του Ηρόστρατου
Στα άδυτα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Μαθαίνουμε επί τροχάδην στο σχολείο την ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέσα από την περίφημη οπτική των «400 χρόνων σκλαβιάς», που προφανέστατα διαστρεβλώνει και εμποδίζει το να δούμε καθαρά την ιστορία.
Κι όμως, η κληρονομιάς αυτής της περιόδου είναι βαριά και βαθιά. Είναι αδύνατον –πιστεύω– να κατανοήσει κανείς το σήμερα, αν δεν γνωρίσει αυτό το χθες που τυλίγεται όλο και περισσότερο στην άχλυ του μύθου. Κι ακόμη χειρότερα, τα διάφορα εξ Ανατολών σίριαλ βοηθούν στην ακόμη μεγαλύτερη διαστρέβλωση.
Η Ιώ Τσοκώνα, γνώστης της ιστορίας τόσο της σύγχρονης Τουρκίας, όσο και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σημαντικές μεταφράσεις στο ενεργητικό της, αλλά και συγγραφέας του εμβληματικού «Το Πέρα των Ελλήνων», μας ταξιδεύει αυτή τη φορά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του 17ου αιώνα για να γνωρίσουμε τη ζωή της Κιοσέμ Σουλτάνας –της ελληνικής καταγωγής– Αναστασίας, που πρωταγωνίστησε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο, φθάνοντας σε αξιώματα και δύναμη που καμιά άλλη γυναίκα δεν κατάφερε να φθάσει σε όλη αυτή τη μακραίωνη περίοδο της ιστορίας.
«Στα χρόνια της Κιοσέμ Σουλτάν – Μια Ελληνίδα Σουλτάνα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του 17ου αιώνα» είναι ο τίτλος του βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Αιώρα» και αξιοποιώντας σημαντικές πηγές και βιβλιογραφία ζωντανεύει αυτή την περίοδο με πιστότητα και γλαφυρότητα, μακριά από στερεότυπα. Είναι μια συναρπαστική αφήγηση που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, και μας βοηθά να κατανοήσουμε σε βάθος τόσο το πως λειτουργούσε αυτός ο απίστευτος μηχανισμός εξουσίας, όσο και το πως κατάφερε να αντέξει στο πέρασμα των αιώνων, μέχρι που να καταλήξει «Ο Μεγάλος Ασθενής».
Πρόκειται για μια κριτική βιογραφία και όχι για αγιογραφία. Δεν δικαιολογεί, ούτε αποκρύπτει αλλά αναζητά την ιστορική αλήθεια. Παρουσιάζονται συνοπτικά πολλά και σημαντικά στοιχεία και για τη διοικητική διάρθρωση, το παιδομάζωμα και τους γενίτσαρους, τον τρόπο που λειτουργούσε το χαρέμι. Οι ίντριγκες είναι ανατριχιαστικές και ο τρόπος κυριαρχίας ωμός. Κανείς δεν μπορούσε να κρατήσει την εξουσία χωρίς εγκλήματα. Κι από τον κανόνα δεν ξέφυγε βεβαίως και η Κιοσέμ.
Θρυλική η μορφή της, έγινε και σήριαλ της Τουρκικής τηλεόρασης, ξεπερνώντας σε κόστος ακόμη και το πολυδάπανο «Σουλεϊμάν ο μεγαλοπρεπής».
Το βιβλίο της Ιώς Τσοκώνα, μας δείχνει ακόμη μια φορά πως θα μπορούσε κανείς να προσεγγίζει την ιστορία κάνοντάς την ενδιαφέρουσα ακόμη και για νεότερες ηλικίες. Τέτοιες προσεγγίσεις θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από ένα σχολείο που θα στόχευε στη γνώση και όχι στην παπαγαλία, στην ενσωμάτωση και στη λειτουργία εξεταστικού κέντρου.
Όμως η εξουσία φοβάται τόσο την ιστορία, όσο και τη μνήμη.
Εμείς;
Τζων Άσμπερι – εις μνήμην
Ας υποθέσουμε ότι το ποίημα αυτό μιλά για σένα – θα πρόσθετες εσύ, ό,τι εγώ έχω προσεχτικά παραλείψει;
Τζων Άσμπερι, Το πρόβλημα τα ανησυχίας
Η «Αυτοπροσωπογραφία σε Κυρτό Κάτοπτρο» είχε χαρακτηρισθεί ως η «Έρημη Χώρα» της μεταμοντέρνας αμερικανικής ποίησης. Όταν εκδόθηκε, το 1975, απέσπασε ταυτόχρονα το Βραβείο Pulitzer, το National Book Award και το National Book Critics Circle Award.
Στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 1999 από τις εκδόσεις «Νεφέλη» σε μετάφραση Χάρη Βλαβιανού (δίγλωσση έκδοση).
Ο θεωρούμενος ως ο σημαντικότερος εν ζωή Αμερικανός ποιητής Τζων Άσμπερι έφυγε πριν λίγες μέρες από τη ζωή σε ηλικία 90 ετών, αφήνοντας ένα σημαντικό έργο που περιμένει να το ανακαλύψουμε…
Εννοείται ζούμε σ’ ένα παράλογο και βίαιο γαλαξία,
αλλά τώρα είναι σε μας
να τον κάνουμε ένα περιβάλλον
για να του επικολλούνται οι χάρτες,
τόσο πιστά σαν βδέλλες. Διάολε,
βάλε μας στον χάρτη, όσο είσαι πάνω του.
Έτσι μπορούμε να καπνίσουμε ένα τσιγάρο,
να θρονιαστούμε,
φυσώντας την αύρα με τη νύχτα
και τα γοργά της ακρωτήρια.
John Ashbery, «Και τα Αστέρια Έλαμπαν», (μετφρ. -επίμετρο: Στάθης Λειβαδάς)
Όλο το ποίημα στο https://www.poiein.gr/archives/28283
