Η στήλη κάνει την «υπέρβασή» της και παραχωρεί τον πολύτιμο χώρο της εφημερίδας στην παρουσίαση ενός άρθρου, με τον παραπάνω τίτλο, του περιοδικού Economist (διεθνούς ναυαρχίδας του νεοφιλελευθερισμού). Το άρθρο δημοσιεύθηκε στις 31/5 και εξετάζει το ζήτημα των άμεσων ξένων επενδύσεων στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
«“Το χρήμα εισρέει από παντού”, ανέφερε ο Emilio Botin, πρόεδρος της Santander, που είναι η μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας, στα τέλη του 2013. Τα ίδια λόγια μπορεί να έλεγαν και άλλα στελέχη στη νότια Ευρώπη, καθώς βρίσκουν διαρκώς στην πόρτα τους αντιπροσώπους ξένων επενδυτικών εταιριών που ξεποδαριάζονται αναζητώντας τη συμφωνία του αιώνα.
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις που έχουν υποχωρήσει σημαντικά από το 2007-08 αυξάνονται και πάλι, με ισχυρούς ρυθμούς στην Ισπανία, λιγότερο στην Ιταλία, ενώ Ελλάδα και Πορτογαλία ακολουθούν ασθμαίνοντας. Το ύψος των ξένων επενδύσεων δεν πλησιάζει, σε καμιά περίπτωση, τα προ κρίσης επίπεδα αλλά η τάση μείωσης φαίνεται να έχει αντιστραφεί.
Ορισμένες από αυτές τις επενδύσεις αφορούν τις ξένες πολυεθνικές που επενδύουν για να ενισχύσουν τη θέση των θυγατρικών τους. Η General Motors, η Renault και η Volkswagen τοποθετούν νέα κεφάλαια στις αυτοκινητοβιομηχανίες τους στην Ισπανία. H VW επενδύει και στην Πορτογαλία που προσελκύει, επίσης, ξένους επενδυτές, κυρίως Κινέζους, μέσω του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και ακολουθεί αργοπορημένα η Ελλάδα. Πλειστηριασμοί μετοχών εταιριών, αγορές περιουσιακών στοιχείων αλλά και μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες είναι κάποιες από τις επενδύσεις που προσελκύουν τους ξένους επενδυτές. Από κοντά και οι ξένοι επενδυτές χαρτοφυλακίου, που σε έναν κόσμο που διψά για αποδόσεις, σπρώχνουν προς τα επάνω τις τιμές των μετοχών και προς τα κάτω τις αποδόσεις των ομολόγων.
Οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου δεν μοιάζουν πλέον με τους τέσσερις ιππότες της Αποκάλυψης. Η Ευρωζώνη φαίνεται να έχει διαφύγει τον κίνδυνο διάλυσης αλλά η ισοτιμία του ευρώ δεν βοηθά τους εξαγωγείς. Υπάρχουν σημάδια οικονομικής ανάκαμψης που υποβοηθούνται από προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, ειδικά σε Ισπανία και Πορτογαλία. Οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς έχουν ενισχύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Αλλά αυτό που πραγματικά προσελκύει τους επενδυτές δεν είναι η πρόβλεψη/ εκτίμηση ότι αυτές οι χώρες θα ανακάμψουν αλλά ότι τα υποτιμημένα περιουσιακά στοιχεία θα ανακτήσουν την πραγματική αξία τους. Πρόσθετα, ένας αριθμός περιουσιακών στοιχείων βγαίνει προς πώληση από τις τράπεζες που επιθυμούν με αυτόν τον τρόπο να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους πριν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ολοκληρώσει την αξιολόγηση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου τους. Η PwC, μία εταιρία συμβούλων, εκτιμά ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα πρέπει να απαλλαγούν από δάνεια συνολικού ύψους 80 δισ. ευρώ περίπου μόνο για φέτος από τα οποία το 20% βρίσκεται στη νότια Ευρώπη.
Εταιρίες που διαχειρίζονται ιδιωτικά κεφάλαια σε συνεργασία με τράπεζες διαπραγματεύονται την αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών από τις δανείστριες τράπεζες προσδοκώντας ότι θα αποκομίσουν σημαντικά κέρδη αν τελικά αυτά τα δάνεια αποπληρωθούν.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι τι προσφέρουν αυτού του είδους οι ξένες επενδύσεις στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Βοηθούν στην αναδιάρθρωση των οικονομιών, καταπολεμώντας την αναποτελεσματικότητα και ενισχύοντας την παραγωγικότητα ώστε να αναπτυχθούν με ταχύτερους ρυθμούς; Ή πρόκειται για βραχυπρόθεσμες κινήσεις που στοχεύουν σε μια γρήγορη αποκόμιση κερδών και στη συνέχεια αποχώρηση; Η Ισπανία, ειδικά, έχει βιώσει την πλημμυρίδα ξένων επενδύσεων πριν από την κρίση που συνέβαλε στη δημιουργία της φούσκας στην αγορά ακινήτων. Όταν οι οικονομίες καταρρέουν, οι μπότες των κερδοσκοπικών κεφαλαίων είναι, συχνά, οι πρώτες που πατούν στο έδαφος, ειδικά όταν μπορούν να δανεισθούν φθηνά για να επενδύσουν».
Το παραπάνω άρθρο του Economist, παρά τις ενστάσεις για ορισμένες θέσεις του, θέτει ωμά το ζήτημα του κερδοσκοπικού χαρακτήρα των ξένων επενδύσεων που υλοποιούνται αυτήν την περίοδο στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Παράλληλα, αποδομεί την τρέχουσα προπαγάνδα της μνημονιακής συγκυβέρνησης για την αναπτυξιακή προοπτική που δήθεν θα προκαλέσει η «πλημμυρίδα» των ξένων επενδύσεων στην πατρίδα μας.
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
