοιχειώδη προσχήματα, βαρβαρότητας. Η αποκαλούμενη «τράπεζα θεμάτων», δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά μηχανή ακρωτηριασμού της νεολαίας. Τα πρώτα «χειρουργικά» αποτελέσματα… φρίκαραν ακόμη και τους επιτελείς του υπουργείου. Ποσοστά μετεξεταστέων από 20 μέχρι και 40% στις λαϊκές συνοικίες αποδόθηκαν, λέει η ανακοίνωση του υπουργείου Παιδείας, σε λάθος «αλγόριθμο» βαθμολόγησης.
Είναι εύλογη η αμηχανία τους. Το σύστημα έχει «μνήμη». Αν οι μαθητές βγούνε στο προσκήνιο τότε ίσως κι η εξέγερση του Δεκέμβρη αποδειχτεί προοίμιο γι’ αυτό που θα γεννηθεί. Όταν έπεσε το «μαύρο» στην ΕΡΤ, μια πλημμυρίδα νέων ανθρώπων, φωτεινών, ήρεμων, χαμογελαστών κατέκλυζε τα βράδια το προαύλιο της Αγ. Παρασκευής. Ποιος αλγόριθμος δουλεύει στα μυαλά και στις καρδιές των νέων;
